دکتر سلمه بهمن‌پور؛ دکترای تخصصی تغذیه
در حال حاضر 24 میلیون نفردر دنیا از بیماری سرطان رنج می‌برند و سالانه 6 میلیون نفر جان خود را در اثر ابتلا به این بیماری از دست می‌دهند.
علی رغم اینکه تشخیص زودرس در بهبودی این بیماری مؤثر است؛ اما عمده تومورهای سرطانی با رسیدن به مراحل پیشرفته بیماری تشخیص داده می‌شوند که متاسفانه موفقیت روش‌های درمانی برای مراحل پیشرفته بیماری بسیار اندک است.
یکی از مهمترین رهیافت‌ها برای مبارزه با این بیماری همه گیر، اقداماتی در جهت پیشگیری است.
بر اساس نظریه Doll و Peto در سال 1981، حداقل 30 درصد از سرطان‌ها با رعایت رژیم غذایی، قابل پیشگیری هستند.
در نگاهی به ارتباط بین تغذیه و سرطان دو سؤال ذهن، خواننده را درگیر می‌نماید
1- چه غذایی‌هایی سبب ایجاد سرطان می‌گردند؟
2- چه غذاهایی سبب درمان سرطان می‌گردند؟
در پاسخ به سؤال اول عمدتاً رهیافت‌های پیشگیری مد نظر می‌باشد که عمدتاً برای افراد سالم (عدم ابتلا به سرطان) پاسخ‌هایی ارائه می‌گردد؛ این درحالی است که رهیافت‌های بالینی – درمانی برای مخاطبین (افراد بیمار و یا متخصصان تغذیه و کارشناسان تغذیه و سایر افراد در حوزه سلامت و درمان) سؤال دوم، بیشتر اهمیت پیدا می‌کند. بنابراین ارتباط بین تغذیه و سرطان دارای دو طیف «پیشگیری» و «درمان» است.
در نگاهی به جنبه‌های پیشگیرانه ارتباط بین تغذیه و خطر سرطان، توجه به نوع سبک زندگی، الگوهای غذایی، چاقی و تعادل انرژی، فعالیت فیزیکی، اجزای رژیم غذایی و مواد مغذی اهمیت دارد.
در سال‌های اخیر، شواهد زیادی مبنی بر ارتباط اضافه وزن و چاقی با افزایش خطر بسیاری از سرطان‌ها به دست آمده است.
زیرا افزایش دریافت کالری از مواد غذایی و مواد مغذی سبب تغییرات متابولیک و هورمونی می‌گردد که با رشد و تکثیر سلول‌ها همراه است.
چاقی و اضافه وزن در مردان با افزایش خطر سرطان پروستات و معده، در زنان با افزایش خطر سرطان پستان (چاقی در دوران یائسگی)، گردن رحم، آندومتر، رحم و تخمدان همراه است.
انجمن سرطان آمریکا به ترتیب در مردان و زنان 14 درصد و 20 درصد از علت مرگ را ناشی از سرطان‌های وابسته به چاقی می‌داند.
پیشگیری از سرطان
توصیه‌های مرکز تحقیقات سرطان آمریکا و صندوق جهانی تحقیقات سرطان در جلوگیری از چاقی به منظور پیشگیری از سرطان عدم مصرف یا مصرف بسیار به ندرت غذاهای آماده (fast foods)
* مصرف بسیار به ندرت غذاهایی با چگالی انرژی‌زایی بالا و پر کالری، اسنک‌های پر چرب، غذاهای چرب
* مصرف غذاهای با چگالی انرژی متوسط (کمتر از 125 کیلوکالری در هر 100 گرم ماده غذایی)
* پرهیز از مصرف نوشیدنی‌های شیرین شدهِ صنعتی و نوشابه‌های انرژی زا و شیرهای غلیظ و شیرین شده
* جلوگیری از افزایش دور کمر در بزرگسالی
* حفظ وزن در محدوده نرمال از 21 سالگی
* پرهیز از سبک زندگی غیر فعال
* انجام فعالیت ورزشی به مدت 30 دقیقه در روز به منظور جلوگیری از سبک زندگی غیر فعال
* انجام فعالیت ورزشی با شدت متوسط به مدت 60 دقیقه در روز یا انجام فعالیت ورزشی سنگین به مدت 30 دقیقه در روز به منظور بهبود تناسب اندام
* انجام فعالیت ورزشی به مدت 80-90 دقیقه در روز به منظور کاهش وزن
اصل مهم در پیشگیری از سرطان
بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت، دریافت کالری روزانه از مواد غذایی در ایران در طی یک دوره 30 ساله از 2000 کیلوکالری به 3100 کیلوکالری افزایش یافته است.
عمده مصرف مواد غذایی در ایران از گروه نان و غلات می‌باشد و اضافه دریافت چربی، شکر و شیرینی‌جات نیز دیده می‌شود.
با توجه به رهنمود غذایی ایران که بر حفظ وزن مطلوب با انتخاب غذاهای صحیح تاکید دارد، لذا حفظ وزن از اصول مهم در پیشگیری از سرطان می‌باشد.
