غیرفعال شدن غیرتصادفی كروموزوم X
غیرفعال شدن یكی از دو كروموزوم X در پستانداران مونت به صورت تصادفی رخ می‌دهد تا تعادل میان ژن‌های كروموزوم X مردان و زنان برقرار شود. مطالعات اخیر غیرفعال شدن كروموزوم X را در كاریوتایپ خون محیطی زنان دچار سقط مكرر بررسی كرده‌اند. این محققان دریافتند كه در 16/7 درصد از این زنان، و 5/6 درصد زنان بدون سقط مكرر غیرفعال شدن كروموزوم X غیرتصادفی است. با این حال، تاكنون ارتباط بین غیرفعال شدن كروموزوم X و سقط مكرر اثبات نشده است.
پلی مورفیسم HLA
HLA-G از جمله پروتئین‌های غیركلاسیك دسته 1 است كه در سطح سیتوتروفوبلاست‌ها ظاهر می‌شود و نقش آن حمایت از بارداری در برابر دستگاه ایمنی است. آلدریچ و همكاران ارتباط بین پلی مورفیسم ژن HLA-G و سقط مكرر را نشان دادند. این پژوهشگران بین آلل HLA-G0104 و 0105N در پدر و مادر با سقط مكرر ارتباطی پیدا كردند، اما به مطالعات كامل‌تر برای تعیین HLA-G در بارداری‌های طبیعی و غیرطبیعی نیاز است.
موزائیسم محدود به جفت (CPM)
موزائیسم محدود به جفت (CPM) به حالتی گفته می‌شود كه ساختار ژنتیكی جفت و جنین متفاوت باشد. موزائیسم محدود به جفت هم در میتوز و هم در میوز رخ می‌دهد.
این حالت در بالین به صورت سقط و محدودیت رشد داخل رحمی در حدود 20 درصد از افراد می‌شود. ارتباطات متعددی با CPM دیده شده است. از جمله، CPM همراه با تریزومی 16 احتمال سقط را افزایش می‌دهد. از عوامل مرتبط دیگر می‌توان به تعداد سلول‌های آنیوپلوئید در جفت و دیزومی تك والدی اشاره كرد.
روش‌های تشخیصی
در انتخاب روش بررسی در سقط‌های منفرد و مكرر، باید به دو نكته توجه كرد. اول، از نظر مالی بهتر است ابتدا آزمونی انجام شود كه شایع‌ترین بیماری‌های ژنتیكی را بررسی می‌كند. دوم، باید خانواده‌هایی را شناسایی كنیم كه با خطر بالاتری جهت سقط مكرر مواجهند. به طور كلی، توصیه می‌شود كاریوتایپ جنین در همه سقط‌های بالای 10 هفته انجام گیرد.
این داده در بررسی خطر عود و تصمیم‌گیری در بارداری بعدی بسیار مهم است. توصیه می‌شود در زنانی كه دست كم 3 مورد سقط داشته‌اند، كاریوتایپ جنین زیر 10 هفته نیز انجام گیرد. اطلاعات به دست آمده به پزشك و خانواده كمك می‌كند تا از انجام آزمایشهای پرخرج و خطرناك در بارداری‌های بعدی پرهیز كنند. یك مشكل شایع و اساسی در بررسی كاریوتایپ جنین، ناكافی بودن سلول جنین سقط شده جهت كشت و كاریوتایپ است.
به خصوص این مشكل زمانی كه فاصله زمانی طولانی بین مرگ جنین و بررسی آن وجود دارد، بیشتر دیده می‌شود. یك راه‌كار برای بررسی بهتر كاریوتایپ، آمنیوسنتز پیش از خروج جنین است. بافت كافی از جفت، فاسیا لاتا، پوست گردن، تاندون‌ها و در صورت وجود خون، موفقیت بررسی را بیشتر می‌كند.
