باید توجه داشت كه حتما نباید لزوماً به شخص، ترس یا خشم وارد شود، حتی تصور این حالت‌ها هم اثر مشابه ترس، خشم، هیجان و... را دارد. در مسایل روانی، ضمن اینكه تلاش خود شخص، اخلاق و مشاوره‌های روانشناسانه به فرد كمك می‌كند و عامل اصلی را خود شخص برای كنترل فرآیندهای روانی دارد، خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها هم مهم است.
اگر فرد مرتب و هر روز گرمی‌جات بخورد و مخصوصاً اگر مزاجش هم گرم باشد و در فصل یا اقلیم گرم هم باشد، احتمال اینكه بتواند خشم خود را مهار كند، خیلی زیاد نیست، بنابراین مقدمه برای سالم بودن بدن، اصلاح سبك زندگی و آداب غذایی است و همزمان با آن یا در مرحله بعد، شخص باید به كسب معنویات و علوم دیگر اقدام كند.
ارتباط غذاخوردن با محیط
محیط شامل اقلیم‌ها، مناطق جغرافیائی، شرایط آب و هوایی، فصول و... می‌باشد. هر منطقه جغرافیائی مزاجی دارد، به‌طور مثال، مناطق مركزی و جنوبی و همچنین بخشی از مناطق شرقی كشور ما كه با حالت مسطح آفتاب زیاد و رطوبت كم هستند، مزاج گرم و خشك دارند (مخصوصاً مناطق مركزی كشور).
سواحل دریای جنوب و شهرهای آن مناطق، مزاج‌های گرم و رطوبتی دارند. در شمال كشور و در فصل‌های گرم هم مزاج گرم و تر است. مناطق كوهستانی غرب و شمال غرب بیشتر مزاج سرد و خشك دارند. شمال كشور و شهرهای ساحلی دریای خزر (مازندران)، به جز دو سه ماه وسط تابستان، مزاج‌های سرد و رطوبتی دارند.
در مورد خانه و مسكن نیز، خانه‌هایی كه نورگیر نیستند و به صورت زیرزمین می‌باشند و یا در مناطقی كه رطوبتی هستند و یا نور كمی دارند، بنا شده‌اند، مزاج غالب بر این خانه‌ها، سرد است (خشك یا رطوبتی)، اما خانه‌هایی كه نورگیر هستند و در مناطق گرمسیری بنا شده‌اند، مزاج غالب بر محیط آنها، گرم و خشك است.
حتی بادها هم مزاجی را بر آن منطقه غالب می‌كنند، مثلاً بادهایی كه از شمال و غرب كشور می‌وزند، بادهای خنكی هستند. اگر شهر یا خانه‌ای در معرض این بادها باشد، مزاج آن به سمت سردی می‌رود .بادهای جنوبی با خود گرما و رطوبت می‌آورند. بادهای شرقی و غربی، معتدل هستند و تغییر زیادی در مزاج ایجاد نمی‌كنند، لذا بهتر است خانه، پنجره‌های شرقی، غربی داشته باشد (مخصوصاً بادهای شرقی، بادهای خوبی هستند، چون هم جهت با طلوع خورشید است).
جنس خاك و زمین یك منطقه نیز مهم است، مثلا مزاج شوره‌زارها یا زمین‌های با خاك شنی كه آب را در خود نگه نمی‌دارند و آب پایین می‌رود، به سمت گرمی و خشكی گرایش پیدا می‌كند، ولی مزاج مناطقی كه زمین‌های گلی، رسی و خاكی دارند كه آب را در خود نگه می‌دارند، به رطوبتی بودن گرایش پیدا می‌كند.
كلا در مناطق گرمسیری و هوای گرم (تابستان) قدرت هضم كم است و در نتیجه نباید در مصرف غذاهای سنگین مانند گوشت‌های قرمز (كه هم حرارت بالا دارند و هم هضم آنها سخت است)، سرخ‌كردنی‌ها و گرمی‌جات مثل فلفل و ادویه‌ها زیاده‌روی كرد.
در مناطق خنك، معمولاً قدرت هضم بیشتر است و بهتر است از غذاهای پرانرژی‌تر مثل گوشت‌ها (مانند گوشت قرمز)، مغزها (مانند فندق و بادام)، مواد چرب و كره استفاده كنند و در این مناطق هم قدرت هضم افراد بالاتر است و هم نیاز افراد به این مواد بیشتر است. با استفاده از این مواد، حرارت بیشتری تولید می‌شود تا دچار سردی مزاج نشوند و بتوانند با آن شرایط محیطی مقابله كنند، مثلاً اسكیموها از غذاهایی بسیار پرچرب و سنگین مانند گوشت سیل(شیردریایی)، ماهی‌های چرب و نهنگ‌ها با چربی ضخیم زیر‌پوست استفاده می‌كنند.
در مناطق شمالی کشور و به ویژه در فصول سرد، هم باید مصرف غذاهای رطوبتی (مانند لبنیات، ترشیجات و آب زیاد) كمتر باشد و هم باید مصلح سردی‌جات استفاده شود، مثلاً مصرف سیر در این منطقه زیاد است و مصرف آن لازم هم هست زیرا اگر از گرمی‌جات مانند سیر و ادویه‌ها استفاده نكنند، سردی غذاهایی مانند ماهی (كه در مناطق شمالی زیاد استفاده می‌شود)، باعث بروز مشكلاتی مانند بیماری های مفاصل، گوارش و مشکلات اعصاب ناشی از سردی می‌شود، بنابراین با توصیه حكمای قدیم و به تجربه، باید همراه غذای خود از این مصلح‌ها نیز استفاده نمایند.
مناطق گرمسیری (مركزی و جنوبی) باید از گرمی‌جات كمتر استفاده كنند. در مورد مصرف زیاد خرما در این مناطق باید گفت خرما انواع مختلفی دارد و به عادات غذایی شخص از دوران كودكی نیز وابسته است.
این نکات در خصوص محیط و اقالیم به ویژه برای مسافران بسیار حائز اهمیت است. مثلاً با مسافرت به منطقه‌ای از كشور، آداب غذایی نیز باید متناسب با آن منطقه تغییر كند، به طور مثال فردی كه در تهران، با خوردن حتی یك حبه سیر به ویژه سرخكرده بی‌خواب و عصبی می‌شود و حرارت بدنش افزایش می‌یابد با مسافرت به مناطق شمالی، متوجه خواهد شد كه با خوردن چند حبه سیر هم مشكلی برایش پیش نمی‌آید.
در مورد مصرف خرما و عسل هم همین‌طور و یا با مصرف ماهی، ماست یا دوغ در شمال ممكن است حالت خواب‌آلودگی ایجاد شود، ولی در تهران یا یزد، مشكلی پیش نمی‌آید.
در مورد ترشیجات هم باید توجه داشت كه بعضی از افراد به آن مقدار زیادی افزودنی‌هایی مانند فلفل و ادویه اضافه می‌كنند، به طوری كه دیگر مزاج آن خیلی سرد نیست و معتدل یا گاهی حتی گرم می‌شود.
باید توجه داشت كه فصول هم شامل بحث محیط می‌شود كه در برخی از شماره‌های قبل نیز در این زمینه صحبت شده است. به یاد داشته باشید كه مزاج فصل بهار، گرم و تر، تابستان، گرم و خشك؛ پاییز، سرد و خشك و زمستان سرد و تر است.
برای خواندن بخش اول- اصول تغذیه در طب سنتی- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش دوم - اصول تغذیه در طب سنتی- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش سوم- اصول تغذیه در طب سنتی- اینجا کلیک کنید.
