زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

علی علیاری؛ کارشناس ارشد تغذیه، زیرنظر دکتر پیام فرح بخش؛ متخصص تغذیه

امروزه با شیوع کمبود ویتامین D و تغییر سبک زندگی افراد جامعه، شکستگی و پوکی استخوان، به ویژه در افراد مسن، رو به افزایش است.

برای درمان بیماری‌های مرتبط به استخوان امروزه درمان‌های مختلفی وجود دارد، اما موضوع پیشگیری از ابتلا به این بیماری‌ها اهمیت بالاتری نسبت به درمان آن‌ها دارند.

از طرفی پیشگیری این بیماری‌ها نسبت به درمان آن‌ها امری آسان و کم هزینه می‌باشد. در این مقاله قصد بررسی سه عامل پیشگیری کننده ابتلا به این بیماری را داریم.

باکتری‌های استخوان دوست

پروبیوتیک ها گونه‌ای از باکتری‌های مفید هستند که که تاثیرات زیادی بر سلامت انسان دارند که مهمترین آن‌ها شامل بهبود انواع اسهال، بهبود یبوست و نفخ، کاهش ریسک ابتلا به زخم معده، کمک به هضم و جذب مواد غذایی، کاهش جذب کلسترول و تولید ویتامین K در دستگاه گوارش می‌باشد.

این باکتری‌ها به طور طبیعی در دستگاه گوارش انسان یافت می‌شوند و در سال‌های اخیر مورد توجه بسیاری از محققان قرار گرفته‌اند چرا که ترکیب و نوع باکتری‌های موجود در دستگاه گوارش با بیماری‌هایی نظیر دیابت و چاقی در ارتباط است و محققان در صددند که با استفاده از این باکتری‌ها راه حلی برای درمان این بیماری‌ها پیدا کنند.

اما تأثیر پروبیوتیک ها بر سلامت استخوان را برای اولین بار در دنیا، محققان دانشگاه گوتنبرگ سوئد نشان دادند.

آن‌ها در مطالعاتی به این نتیجه رسیدند که پروبیوتیک ها می‌توانند بر سلامت استخوان‌ها نیز تأثیر گذار باشند.

از مهمترین ویژگی‌ پوکی استخوان، بافت متخلخل و کم بودن ماده استخوانی آن‌هاست که در این صورت با تحمیل کوچکترین باری بر استخوان نظیر افتادن روی زمین، شاهد شکستن استخوان خواهیم بود.

با افزایش سن، نسبت ابتلا به این بیماری نیز افزایش می‌یابد به طوری که زنان بالای 80 سال بیشترین جمعیت مبتلا به این بیماری هستند.

در مطالعه‌ای در سوئد نشان داده شد که زنانی که بالای 76 سال سن دارند و مکمل پروبیوتیک مصرف می‌کنند، میزان از دست دادن توده استخوانی آن‌ها نصف زنانی است که این مکمل را در برنامه غذایی خود ندارند.

یکی از پزشکان و اساتید مطرح دانشگاه گوتنبرگ سوئد این چنین می‌گوید: امروزه درمان‌های موثری برای درمان پوکی استخوان وجود دارد اما از آن جایی که شکننده بودن استخوان قبل از اولین شکستگی به ندرت قابل تشخیص و شناسایی است، پیشگیری از این بیماری به شدت مهم و ضروری است.

بنابراین پروبیوتیک ها می‌توانند یک درمان بسیار کم هزینه و مطمئن برای پوکی استخوان باشند که در آینده باعث کاهش شیوع ابتلا به این بیماری مزمن شوند.

امروزه نیز پروبیوتیک ها در برخی از مواد غذایی به عنوان غنی کننده اضافه می‌شوند که از جمله این مواد لبنیات هستند.

مصرف لبنیات غنی شده با پروبیوتیک ها علاوه بر اینکه کلسیم بدن را برای جذب ویتامین D تأمین می‌کنند، با پروبیوتیک موجود در خود تأثیر مضاعفی بر سلامت استخوان خواهند داشت.

مصرف نوشابه و کاهش توده استخوانی در دختران نوجوان

نوشیدنی‌های شیرین از جمله موادی هستند که مصرف آن‌ها به طور علمی نیز توصیه نمی‌شوند چرا که اثرات منفی آن در بدن و بر اندام‌های مختلف به اثبات رسیده است.

 دختران نوجوانی که نوشابه مصرف می‌ کنند، در سن رشد خود حجم توده استخوانی مناسبی را به دست نمی‌آورند و در نتیجه استخوان‌های آن‌ها از استحکام کافی برخوردار نخواهد بود.

در مطالعه‌ای که بر روی دختران جوان و نوجوان انجام شد، نشان داده شد دخترانی که به‌طور منظم نوشابه مصرف می‌کنند توده استخوانی کمتری در نخاع خود نسبت به سایرین دارند.

این مساله در کنار سایر فاکتورهایی نظیر ورزش، تغذیه و سبک زندگی برای سلامت استخوان بسیار حائز اهمیت است. 

به گفته‌ی سرگروه این تیم تحقیقاتی نوشابه عوارض کوتاه مدتی نظیر ضعف تحصیلی بر دختران می‌گذارد، اما تأثیر آن بر استخوان یک عارضه بلند مدت است که به مرور زمان در شخص ایجاد می‌شود و در دراز مدت اثرات مخرب خود را نشان می‌دهد. 

چاقی، بار اضافه بر استخوان

چاقی و اضافه وزن از معضلاتی است که امروزه بسیار شیوع بالایی داشته و بر جنبه‌های مختلف سلامتی تاثیرگذار است.

این بیماری که به نوعی می‌توان آن را مادر بسیاری از بیماری‌های دیگر نظیر دیابت، پرفشاری خون، بالا بودن چربی خون و ... قلمداد کرد، برای سلامت استخوان هم تهدید بزرگی به شمار می‌آید.

 افرادی که دچار اضافه وزن هستند، بار اضافه وزن خود را وبال استخوان‌های خود می‌کنند و به مرور زمان باعث کاهش مقاومت استخوان‌های خود می‌شوند و در نتیجه به تدریج دچار افزایش ریسک شکستگی استخوان‌های خود می‌شوند.

با رعایت توصیه‌های تغذیه‌ای و کاهش وزن اصولی به مرور زمان، علاوه بر اینکه به تناسب اندام دلخواه خود نزدیک می‌شوید، خطر ایتلا به بسیاری از بیماری‌ها را از جمله شکستگی استخوان را از خود دور می‌کنید.

این موضوع در مطالعات انجام شده توسط محققین به اثبات رسیده و در مقالات مختلفی به چاپ رسیده است.

نکات فوق تنها تعدادی از عوامل تاثیرگذار بر سلامت هر چه بهتر دستگاه اسکلتی و استخوان‌ها می‌باشند.

اما با رعایت همین توصیه‌ها نیز می‌توان از سلامت کافی استخوان‌ها برخوردار بود و چهارچوب اصلی و ستون‌های نگه دارنده بدن را در شرایط ایده آل حفظ کرد و سلامت آن‌ها را برای داشتن زندگی استاندارد تضمین کرد.