زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

تحریریه ماهنامه دنیای سلامت

اگر شما هم پسر یا دختر كوچكی دارید، احتمالا اتفاق افتاده كه نیمه‌شب شما را از خواب بیدار كند و بگوید لباسش خیس شده و شما متوجه شوید كه او جایش را خیس كرده است، یا صبح كه سراغ او می‌روید، بوی نامطبوعی از تختخواب او به مشام‌تان برسد. شب‌ادراری مشكل بعضی از كودكان است كه گاه تا سنین بالاتر هم ادامه می‌یابد و استرسی را به آنها تحمیل و پدر و مادرشان را ناراحت و نگران می‌كند.

این مشكل علت‌های گوناگون و راه‌حل‌های مختلفی دارد. وقتی شب‌ادراری كودك مرتب ادامه دارد و شما مدام در حال تعویض ملحفه‌های خیس و لباس‌های كثیف هستید و كودك‌تان نمی‌تواند شب‌ها كامل بخوابد، مشكلی وجود دارد كه در اینجا به روش‌های درمان آن اشاره می‌شود.

خشمگین و افسرده

مادری كه پسر هفده ساله‌اش دچار شب‌ادراری بود، درباره سال‌هایی كه با این مشكل دست و پنجه نرم كرده می‌گوید: «من او را نیمه‌شب از خواب بیدار می‌كردم یا ساعت را كوك می‌كردم تا به دستشویی برود. با خودم فكر كردم شاید اگر او را تنبیه كنم دیگر این كار را نخواهد كرد؛ ولی نتیجه عكس داد.

برعكس این كار را هم انجام دادم و به او گفتم اگر شب‌ها جایش را خیس نكند، به او جایزه می‌دهم؛ ولی این ترفند هم جواب نداد. من حتی داروهای گیاهی را هم امتحان كردم؛ ولی باز هم بی‌نتیجه بود.»این مشكل به تدریج به فرایندی فرسایشی تبدیل شد كه تمام خانواده را ناراحت می‌كرد و با بزرگ شدن این پسر، او از بسیاری فعالیت‌های جمعی هم محروم شد؛ چون به خاطر مشكلش نمی‌توانست با دوستانش به اردو یا سفر برود و باید شب‌ها حتما در خانه باشد.

او به تدریج سعی كرد این واقعیت را انكار كند. صبح‌ها كه بیدار می‌شد، لباس‌های خیسش را پنهان می‌كرد و وقتی به او می‌گفتند دوباره جایش را خیس كرده، عصبانی و افسرده می‌شد. شب‌ادراری مانعی برای حضور در اجتماع و پیشرفت در آن است؛ چرا كه فرد مدام حس می‌كند با بقیه فرق دارد و از آنها ناتوان‌تر است و نمی‌تواند به هیچ موفقیتی در زندگی‌اش دست یابد. او مدام با خود می‌گوید، من كه نمی‌توانم حتی ادرارم را كنترل كنم، چطور می‌توانم در جامعه موفق ظاهر شوم.

چرا كودكان شب‌ادراری دارند؟

پژوهشی كه دكتر یوگاناتان و همكارانش در مالزی انجام دادند، نشان داد كه حدود 9 درصد از كودكان هفت ساله، 2 درصد از كودكان دوازده ساله و یك درصد از افراد 20 ساله شب‌ادراری دارند. همچنین، پسران بیش از دختران به این مشكل دچارند. این مشكل به مرور و با بزرگ شدن كودك برطرف می‌شود؛ ولی بعضی دیگر در بزرگسالی هم از آن رنج خواهند برد.

انواع شب‌ادراری

شب‌ادراری بر دو نوع است. نوع اولیه (PNE) و نوع ثانویه (SNE). در نوع اول، كودك هیچ وقت نمی‌تواند هنگام شب ادرارش را كنترل كند و همیشه جایش را خیس می‌كند. در نوع دوم، كودكی كه بیش از شش ماه شب‌ادراری نداشته است، ناگهان دوباره شب‌ها در رختخواب ادرار می‌كند.

شب‌ادراری ثانویه معمولا علت روانی دارد. به عنوان مثال، طلاق پدر و مادر یا تولد فرزند جدیدی در خانواده می‌تواند عامل بروز این نوع شب‌ادراری باشد. نوع اول شب‌ادراری علل گوناگونی دارد؛ مثلا ژنتیك. اگر پدر و مادر یا پدربزرگ و مادربزرگ چنین مشكلی داشته باشند، احتمال اینكه كودك هم به این مشكل دچار شود، بیشتر است.

در برخی موارد هم مشكل فیزیكی وجود دارد. در بدن ما هورمونی به نام «ADH» ترشح می‌شود كه باعث می‌‌گردد كلیه‌ها در شب ادرار كمتری تولید كنند و مثانه كمتر پر شود. در بسیاری موارد، كودكانی كه شب‌ادراری دارند، با كمبود این هورمون مواجه هستند. همچنین، این كودكان خواب عمیقی دارند و تكامل مثانه آنها برای كنترل ادرار در شب به تاخیر افتاده است. آنها نمی‌توانند خود را كنترل كنند، پس صبح، هنگامی كه كودك رختخواب خیسش را به شما نشان داد، او را سرزنش یا مسخره نكنید.

درمان شب‌ادراری

بسیاری از پدر و مادرها فكر نمی‌كنند كه باید برای حل مشكل فرزندشان به پزشك مراجعه كنند. آنها فقط زمانی كه كودك بزرگ می‌شود و همچنان شب‌ها خودش را خیس می‌كند، نگران می‌شوند و غصه می‌خورند. بسیاری از كودكان مدرسه‌ای از رفتن به اردوهای مدرسه خودداری می‌كنند و عده‌ای از بزرگسالان هم می‌ترسند به دانشگاه بروند، چون وحشت دارند كسی از مشكل «خجالت‌آور» آنها باخبر شود.

دكتر یوگاناتان درباره درمان شب‌ادراری می‌گوید: «اجازه ندهید كودك در تنهایی زجر بكشد. او را نزد متخصص كودكان ببرید تا پزشك از نظر بیماری‌های زمینه‌ای، مانند بیماری‌های قلبی یا كاركرد ناقص كلیه‌ها كودك را بررسی و درمان لازم را برای كنترل شب‌ادراری شروع كند.» درمان معمولا شامل درمان دارویی و هورمون‌درمانی خواهد بود. این داروها تولید ادرار را در شب كاهش می‌دهند.

به این ترتیب اعتماد به نفس كودك بیشتر می‌شود و می‌تواند به تدریج كاركرد مثانه‌اش را كنترل كند. خانواده‌ها باید بدانند كه شب‌ادراری درمان دارد و می‌توان به كودكی كه از این مشكل رنج می‌برد، كمك كرد تا مانند دیگران زندگی عادی داشته باشد.

راه‌های ساده برای كمك به كودكان مبتلا به شب‌ادراری

خالی كردن مثانه پیش از خواب  عدم مصرف مایعات چند ساعت پیش از خواب  مصرف داروهایی كه تولید ادرار را در شب كاهش می‌دهند  رفتار ملایم و حمایتی  پاداش‌های كوچك برای شب‌هایی كه كودك ادرار نكرده است.

كارهایی كه نباید انجام داد

بیدار كردن كودك در نیمه‌شب برای رفتن به دستشویی و مجبور به ادرار كردن  مصرف داروهای گیاهی یا استفاده از طب سنتی  صبر كردن به امید برطرف شدن مشكل با بزرگ شدن كودك  مصرف ویتامین یا مكمل‌ها