یکی از بناهای دوره قاجار عمارت مسعودیه تهران است. این عمارت در طول عمرش اتفاقات زیادی را به خود دیده و یکی از اماکن مهمی بوده که در حوادث تاریخی نقش داشته و شاهد رویدادهای زیادی بوده است.
یکی از حوادث تاریخی که این عمارت شاهد آن بوده انقلاب مشروطه است.
در طول نهضت مشروطه این عمارت به خاطر موقعیتش که نزدیک میدان بهارستان بود و همچنین اختلافات بین ظل‌السلطان و مظفر الدین شاه، یکی از پایگاه‌های مشروطه خواهان و مخالفان محمد علی شاه بود.
همچنین حادثه تاریخی مهم دیگری که در محل این عمارت رخ داد منفجر شدن بمب دست ساز در زیر کالسکه محمد علی شاه در نزدیکی عمادت مسعودیه تهران بود که همین موضوع بهانه‌ای شد تا او مجلس را به توپ ببندد و به دنبال این اتفاق خانه ظهیرالدوله و عمارت مسعودیه تهران و همچنین خانه‌های دیگر مشروطه خواهان و پایگاه‌هایشان را به رگبار بستند.
با توجه به نقش و اهمیت تاریخی بنا و همچنین معماری آن، در ایرانگردی امروز، دنیای زنان شما را با عمارت مسعودیه تهران آشنا می‌کند.
آشنایی با نماد قدیمی شهر تهران
درباره تاریخچه این عمارت که در حافظه تاریخی خود خاطرات نه چندان خوشایندی دارد باید گفت عمارت مسعودیه در میدان بهارستان و در دوره قاجار بنا شد.
مسعود میرزا یکی از فرزندان ناصرالدین شاه که به ظل‌السلطان ملقب بود دستور ساخت باغ این بنا را در سال ۱۲۹۵ هجری قمری داد و این باغ در زمینی به مساحت حدود ۴۰۰۰ مترمربع ایجاد گردید که شامل دو قسمت اندرونی و بیرونی یا دیوان خانه و سایر قسمت‌های الحاقی بود.
عمارت مسعودیه تهران، باغ لاله زار، باغ نگارستان و باغ سردار ایروانی همه از مکان‌هایی هستند که در دوره ناصری و در قسمت شمالی حصار شاه طهماسبی تهران احداث شد و مثل سایر باغ‌های ایرانی ویژگی‌های منحصر به فرد خود را دارد و با نقش و نگارها ایرانی و نیز عناصر معماری فرنگی زینت داده شده است، هنرمند معمار این اثر تاریخی استاد شعبان معمار باشی است که با دقت و ظرافت هنرمندانه این بنا را بوجود آورد.
وجه تسمیه این عمارت هم همانطور که از اسمش پیدا است از نام مسعود میرزا بانی ساخت آن است و به همین دلیل به عمارت مسعودیه معروف شده است.
ویژگی‌های عمارت مسعودیه تهران
همان طور که گفتیم این عمارت شامل دو قسمت اندرونی، بیرونی و سایر قسمت‌ها است.
مجموعه عمارت دارای ۵ عمارت دیوانخانه، عمارت سردر، عمارت مشیرالدوله، سفره خانه، حوضخانه، عمارت سید جوادی است و انواع هنر را در این عمارت به وفور می‌توان دید.
این هنرها شامل کاشی کاری، گچ بری، نقاشی دیواری، خطاطی و تزئینات نفیس است، همچنین تقسیم بندی‌های فضایی با عملکردهای گوناگون از دیگر ویژگی‌های آن است.
وجود ۷ کتیبه در این مجموعه تاریخی بر اعتبار و اهمیت آن افزوده است.
از این کتیبه‌ها، یک کتیبه در سردر کالسکه رو قراردارد و دو کتیبه دیگر در سردر اصلی نصب شده است همچنین دو کتیبه در عمارت مشیریه و دو کتیبه هم در عمارت دیوان خانه دیده می‌شود.
