ویتامین B۶ به گروه ویتامین‌های محلول در آب تعلق دارد. ویتامین‌های محلول در آب نمی‌توانند در بدن ذخیره شوند و بدن آن‌ها را از طریق ادرار دفع می‌کند، بر همین اساس دریافت منظم آن‌ها از رژیم غذایی اهمیت دارد.
گوشت و ماهی از منابع خوب برای ویتامین B۶ هستند. افزون بر این، مواد غذایی نشاسته ای، مانند سیب زمینی و برخی میوه‌ها نیز حاوی این ماده مغذی هستند. این ویتامین که به نام پیریدوکسین نیز شناخته می‌شود به صورت مکمل نیز در دسترس است.
کمبود ویتامین B۶ با برخی مشکلات سلامت مانند کم خونی، راش‌های پوستی خارش‌دار، پوسته پوسته شدن لب ها، ترک خوردگی اطراف دهان، و تورم زبان پیوند خورده است. افزون بر این، کمبود این ماده مغذی ممکن است با افسردگی، سردرگمی، و نقص در عملکرد سیستم ایمنی مرتبط باشد.
عملکرد‌های ویتامین B۶ در بدن
مصرف ویتامین B۶ در دوز‌های توصیه شده موجب آثار مثبتی در بدن می‌شود که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ویتامین‌های B می‌توانند با کاهش سطوح هموسیستئین خطر بیماری قلبی را کاهش دهند. هموسیستئین یک اسید آمینه در خون است که اگر به مقدار کافی مورد استفاده بدن قرار نگیرد و مقدار آن در خون بالا باشد از راه‌های مختلف به عروق آسیب می‌رساند. در صورت دریافت این ویتامین به میزان کافی از رژیم غذایی دیگر نیازی به مصرف مکمل نخواهد بود و تاثیری نیز در کاهش خطر بیماری قلبی ندارد.
از سوی دیگر، افراد مبتلا به کمبود ویتامین B۶ ممکن است با افزایش خطر برخی انواع سرطان مرتبط با دستگاه گوارش، از جمله سرطان کولورکتال مواجه باشند. مطالعه‌ای که در نشریه World Journal of Gastroenterology منتشر شد ارتباط بین کمبود ویتامین B۶ و این سرطان را نشان داد.
همچنین، مشخص شده است حافظه افرادی که دارای سطوح سالم از ویتامین B۶ در خون خود هستند از عملکرد بهتری برخوردار است. با این وجود، مصرف مکمل این ویتامین توسط افراد مبتلا به زوال عقل بهبود در عملکرد شناختی را نشان نداده است.
افزون بر این، برخی مطالعات احتمال تاثیر ویتامین B۶ بر سندرم پیش از قاعدگی را نشان داده اند. مصرف مکمل این ویتامین ممکن است به کاهش علائم این سندرم مانند نوسانات خلقی، تحریک پذیری و کمبود تمرکز کمک کند.
مصرف مکمل ویتامین B۶ زیر نظر پزشک برای کاهش حالت تهوع و استفراغ در اوایل بارداری نیز توصیه شده است.
مصرف بیش از حد ویتامین B۶
به طور کلی، احتمال وقوع اوردوز یا بیش‌مصرفی ویتامین B۶ که می‌تواند به مسمومیت منجر شود، بسیار کم است. از آنجایی که این یک ویتامین محلول در آب است و از طریق ادرار دفع می‌شود، رسیدن به چنان تراکم بالایی در بدن که به مسمویت منجر شود، در صورت عدم مصرف مکمل‌های غذایی دشوار است. با این وجود، مصرف بی رویه مکمل‌ها می‌تواند به این شرایط منجر شود.
این یک مشکل سلامت جدی است که می‌تواند به سیستم عصبی آسیب رسانده و کنترل حرکات بدن را دشوار سازد. همچنین، این شرایط ممکن است موجب واکنش‌های پوستی، حساسیت بیش از حد به نور خورشید، حالت تهوع، و سوزش سردل منجر شود. از این رو، مصرف مکمل زیر نظر یک متخصص پزشکی توصیه شده است.
تداخلات دارویی
مکمل‌های حاوی ویتامین B۶ ممکن است با برخی دارو‌ها تداخل ایجاد کنند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
برخی آنتی بیوتیک‌ها مانند سیکلوسرین که برای درمان سل استفاده می‌شود. این تداخل می‌تواند تشنج را تشدید کرده و به سلول‌های عصبی آسیب برساند.
دارو‌هایی که برای درمان صرع استفاده می‌شوند می‌توانند سطوح این ویتامین را کاهش دهند.
مصرف تئوفیلین که برای درمان آسم استفاده می‌شود ممکن است سطوح ویتامین B۶ را کاهش داده و موجب تشنج شود.
نیاز بدن به ویتامین B۶
جدا از توصیه‌های ارائه شده توسط سازمان بهداشت جهانی برای مصرف ویتامین B۶ در شرایط عادی، در برخی موارد ممکن است به مصرف میزان بیشتر از این ماده مغذی نیاز باشد. به عنوان مثال، افرادی که رژیم‌های غذایی با محتوای پروتئین زیاد را مصرف می‌کنند ممکن است به مصرف میزان بیشتری از ویتامین B۶ نیاز داشته باشند، زیرا این ماده مغذی در تجزیه پروتئین نقش دارد. افزون بر این، زمانی که فرد با سطوح کنترل نشده گلوکز مواجه است ممکن است به مصرف ویتامین B۶ بیشتر نیاز باشد. در نهایت، نظارت بر میزان مصرف این ماده مغذی در زمان ابتلا به کم خونی اهمیت دارد.
سخن پایانی
ویتامین B۶ عملکرد‌های مختلفی در بدن دارد. در شرایط عادی، شما معمولا می‌توانید به میزان کافی این ویتامین را از رژیم غذایی خود دریافت کنید. با این وجود، ممکن است مواردی وجود داشته باشند که فرد به مصرف مکمل‌ها برای تامین این ویتامین به میزان کافی نیاز داشته باشد تا از بروز کمبود یا ابتلا به بیماری پیشگیری شود.
البته نباید در مصرف مکمل‌ها زیاده‌روی کرد، زیرا ممکن است با بروز برخی عوارض جانبی همراه باشد. همانند هر مکمل دیگری، پیش از مصرف مکمل‌های حاوی ویتامین B۶ باید با پزشک خود در این زمینه مشورت کنید. در صورت مواجهه با عوارض جانبی، مانند حالت تهوع، مصرف مکمل را بلافاصله متوقف کنید.
منبع: عصر ایران
