علائم مهم برای تشخيص سلامت نوزاد
از نظر تمام مادران دنیا پس از تحمل دوران بارداری و زایمان سخت، خانواده توجه زیادی به نوزاد داشته و به نظر می‌رسد نوزاد از هر جهت سالم بوده، اما حقیقت این است كه نوزاد دوست‌داشتنی شما در بدو تولد باید از نظر رشد جسمی، وزن، قد، شكل ظاهری سر، اندام‌ها و حركت اندام‌ها، گریه و رنگ پوست توسط متخصص كودكان مورد معاینه دقیق قرار گیرد. در بعضی مواقع انجام معاینات دقیق مجدد و ماهیانه و در بعضی مواقع اقدامات لازم درمانی برای سلامت نوزاد نیاز است. نكات اساسی زیر برای سلامت نوزاد به شما كمك می‌كند تا از متخصص كودكان درخواست معاینه مجدد نمایید تا در صورت لزوم اقدامات لازم انجام شود.
رشد جسمی
وزن نوزاد 9 ماهه ترم در بدو تولد 3200كیلوگرم، قد 50 سانتیمتر و دورسر 35 سانتیمتر بوده. در نوزاد دختر وزن تقریباً 200 گرم كمتر است، ولی اكنون بعلت عمل سزارین كه نوزاد زودتر از ترم بدنیا می‌آید، اغلب كمتر از 3 كیلوگرم بوده و دستگاه‌های مختلف بدن نارس است و به مراقبت‌های خاص نیاز دارد.
غربالگری
شناسایی بیماری‌های مادرزادی در بدو تولد اجباری بوده و پنج بیماری غربالگری بخصوص هیپوتیروییدی و همچنین شنوایی سنجی ضروری است و انجام می‌شود.
تغذیه نوزاد
مادر باید توجه داشته باشد كه اولین تغذیه نوزاد با شیر مادر بوده و اگر آمادگی روحی مادر و نوك سینه مناسب و بیرون و قدرت مكیدن نوزاد خوب باشد، تغذیه با شیر مادر بخوبی برقرار می‌شود و بهترین روابط عاطفی بین مادر و نوزاد برقرار گردیده و خستگی طولانی مادر نیز برطرف می‌شود و ارزش غذایی شیر مادر از نظر مواد موجود بهترین نوع تغذیه شیرخوار خواهد بود.
رنگ نوزاد
رنگ نوزاد طبیعی در بدو تولد قرمز ارغوانی بوده و گاهی اوقات بعلت خونریزی نوزاد رنگ پریده و كم‌خون می‌باشد. گاهی اوقات رنگ نوزاد بعلت اختلالات منفی و بلع مواد كبود می‌باشد كه در اینصورت با اقدامات لازم باید مورد توجه قرار گیرد. گاهی اوقات در 50 درصد موارد نوزاد از روزهای اول مبتلا به زردی می‌شود كه زردی یكی از رایج‌‌ترین بیماری‌های دوران نوزادی است. ابتدا سفیدی چشم زرد شده و چنانچه بیشتر شود پوست سینه و شكم و اندام‌ها نیز زردرنگ می‌شود. زردی در اثر وجود ماده‌ای شیمیایی بنام بیلی‌روبین در خون است كه در اثر متلاشی شدن هموگلوبین گلبول‌های قرمز می‌باشد كه بعلت نارسا بودن كبد نوزاد نمی‌‌تواند خنثی شود. زردی در نوزادان دلایل مختلفی دارد. مهم‌‌ترین علت زردی، فیزیولوژیك است. این زردی معمولا خفیف بوده و حداكثر 15-8 میلی‌گرم خواهد بود و چنانچه 20-12 میلی‌گرم باشد با اشعه مادون قرمز فتوتراپی كنترل شده و تا روز دهم بهبودی خواهد داشت. گاهی زردی بعلت شیر مادر است و میزان بیلی‌روبین بین 18-15 میلی‌گرم می‌باشد و گاهی اوقات این زردی تا ماه دوم ادامه دارد كه تحت درمان فتوتراپی بهبودی و درمان خاصی وجود ندارد و شیر مادر نیز قطع نخواهد شد. یكی از دلایل دیگر زردی عدم تجانس خون پدر و مادر بوده كه از روزهای اول شروع و گاهی اوقات بیلی‌روبین تا 20 میلی‌گرم بالا می‌رود كه در صورت لزوم با توجه به وزن و حال عمومی كودك برای جلوگیری از عوارض صدمات مغزی نزد نوزاد، تعویض خون خواهد داشت، ولی چنانچه با انجام فتوتراپی كنترل شود نیازی به تعویض خون نخواهد بود.