اولین موزه ایران
در این بنای تاریخی عمارت‌های دیوان خانه، عمارت مشیرالدوله، حیاط مشیری، عمارت حیاط خلوت، حیاط خلوت، عمارت سر در کالسکه رو، سفره خانه، حیاط سید جوادی، عمارت سید جوادی، عمارت سر در پیاده رو و باغ دیوان خانه از قسمت‌های اصلی عمارت مسعودیه محسوب می‌شوند و همچنین بناهای جدیدی در آن وجود دارد.
همچنین از دیگر ویژگی‌های مهم عمارت مسعودیه تهران این است که خیلی از ساختمان‌های فرهنگی کشور در عمارت مسعودیه بنا شد که یکی از آن‌ها اولین کتابخانه و موزه ملی ایران است که در گوشه‌ای از این عمارت ایجاد شد.
درباره چگونگی شکل گیری و تاریخچه نخستین کتابخانه در این مکان گفته شده است که انجمن معارف در سال ۱۳۰۴ یکی از اتاق‌های عمارت را به عنوان کتابخانه مورد استفاده قرار داده و به این صورت اولین کتابخانه رسمی ایران شکل گرفت و کار خود را شروع کرد کتابخانه‌ای که رکن اساسی و آغازین کتابخانه ملی بود محسوب می‌شد.
بناهای قدیمی تهران
به همین صورت بعد از گذشت چند سال پایه‌های یکی دیگر از مکان‌های فرهنگی کشورمان گذاشته شد و یکی از اتاق‌های عمارت به محل نگهداری اشیا ارزشمند و عتیقه های باستانی که از نقاط گوناگون کشور جمع آوری شده بود تبدیل شد که این درواقع پایه گذاری اولین موزه ایران بود.
بعدهادرسال ۱۳۱۸ اشیای قیمتی و ارزشمند و عتیقه‌های این نخستین موزه ایران به موزه ملی انتقال داده شد.
این عمارت همچنین در طول عمر خود در سال‌های ۱۳۴۲ و۱۳۴۳ خورشیدی تجربه‌های متفاوتی داشته و مدتی به عنوان دانشکده افسری کاربرد داشته است همچنین بعد از آن در سال ۱۳۴۵ خورشیدی با جدایی وزارت فرهنگ و هنر از آموزش و پرورش این بنا در اختیار وزارت آموزش و پرورش قرار گرفت و به این صورت به ساختمان اولین وزارتخانه آموزش و پرورش در ایران تبدیل شد.
در سال ۱۳۷۶ طبق پیشنهاد وزارت آموزش و پرورش و مصوبه هیات وزیران حق استفاده از ساختمان کهن وزارت آموزش و پرورش که در خیابان اکباتان بود به سازمان میراث فرهنگی داده شد.
عمارت مسعودیه تهران در سال ۱۳۷۷ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.
مسیر دسترسی به عمارت مسعودیه تهران
بهترین، ارزان‌ترین و ساده‌ترین مسیری که در کمترین زمان ممکن از هر نقطه تهران می‌توان به عمارت رسید خط ۲ مترو تهران است که در ایستگاه ملت باید پیاده شده و بعد از خارج شدن از ایستگاه در خیابان ملت به سمت خیابان اکباتان که ورودی عمارت در این خیابان است، مسیر را ادامه داد.
از ایستگاه مترو بهارستان هم می‌شود به سمت ضلع جنوب غرب میدان بهارستان حرکت کرد تا به عمارت مسعودیه رسید.
یک راه دیگر به جز مترو استفاده از اتوبوس است.
اتوبوس‌هایی که از نقاط گوناگون از جمله خط میدان بهارستان – میدان جمهوری و دیگر اتوبوس‌ها که در مسیر میدان بهارستان در حرکت هستند می‌توانند وسیله مناسبی برای رسیدن به عمارت باشد.
عمارت مسعودیه در میدان بهارستان ضلع جنوب غربی خیابان اکباتان قرار دارد.
آنچه که خواندید تنها گوشه ای از دیدنی های پایتخت کشورمان بود و هنوز جلوه های بسیاری در این شهر وجود دارند که می توانند اوقات شما را پر کنند.
