تحریریه ماهنامه دنیای سلامت
از سال 1986 تا كنون، تعداد كودكان چاق در دنیا دو برابر شده است. حدود 80 درصد از كودكانی كه در سنین كم چاق هستند، در بزرگسالی و نوجوانی نیز چاق خواهند بود. امروزه كودكان زمان كمتری را به جنب و جوش و بازی اختصاص می‌‌دهند و در عوض وقت بیشتری را روبه‌روی تلویزیون، كامپیوتر و انواع بازی‌های رایانه‌ای می‌گذرانند.
از طرفی پر مشغله بودن افراد خانواده، به خصوص مادر، باعث می‌شود كه فرصت كافی برای تهیه و پختن غذاهای مغذی نداشته باشند و به كودكان خود غذای خانگی ندهند. بنابراین استفاده از فست‌فودها كه یكی از ساده‌ترین راه‌ها برای سیر كردن بچه‌هاست، از دیگر عوامل چاقی كودكان می‌باشد. برای جلوگیری از چاق شدن كودكان و پیشگیری از اضافه وزن در آنها، شیوه زندگی باید تغییر كند؛ به این معنا كه پدر و مادرها وقت بیشتری را در كنار كودكان خود بگذرانند و آنها را با شیوه‌های زندگی سالم آشنا كنند.
آیا كودك شما دچار اضافه وزن است؟
با اندازه‌گیری قد و وزن كودك و مقایسه آن با نمودار رشد، می‌توان به میزان اضافه وزن او پی برد. وزن كودك شما باید متناسب با سن او اضافه شود. در این مورد لازم است نظر پزشك او را نیز جویا شوید. غذاهایی كه به كودك‌تان می‌دهید، باید نیازهای او را تأمین و به رشد متناسب او كمك كند.
وزن ما از همان لحظه تولد برای‌مان مهم است. اغلب ما وزن خود به هنگام تولد را از بزرگ‌تر‌های‌مان می‌پرسیم و شاید برای همیشه آن را به یاد داشته باشیم. در دوران خردسالی، مرتباً وزن كودك كنترل می‌شود. با اندازه‌گیری قد و وزن كودك و ثبت آن و مقایسه نتایج به دست آمده می‌توان پی به میزان رشد كودك برد.
وزن گرفتن بیش از اندازه و وزن نگرفتن و لاغری او هر دو می‌تواند مشكلات فراوانی ایجاد كند. اما این روزها مشكل اضافه وزن بسیار جدی‌تر از كاهش وزن است. وقتی سخن از چاقی به میان می‌آید، یعنی اینكه بدن چربی بیشتری را در خود ذخیره كرده است. افزایش میزان چربی‌ها می‌تواند آسیب‌های جدی در پی داشته باشد. مسلماً یك كودك قد بلند باید وزن بیشتری نسبت به یك كودك كوتاه‌قد داشته باشد.
چرا چاق می‌شویم؟
بدن ما بیشتر مواقع كالری مازاد بر نیاز خود را دریافت می‌كند؛ یعنی مقدار كالری كه از غذاها و نوشیدنی‌ها دریافت می‌كنیم، بسیار بیشتر از آن چیزی است كه طی فعالیت‌های فیزیكی روزانه می‌سوزانیم. این اتفاق در مورد كودكان نیز می‌افتد. زندگی‌های آپارتمانی در خانه‌هایی كه روز به روز كوچك‌تر می‌شوند و از طرفی تفریحات و سرگرمی‌های بدون تحرك، باعث می‌شوند كه كودكان كالری دریافتی از غذاها را نسوزانند.
در این میان هر چه كالری بیشتری دریافت كنند، بیشتر چربی ذخیره می‌كنند. این اتفاق در زندگی مدرن امروزی بسیار ساده و آسان روی می‌دهد؛ خصوصاً اینكه علاوه بر كم تحركی، مشغولیت‌های كاری باعث شده تا غذاهای آماده و فست‌فودها را جایگزین غذاهای سالم كنیم. این مسأله كم‌كم به عادتی همه‌گیر تبدیل شده است و برای تغییر این وضعیت ابتدا باید سبك و شیوه زندگی‌مان را عوض كنیم.
خطرات چاقی در كودكان
بسیار شنیده‌ایم كه چاقی دوران كودكی، بیماری‌های جدی و حاد بزرگسالی را در پی دارد. اما چیزی كه هنوز بیشتر ما درك نكرده‌ایم، این است كه چاقی كودكان و نوجوانان سبب بروز بسیاری مشكلات در همان دوران كودكی نیز می‌شود.
این مشكلات عبارتند از: قطع تنفس در هنگام خواب مشكلات تنفسی (مثل آسم) دیابت نوع 2 افزایش فشار خون مشكلات مربوط به استخوان‌ها و مفاصل بیماری‌های كبد افزایش كلسترول و تری‌گلیسیرید قاعدگی‌های نامنظم (در دختران نوجوان) افسردگی، نگرانی و از دست دادن عزت نفس (حس خوددوستی) همچنین، ارتباطی نزدیك بین چاقی و بلوغ زودرس وجود دارد (به خصوص در دخترها). كودكان سنگین وزن به یكباره رشد می‌كنند و خیلی سریع‌تر وارد دوران بلوغ می‌شوند.
حدود 30 درصد از كودكان چاق دچار سندرم متابولیك هستند كه می‌تواند موجب بروز مشكلات حاد در آینده شود. (در شماره آینده درباره سندرم متابولیك كودكان چاق مطالب بیشتری را ارائه خواهیم كرد) بیماری‌های كبد، نارسایی كلیه، بیماری‌های قلبی- عروقی سندرم تخمدان پلی‌كیستیك و كم‌‌كاری تیروئید را نیز باید به موارد فوق افزود:
تأثیر چاقی در روابط اجتماعی كودكان
چاقی و سنگین وزنی در كودكان با كاهش حس خوددوستی در آنان همراه است. كمبود این حس از نظر روانی عواقبی در پی دارد. كودكان چاق در مدرسه و حتی در آینده در مقاطع تحصیلی بالاتر عملكرد ضعیف‌تری دارند و در روابط اجتماعی خود دچار مشكلاتی می‌شوند كه معمولاً تا دوران بزرگسالی ادامه دارد. در گروه‌های ورزشی از حضور آنها استقبال نمی‌شود و همین مسأله به دوری تدریجی آنها از فعالیت‌های گروهی، به خصوص فعالیت‌های ورزشی می‌انجامد.
عوامل بروز چاقی در كودكان
استفاده از غذاهای آماده و فست‌فودها استفاده از انواع تنقلات، مثل چیپس و پفك پرخوری كردن استفاده اندك از سبزیجات و میوه‌ها استفاده زیاد از نوشابه‌ها نخوردن صبحانه نداشتن برنامه غذایی منظم كاهش تحرك و فعالیت‌های فیزیكی استفاده از تلویزیون و كامپیوتر به مدت طولانی در طول روز
