دکتر سهراب نقی زاده؛ متخصص ارولوژی، گفتگو: کورش شرفشاهی
شب‌ادراری یکی از شایع‌ترین معضلات دوران کودکی است که خانواده‌ها با آن درگیر هستند و باعث اختلال در زندگی آنها می‌شود.
به نوعی که اگر از پنجره خانه ای پتو یا تشکی مقابل آفتاب آویزان باشد، می‌توانیم حدس بزنیم که کودکی در این خانواده درگیر شب‌ادراری است.
برای آنکه دلایل این معضل را بدانیم و از راهکارهای مقابله با آن آگاه شویم، با دکتر سهراب نقی زاده؛ متخصص ارولوژی گفتگو کردیم. یکی از مشکلاتی که در بین بچه‌ها زیاد مشاهده می‌شود و باعث اذیت خانواده‌ها می‌شود، شب‌ادراری است.
شب‌ادراری در مورد بچه‌هایی گفته می‌شود که شب‌ها در خواب ادرار می‌کنند. شب‌ادراری زمان به خصوصی ندارد و امکان دارد چند روز یک‌بار یا هر روز اتفاق بیفتد.
ریشه شب‌ادراری ژنتیکی است و معمولا در بین اعضای خانواده این بچه‌ها مانند پدر و مادر، خواهر و برادر، دایی و عمو یا دیگر بستگان نسبی سابقه شب‌ادراری وجود دارد.
علت بروز شب‌ادراری
بچه‌ها وقتی به سنین خاصی می‌رسند، باید بتوانند ادرار خودشان را تا رسیدن به سرویس بهداشتی کنترل کنند، اما بچه‌هایی که دچار شب‌ادراری می‌شوند، به دلیل آنکه برای تخلیه مثانه به سرویس بهداشتی مراجعه نمی‌کنند و ادرار خودشان را نگه می‌دارند، مثانه آنها خسته می‌شود و دچار معضل شب‌ادراری می‌شوند.
در این قبیل بچه‌ها والدین با مراجعه به پزشک اعلام می‌کنند که بچه هنگام بازی لباس زیر خودش را خیس کرده، یعنی به جای آنکه برای تخلیه ادرار به سرویس بهداشتی مراجعه کند، ادرار خود را نگه می‌دارد و این به اندازه‌ای طول می‌کشد که بچه چکه ادراری دارد.
در این بچه‌ها باید والدین آنها را وادار کنند که در طول روز 5 تا 6 بار به سرویس بهداشتی بروند و مثانه خودشان را خالی کنند تا مثانه خسته نشود.
راهکارهای موثر برای کنترل شب‌ادراری
1- مراجعه دائم کودک به سرویس بهداشتی
کاری به این نداریم که بچه ادرار دارد یا ندارد، بلکه برای آموزش دادن به بچه و جلوگیری از نگه داشتن ادرار، باید بچه دائم به سرویس بهداشتی مراجعه کند و قبل از آنکه مثانه‌اش پر شود، آن را تخلیه کند.
والدین می‌توانند آب را باز کنند تا از طریق صدای آب گوش بچه تحریک شود تا مثانه‌اش را تخلیه کند یا بخشی از بدن او را خیس کنند که باز هم می‌تواند محرک خوبی باشد.
نگه داشتن بیش از اندازه ادرار باعث مثانه‌های بیش‌فعال در بچه‌ها می‌شود که می‌تواند زمینه‌ساز شب‌ادراری در بچه‌ها شود.
2- کاهش مصرف مایعات قبل از خواب
راهکار دوم برای کنترل شب‌ادراری، کاهش مصرف مایعات قبل از خواب است.
والدین باید دو ساعت قبل از خواب، میزان مصرف مایعات بچه را کاهش دهند و از دادن میوه‌های آبدار مانند هندوانه و خربزه به بچه‌ها خودداری کنند و البته قبل از خواب مثانه بچه‌ها را خالی کنند تا بچه با مثانه خالی به رختخواب برود.
3- تعیین ساعت شب‌ادراری در بچه‌ها
بچه‌های مبتلا به شب‌ادراری خواب‌های عمیقی دارند.
بنابراین والدین باید چندین روز بیدار بمانند تا متوجه شوند فرزندشان چه ساعت‌هایی رختخواب خود را خیس می‌کند.
والدین باید برای همان ساعت‌ها بیدار شوند، فرزندشان را بیدار کنند و برای تخلیه مثانه به سرویس بهداشتی ببرند.
وقتی این بچه یک ماه راس یک ساعت معین از خواب بیدار شود و به دستشویی برود، در اصطلاح روانشناسی شرطی می‌شود و قدرت ذخیره‌سازی مثانه‌اش بالا می‌رود.
4- کم کردن حجم ادرار شبانه بچه‌ها با دارو درمانی
موارد بسیاری داشته‌ایم که والدین دو ساعت قبل از خواب به بچه مایعات نداده‌اند، برای تخلیه مثانه قبل از خواب به سرویس بهداشتی برده‌اند و راس یک ساعت هم بچه را بیدار کرده‌اند، اما باز هم بچه شب‌ادراری داشته است.
این قبیل بچه‌ها نیاز به دارو درمانی دارند و باید از طریق مصرف دارو، درمان شوند.
داروی کنترل شب‌ادراری قرص‌های زیر زبانی مینیرین است.
مینیرین باعث می‌شود حجم ادرار شبانه این بچه‌ها کم شود. این دارو بی‌خطر است و هیچ عارضه درمانی یا خطری ندارد.
بسیاری از والدین بچه‌های مبتلا به شب‌ادراری به پزشک مراجعه و گلایه می‌کنند که وقتی همه روش‌های کنترل شب‌ادراری را انجام داده و موفق نشده‌اند و در نهایت با مصرف دارو، شب‌ادراری فرزندشان کنترل شده، به محض آنکه مصرف دارو را قطع می‌کنند، فرزندشان دوباره مبتلا به شب‌ادراری می‌شود.
باید توجه داشت که دوره درمانی بچه‌های مبتلا به شب‌ادراری خاص است.
پزشک به والدین اعلام می‌کند که بچه باید دو هفته داروی مینیرین را مصرف کند، اما اگر بچه در این مدت شب‌ادراری نداشت، نباید دارو قطع شود، بلکه باید میزان دوز دارو نصف گردد یا یک شب در میان به او داده شود و این روال چهار هفته ادامه یابد و بعد از آن به مرور زمان و با تاخیر در نوبت‌های مصرف، دارو را قطع کنیم. اگر این دارو سه یا چهار هفته به بچه داده و یک‌باره قطع شود، شب‌ادراری دوباره باز می‌گردد، بنابراین میزان مصرف و نحوه قطع دارو بسیار مهم است و باید تحت نظر پزشک و به مرور زمان قطع شود.
وقتی بچه به صورت ناگهانی از این دارو محروم شود، احتمال بازگشت دوباره شب‌ادراری زیاد است.
بچه‌هایی داریم که تا سنین 10 سالگی مبتلا به شب‌ادراری می‌شوند، بنابراین بهتر است قبل از آنکه بچه به این سن برسد، در همان سنین کودکی برای کنترل شب‌ادراری عمل کنیم.
بیشتر بخوانید:
