زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

تحریریه ماهنامه كودك سالم

تشنج چیست؟ علت این اختلال چیست؟ آیا می‌توان این اختلال را به انواع مختلفی تقسیم کرد؟ برای درمان این اختلال چه باید کرد؟ آیا تشنج تنها مختص کودکان است یا همه افراد ممکن است دچار آن شوند؟ این موارد برخی از پرسش‌های رایجی هستند که در رابطه با تشنج و حواشی آن مطرح می‌شوند. به راستی هنگام تشنج در مغز فرزند شما چه اتفاقی می‌افتد؟ اگر بخواهیم ساده توضیح دهیم باید بگوییم مغز هر انسان از میلیون‌ها سلول عصبی به نام نورون تشكیل شده است.

این سلول‌ها از طریق ضربات ریز الکتریکی با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. تشنج زمانی رخ می‌دهد که تعداد زیادی سلول عصبی به طور همزمان یک نیروی الکتریکی از خود صادر می‌کنند. این موج شدید و غیر عادی در مغز موجب برانگیختگی بیش از حد مغز شده و نتیجه آن تشنج است. از این رو تشنج تنها مختص کودکان نیست و بزرگسالان نیز می‌توانند به آن دچار شوند. تشنج ممکن است موجب گرفتگی عضلات، بیهوشی، بروز رفتارهای غیر عادی و سایر مشکلات شود. تشنج انواع مختلفی دارد.

 تشنج ناشی از تب

همانطور که از نام آن پیداست، منشا این نوع تشنج تب است. تب به حالتی گفته می‌شود که دمای بدن بیش از 38 درجه سانتی گراد باشد. معمولا بالا رفتن دمای بدن به دلیل وجود نوعی عفونت است. در این حالت اگر دمای بدن به طور ناگهانی افزایش یابد، فعالیت‌های غیر عادی الکتریکی در مغز آغاز می‌شود. تشنج ناشی از تب در میان کودکان 6 ماهه الی 5 ساله شایع است به طوریکه حدود 4 درصد از کودکان در این سنین حداقل یکبار دچار تشنج ناشی از تب می‌شوند. دو سوم این تعداد تنها یکبار دچار تشنج می‌شوند و سن اکثر آنها کمتر از سه سال است.کودکانی که پیش از سن یکسالگی دچار تشنج ناشی از تب می‌شوند بیش از سایر کودکان در معرض ابتلا به تشنج مجدد هستند. 

صرع

صرع به حالتی گفته می‌شود که کودک بیش از یک بار و برای چندین بار متوالی دچار تشنج شده است. همچنین توجه داشته باشید که منشا این نوع تشنج تب نیست. حدود 3 درصد از کودکانی که تا به حال تشنج ناشی از تب را تجربه کرده‌اند پس از مدتی به صرع مبتلا می‌شوند. احتمال ابتلا به صرع در کسانیکه دچار اختلالات عصبی، سابقه ارثی، سابقه ابتلا به تشنج ناشی از تب برای مدتی طولانی (بیش از 10 دقیقه) و چندین تشنج متوالی در یک دوره تب هستند، بیشتر است.

سایر علل

علاوه بر تب و صرع، تشنج ممکن است علل دیگری نیز داشته باشد. برای مثال آسیب به سلول‌های مغز که ممکن است به دلیل یک ضربه ایجاد شود می‌تواند یکی از علل تشنج باشد. حتی در برخی موارد، خیره شدن به صفحه نورانی تلویزیون یا سینما برای طولانی مدت موجب تشنج می‌شود. اما در اکثر موارد، وجود سابقه ارثی مهمترین عامل محسوب می‌شود..

 درمان

درمان تشنج بستگی به نوع، علت و شدت آن دارد. تشنج ناشی از تب معمولا تنها چند دقیقه طول می‌کشد و پیش از انجام اقدام درمانی تمام می‌شود. هنگام تشنج، فرزندتان را بر یک سطح نرم، به پشت یا به پهلو قرار دهید. مدت زمان تشنج را در نظر داشته باشید و به حالات کودک دقت کنید. لازم است این حالات را برای پزشک به طور دقیق شرح دهید. اگر تشنج بیش از 5 دقیقه به طول انجامید، با آمبولانس تماس بگیرید یا فرزندتان را فورا به مراکز درمانی ببرید.
معمولا نیازی به بستری شدن کودک در بیمارستان پس از تشنج نیست، مگر اینکه پزشک نگران آثار جانبی تشنج، نظیر مننژیت باشد. 

 پیشگیری

برای پیشگیری از تشنج ناشی از تب اقدامی خاصی نمی‌توان انجام داد. معمولا متخصصان توصیه می‌کنند والدین کودکی که تب دارد برای کاهش دمای بدن او از داروهای تب بر، با مشورت پزشک، استفاده کنند و از پوشاندن بیش از حد کودک پرهیز کنند. البته گاه تشنج اولیه نشانه تب است. از دادن دارو به کودک بدون مشورت پزشک پرهیز کنید و پس از تشنج او را برای اطمینان بیشتر به مراکز درمانی ببرید.

 علائم

هرچند تشنج‌ها بر اساس انواعشان علائم مختلفی دارند، اما برخی علائم در اکثر آنها مشترک است. از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

 سفت شدن بدن کودک

 بیهوشی کودک

 تکان‌های شدید و چرخش غیر ارادی چشم

 معمولا کودک پس از تشنج یک الی دو ساعت می‌خوابد

اکثر تشنج‌ها بیش از چند دقیقه طول نمی کشند. تشنج ممکن است تنها قسمتی از بدن را درگیر کند (فقط قسمتی از مغز آسیب می‌بیند) و یا عمومی بوده و کل بدن را فرا بگیرد (بدین معنا که کل مغز دچار حمله می‌شود). در برخی موارد، کودک در اثر تشنج دچار تکان‌های شدید نمی شود بلکه برعکس ممکن است دقایقی از حرکت باز ایستد. مثلا برای چند دقیقه به نقطه ای خیره شود و سپس دوباره به حال عادی خود باز گردد. ویژگی‌های تشنج ناشی از تب شبیه یک تشنج معمولی است بدین معنا که تشنج تنها چند دقیقه طول می‌کشد و سپس کودک به حال عادی خود باز می‌گردد.