سر و جمجمه
سر و جمجمه نوزاد در بدو تولد از استخوان‌های نرم و بعلت بزرگ شدن در سال اول به اندازه ده سانتیمتر از شكاف‌های بهم متصل و قابل انعطاف تشكیل شده است. در قسمت فوقانی سر فونتانل بزرگ به اندازه 6-4 سانتیمتر باز بوده كه در 18ماهگی استخوانی و بسته می‌شود و فونتانل كوچك خلفی زودتر بسته می‌شود. در زایمان‌های طبیعی به علت فشار روی جمجمه گاهی توده متورم آبكی خون‌آلود مشاهده می‌شود كه باید تحت نظر بوده باشد تا غیر متقارن بودن جمجمه بتدریج جذب و فرم سر كروی و بحال عادی برگردد.
تورم نوك سینه
گاهی اوقات نوك سینه در نزد نوزاد دختر و پسر بزرگ و متورم می‌شود یا گاهی از دستگاه تناسلی دختر مختصر ترشح و خونریزی مشاهده می‌شود كه بعلت وجود هورمون استروژن در خون مادر كه به نوزاد منتقل شده می‌باشد و در مدت یك ماه برطرف خواهد شد و اقدامی نیاز نیست، ولی توصیه شده سینه نوزاد ماساژ یا فشار داده نشود و تمیز نگهداری شود.
دستگاه تناسلی پسر
دستگاه تناسلی پسر نیز كاملا باید معاینه شود و از وجود دو بیضه در پایین مطمئن شویم. گاهی اوقات بیضه‌ها یا یك بیضه در طناب كشاله ران یا بالاتر مانده و پایین نیامده است. در اینصورت باید تحت نظر باشد و ماهیانه معاینه شود و چنانچه پایین نیامد، در اولین فرصت تا یكسالگی توسط جراحی پایین آورده شود تا بیضه آسیب نبیند. ختنه نوزاد پسر نیز چنانچه در هفته اول صورت نگیرد بهترین زمان ختنه یك‌ماهگی است.
پاهای نوزاد بعد از تولد
پاهای نوزاد در رحم مادر كاملا جمع است، بنابراین بعد از تولد نمی‌‌توان پاهای او را دراز كرد و بهتر است مادر چندین روز پاهای او را با پتو بپوشاند تا بتواند پاهای خود را دراز كند. توصیه می‌شود نوزادان را قنداق نكنید و بررسی دررفتگی مادرزادی مفصل ران نیز در نوزادان توسط پزشكان انجام شود.
لرزش چانه و زانوها
بعضی نوزادان در حال بیداری و فعالیت دچار لرزش‌هایی در چانه یا زانوها می‌شوند كه بعلت عدم تكمیل سیستم عصبی است و بتدریج طی چند ماه برطرف می‌شود، اما چنانچه نوزاد در حال خواب دچار لرزش چانه با احتمال تشنج شد، باید مورد معاینه پزشك قرار گیرد.
عطسه یا سكسكه
بیشتر نوزادان به سادگی و پی‌درپی عطسه می‌كنند. این عطسه نشانه سرماخوردگی نیست و بعلت وجود ترشحات داخل بینی است كه باید با دستمال نرم و مرطوب ترشحات بینی پاك شود و بخصوص قبل از شیرخوردن تخلیه شود.
سطوح قرمز رنگ مادرزادی
گاهی اوقات در قسمت‌های مختلف بدن نوزاد لكه‌ها یا سطوحی به اندازه‌های مختلف و قرمزرنگ كه محتوی مویرگ‌های خونی است (بنام آنژیوم یا ماه گرفتگی)دیده می‌شود. باید از این آنژیوم‌ها محافظت نمود تا خراش یا عفونت پیدا نكند. این آنژیوم‌ها در طولانی مدت (6 تا 12 ماه) كوچك‌تر شده و از بین می‌رود و در بعضی قسمت‌ها در پیشانی و پلك باید مورد بررسی قرار گیرد.
حساسیت ناحیه نشیمن
چنانچه نوزاد برای مدتی در پوشك مرطوب و تمیز نباشد، بعلت حساسیت پوست ناحیه نشیمن و حتی قسمت جلو قرمزرنگ و گاهی عفونی می‌شود و گاهی اوقات بعلت اجابت مزاج اسهالی این عارضه تشدید می‌شود. در اینگونه موارد توصیه می‌شود نوزاد بطور مرتب تمیز و بعد از نظافت با كرم‌های مخصوص محافظت شود تا بهبودی یابد.
التهاب پوست سبورئیك
گاهی اوقات بعلت حساسیت خانوادگی در اثر تماس پوست ایجاد سطوح قرمزرنگ پوسته‌دار و خارش‌دار در قسمت‌هایی از بدن بخصوص در گونه‌ها، زیر بغل، كشاله ران، ناحیه نشیمن و ناحیه سبوره سر می‌شود. گاهی اوقات طولانی مدت بوده و گاهی بهبودی نسبی دارد. گاهی اوقات نوزادان به صابون حساس هستند و توصیه می‌شود از پمادهای ضد حساسیت یا پماد آلوورا یا روغن زیتون استفاده نمایند.
بدن پوشیده از مو
گاهی اوقات بدن نوزاد از موهای نازك كركی پوشیده می‌شود كه پس از یكسالگی از بین می‌رود و باید در ناحیه كمر و پشت بررسی شود.