پیش از انجام كاریوتایپ، جنین و جفت باید از نظر آنومالی‌های ظاهری بررسی شوند. باید توجه شود كه بافت جفت و جنین در محلول سالین نرمال نگهداری و ارسال شود و به هیچ عنوان نباید از فرمالین استفاده شود. در صورتی كه كاریوتایپ و كشت با موفقیت انجام نشود، یك روش قابل اعتماد انجام CGH است كه اطلاعات بسیار مفیدی را در ناهنجاری‌های كروموزومی ارائه می‌دهد.
انجمن زنان و زایمان آمریكا انجام كاریوتایپ پدر و مادر دچار سقط مكرر را توصیه می‌كند. انجام كاریوتایپ پدر و مادر به پزشك كمك می‌كند تا جابه‌جایی‌های كروموزومی را شناسایی و مخاطرات بارداری را بررسی كند. ناهنجاری‌های مادری، نسبت به ناهنجاری‌های پدری، ارتباط قوی‌تری با سقط دارند. بنابراین منطقی است كه ابتدا مادر ارزیابی شود.
اگرچه در حال حاضر بررسی پس از سومین سقط آغاز می‌شود، آمار نشان می‌دهد كه احتمال نتیجه غیرطبیعی در دو سقط یا بیشتر همانند سه سقط یا بیشتر است. باید به این نكته توجه كرد كه وجود یك بچه زنده، جابه‌جایی‌های كروموزومی در پدر و مادر را رد نمی‌كند. باید توجه داشت كه بسیاری از ناهنجاری‌ها، مانند ریزحذف‌ها، ناهنجاری‌های تك‌ژنی و موزائیسم محدود به جفت، را نمی‌توان صرفا با بررسی كاریوتایپ تشخیص داد.
در این حالات، برحسب شرایط بالینی، آزمایشهای ویژه‌ای، مانند واكنش پلیمر از زنجیره‌ای (PCR)، آنالیز پلی مورفیسم (RFLP) و توالی‌یابی (Sequencing) به تشخیص كمك می‌كند. بررسی ناهنجاری‌های تك ژنی، مثل ترومبوفیلی ارثی، در صورتی كه مرگ جنین بالای 10 هفته اتفاق بیفتد و یا سابقه خانوادگی ترومبوآمبولی وجود داشته باشد، انجام می‌گیرد.
تشخیص پیش از لانه‌گزینی (PGD) نیز اخیرا به عنوان یك روش قابل اعتماد برای بررسی سلول‌های جنینی پیش از لانه‌گزینی در رحم معرفی شده است. این روش به طور فزاینده در بیماران دارای سابقه سقط مكرر استفاده می‌شود. به هر حال پیش از انجام آزمایشهای پرهزینه ژنتیكی به جاست سایر دلایل سقط بررسی شوند.
جهت رد سایر علل سقط مكرر می‌توان به موارد زیر اشاره كرد: سونوگرافی و هیستروسالپنگوگرافی (HSG) در بررسی ناهنجاری‌های ساختاری رحم، بررسی خون محیطی جهت تشخیص ترومبوسیتوپنی، اندازه‌گیری سطح هورمون‌ها، شامل آندروژن‌ها، هورمون LH و پرولاكتین، بررسی‌های ایمنی‌شناختی، مانند اندازه‌گیری آنتی‌بادی‌های تیروئیدی، سطح IgG، شمار سلول‌های كشنده طبیعی (NK)، بررسی‌های باكتری‌شناختی و ویروس‌شناختی جهت رد عفونت‌های TORCH، بررسی بیماری‌های مادری، مانند دیابت، فشارخون بالا، لوپوس اریتماتوی عمومی (SLE)، بررسی مایع منی و بررسی‌های تغذیه‌ای و رفتاری، مثل مصرف الكل و سیگار.
برای خواندن بخش اول- ناهنجاری‌های كروموزومی و عوامل ژنتیكی در سقط مكرر- اینجا کلیک کنید.
