زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

تحریریه زندگی آنلاین : ویتامین B12 یک ماده مغذی ضروری است که بدن همگی ما برای انجام صحیح فرآیندهایی مانند سنتز DNA، تولید انرژی و عملکرد سالم سیستم عصبی مرکزی به آن نیاز دارد.  هرچند این ویتامین در بسیاری از منابع غذایی یافت می‌شود، اما کمبود آن هم نسبتاً شایع است. چنین مشکلی در اغلب موارد به دلیل مصرف محدود مواد غذایی حاوی این ویتامین، سوء جذب، برخی شرایط پزشکی و یا استفاده از داروهایی است که سبب کاهش سطح سرمی B12 می‌شوند. در واقع بر اساس مقاله‌ای که توسط مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است، نزدیک به 20 درصد از افراد بالای 60 سال در آمریکا و بریتانیا دچار کمبود این ویتامین هستند. طبق منابع علمی B12 با سطح 300 پیکوگرم بر میلی لیتر نرمال، سطوح 200 تا 300 مرزی و زیر 200 کمبود در نظر گرفته می‌شوند. از آنجایی که توانایی جذب ویتامین B12 از غذا با افزایش سن کاهش می‌یابد، کمبود آن در افراد مسن شایع‌تر است. البته این موضوع بدان معنا نیست که کودکان و بزرگسالان جوان‌تر از جمله بانوانی که باردار و شیرده هستند، به هیچ عنوان دچار کمبود B12 نمی‌شوند. متاسفانه کمبود B12 اغلب نادیده گرفته و گاها هم به اشتباه تشخیص داده می‌شود. بخش بزرگی از این مشکل به دلیل بررسی‌های آزمایشگاهی ناکافی است. علاوه بر این معمولاً علائمی که تظاهر می‌یابند منحصراً مختص کمبود ویتامین B12 نیستند. اگر مشکوک به کمبود B12 هستید، ضروری است که به یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی مراجعه کنید تا با شرح علائم در صورت نیاز آزمایش‌های لازم را انجام دهید. در ادامه چندین مورد از شایع‌ترین علائم گزارش شده مربوط به کمبود B12 را توضیح خواهیم داد.

 بیشتربخوانید:

علائم هشدار دهنده کمبود ویتامین ب ۱۲ در زنان

احساس خستگی

اگر شما هم دچار کمبود B12 باشید، به احتمال زیاد  به عنوان اولین نشانه‌های این مشکل احساس خستگی خواهید کرد. سلول‌های بدن به منظور عملکرد صحیح به B12 نیاز دارند. بدین ترتیب سطوح ناکافی از این ویتامین می‌تواند تولید طبیعی گلبول‌های قرمز خون را کاهش داده و در ادامه تحویل اکسیژن به بافت‌ها را مختل کند. از طرفی دیگر کمبود B12 یا فولات می‌تواند سبب کم خونی مگالوبلاستیک شود. این وضعیت خود منجر به تشکیل گلبول‌های قرمز بزرگ، غیر طبیعی و نابالغ و همینطور اختلال در سنتز DNA می‌شود. هنگامی که بدن گلبول‌های قرمز سالم و به تعداد کافی برای حمل اکسیژن به بافت‌ها در اختیار نداشته باشد، احتمال تجریه احساس ضعف و خستگی افزایش می‌یابد.

پوست رنگ پریده یا زرد

یکی دیگر از علائمی که می‌تواند نشان دهنده کمبود B12 باشد، رنگ پریدگی یا زردی پوست است. مانند کم‌خونی فقر آهن، کم‌خونی مرتبط با کمبود B12 نیز ممکن است به دلیل عدم وجود گلبول‌های قرمز کاملاً بالغ و سالم در بدن پوست شما را رنگ پریده نشان دهد. یکی دیگر از عوارض کمبود B12 بیماری یرقان است که این اختلال هم باعث می‌شود پوست و سفیدی چشم‌ها رنگ زرد به خود بگیرند. این رنگ به دلیل سطوح بالای بیلی روبین ایجاد می‌شود؛ یک محصول جانبی زائد که در اثر شکسته شدن گلبول‌های قرمز توسط بدن شکل می‌گیرد.

سردرد

کمبود B12 می‌تواند منجر به عوارض عصبی از جمله سردرد شود. در واقع سردرد یکی از شایع‌ترین علائم گزارش شده مربوط به کمبود B12 در بزرگسالان و کودکان است. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که تجربه انواع خاصی از سردردها، به احتمال زیاد با سطح پایین B12 در ارتباط است.

 بر اساس یک مطالعه در سال 2019 با 140 نفر شرکت کننده که نیمی از آنها تجربه میگرن را داشتند، سطح B12 خون در شرکت‌کنندگان مبتلا به میگرن در مقایسه با شرکت‌کنندگانی که سابقه میگرن نداشتند، به طور قابل‌توجهی کمتر بود. این مطالعه همچنین نشان داد: افرادی که بالاترین سطح B12 را داشتند در مقایسه با شرکت‌کنندگانی که سطح B12 آن‌ها در پایین‌ترین میزان ممکن بود، 80 درصد کمتر در معرض ابتلا به میگرن بودند. تحقیقات در این زمینه که آیا درمان با B12 علائم سردرد میگرنی را بهبود خواهد بخشید، همچنان ادامه دارد.

 بیشتربخوانید:

دانستنی های مهم درباره ویتامین B۶

افسردگی

در راستای عملکرد صحیح سیستم عصبی مرکزی، ویتامین B12 یکی از مهم‌ترین فاکتورها محسوب می‌شود. به همین دلیل کمبود این ماده مغذی می‌تواند بر سلامت روان ما تأثیر بگذارد.

به طور خاص، کمبود B12 با خطر بالاتر ابتلا به افسردگی در ارتباط است. سطوح پایین B12 می‌تواند باعث افزایش سطح اسید آمینه حاوی گوگرد به نام هموسیستئین شود.  این تغییر ممکن است با افزایش استرس اکسیداتیو، آسیب DNA و مرگ سلولی در بدن به ایجاد و پیشرفت افسردگی منتهی شود. مطالعه‌ای در سال 2020 با 132 داوطلب کودک و نوجوان که 89 نفر از آنها مبتلا به افسردگی و 43 نفر نیز سالم بودند، انجام شد. مشخص شد که شرکت‌کنندگان مبتلا به افسردگی در مقایسه با افراد بدون افسردگی، سطح B12 کمتر و سطوح بالاتری از هموسیستئین داشتند.

از جمله دیگر نشانه‌های شایع می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

 مشکلات گوارشی

 مشکل در تمرکز و اختلالات ذهنی

 درد و التهاب در قسمت دهان و زبان

 بی حسی در دست و پا

 گرفتگی عضلانی

 عدم هماهنگی اندام‌ها

 اختلال نعوظ

بیشتربخوانید:

علل کمبود ویتامین B12 (قسمت سوم)

اگر هر یک از علائم ذکر شده را تجربه می‌کنید، ضروری است که آنها را با پزشک و یا داروساز خود در میان بگذارید. به خصوص اگر:

 از یک رژیم غذایی محدود مانند رژیم گیاهخواری پیروی می‌کنید

 بالای 60 سال سن دارید

 باردار یا شیرده هستید

 بیماری خاصی دارید که می‌تواند سطح B12 را کاهش دهد

 از داروهای کاهش دهنده B12 مانند متفورمین یا مهارکننده‌های پمپ پروتون استفاده می‌کنید.