سیما سادات رفیعی؛ کارشناس ارشد سیستماتیک گیاهی
با توجه به فرارسیدن فصل سرما شیوع بیماری‌‌هایی همچون سرماخوردگی و آنفولانزا بیشتر میشود.
از آن جایی که تقویت سیستم ایمنی بدن و پیشگیری از بروز بیماری همیشه مورد توجه طب جدید و به ویژه طب سنتی بوده است، میتوان با استفاده از دستوراتی مانند مصرف دمنوش‌‌های گیاهی ساده به جلوگیری از بروز بیماری و یا بهبود روند درمان کمک کرد.
البته این موارد برای گلودردهای چرکی یا سرماخوردگی‌‌های شدید به تنهایی مناسب نیستند و درمان، حتما باید تحت نظر پزشک صورت بگیرد.
نکته مهم دیگر این است که مصرف بی‌رویه دمنوش‌‌ها و به طور کلی داروهای گیاهی به هیج عنوان توصیه نمیشود و بهتر است با نظر پزشک متخصص طب سنتی مورد استفاده قرار بگیرند.
از آن جایی که بیشتر این دمنوش‌‌ها دارای مزاج گرم هستند، افراد گرم مزاج باید در مصرف آن‌‌ها احتیاط کنند.
سرخارگل
این گیاه موجب تقویت سیستم ایمنی و قدرت دفاعی بدن میشود. تحقیقات انجام شده نشان میدهد که مصرف فرآورده‌‌‌های دارویی حاوی اکیناسه احتمال ابتلا به سرماخوردگی را به نصف تقلیل میدهد.
همچنین مصرف فرآورده‌‌‌های حاوی اکیناسه در شروع نشانه‌‌های سرماخوردگی، نه تنها شدت علایم بیماری مانند سرفه، سردرد و سرماخوردگی بینی، بلکه تعداد روزهای علامت دار یعنی دوره بیماری را نیز به طور چشمگیری کاهش میدهد.
طرز تهیه
یک قاشق چایخوری ریشه‌ی سرخارگل را در یک فنجان آب جوش ریخته و به مدت 10 دقیقه دم کنید.
هر روز قبل از سه وعده غذایی (صبح، ظهر، شب) یک فنجان از این محلول صاف شده را میل کنید. این دوره را 7 تا 10 روز ادامه دهید.
احتیاط
مصرف گیاه سرخارگل برای دیابتی‌ها، افرادی که بیماری‌های خود ایمنی مبتلا هستند و همچنین برای افراد آلرژیک توصیه نمیشود.
آویشن
ضد سرفه و خلط آور است. سیاه سرفه و التهاب دستگاه تنفس فوقانی را رفع می‌کند و در درمان برونشیت بسیار موثر است.
طرز تهیه
یک قاشق مرباخوری آویشن خشک‌شده همراه با دو لیوان آب جوش بریزید و قوری را روی شعله غیرمستقیم قرار دهید به مدت حدود 10 دقیقه تا دم بکشد.
سپس به مقدار دلخواه، عسل به آن بیفزایید و میل نمایید. همچنین میتوانید موقع دم‌کشیدن، به آن لیمو عمانی نیز اضافه کنید. میتوان از این دمنوش 3-2 بار در روز استفاده کرد.
اکالیپتوس
این گیاه تقویت کننده سیستم ایمنی علیه ویروس‌‌ها، باکتری‌‌ها و آلودگی‌‌ها و همچنین دارای خواص ضد التهابی است. همچنین کمک به درمان برونشیت از طریق روان کردن ترشحات و دفع راحت تر آن‌‌ها میشود در مواردی برای تسکین سرقه‌‌های چرکی نیز مفید است.
طرز تهیه
برای تهیه‌ی دمکرده اکالیپتوس، یک قاشق چایخوری از برگهای خرد شده گیاه را داخل ظرفی ریخته و روی آن 150 میلی لیتر آب جوش بریزید و در ظرف را بگذارید تا 15 دقیقه بماند و دم بکشد.
سپس این محلول را صاف کرده و روزانه 3 تا 4 فنجان از این دمکرده را بعد از غذا میل کنید.
بابونه
این گیاه دارای خواص آنتی بیوتیکی و ضدباکتریایی می‌‌باشد به همین دلیل برای درمان سرماخوردگی بسیار مفید است.
طرز تهیه
برای درست كردن این دم كرده، یك قاشق چای خوری گیاه بابونه خشك را در یك فنجان آب جوش ریخته و مدت 5 دقیقه بگذارید تا دم بكشد.
مریم گلی
این گیاه به دلیل دارا بودن خواص ضدعفونی‌کنندگی، میتواند مانع گسترش عوامل عفونت زا شود.
خواص آنتی‌اکسیدانی این گیاه نیز باعث کاهش عوامل التهاب‌زا خواهد شد. همچنین قابض است و به همین دلیل نیز میتواند روان شدن ناشی از التهاب‌ها در مجاری تنفسی را کاهش دهد.
طرز تهیه
1تا 3 گرم برگ خشک مریم گلی را در یک فنجان آب جوش ریخته و اجازه دهید به مدت 10 دقیقه دم بکشد. روزانه 5 مرتبه با این محلول قرقره کنید.
احتیاط
برای زنان باردار، شیرده، کودکان زیر 18 ماه و افرادی که دچار سرطان سینه و صرع هستند مورد منع مصرف دارد.
اسطوخودوس
اسطوخودوس ضددرد و ضدالتهاب است و برای درمان بیماری‌های تنفسی مثل برونشیت بسیار موثر است.
این گیاه گلودرد و سرفه را درمان می‌کند.
طرز تهیه
20 گرم اسطوخودوس را با یک لیتر آب جوش به مدت 10 دقیقه بجوشانید. محلول را از صافی رد کنید و روزانه 3 فنجان بنوشید. این کار را حداکثر 5 تا 7 روز تکرار کنید.
بادرنجبویه
برای آنفولانزا و سرماخوردگی، درمان سرفه‌های شدید و تسکین مشکلات تنفسی بسیار مفید است.
همچنین میتواند تب و مشکلات گوارشی را از بین ببرد.
طرز تهیه
برای تهیه دمنوش بادرنجبویه باید یک قاشق غذاخوری برگ بادرنجبویه را داخل یک قوری ریخته و آب با دمای ۸۰ درجه سانتی گراد روی آن بریزید و به مدت ۱۵ دقیقه صبر کنید تا دم بکشد.
برای شیرین‌کردن آن میتوانید از عسل یا نبات استفاده کنید.
جنسینگ
ریشه جینسنگ حاوی میزان قابل‌توجهی ویتامین‌ها و مواد معدنی است. این گیاه حافظه را تقویت کرده و با استرس و خستگی مقابله می‌کند.
علاوه بر این‌ها ریشه این گیاه باعث تقویت ریه‌ها شده و با کاهش اضطراب مشکلات مجاری تنفسی را تسکین میدهد.
دمنوش این گیاه باعث تقویت سیستم ایمنی بدن شده و بدن برابر بیماری‌ها ایمن می‌کند.
طرز تهیه
برای تهیه دمنوش، ۲ قاشق چایخوری از ریشه خرد شده این گیاه را در یک لیتر آب سرد ریخته و روی شعله کم بجوشانید.
سپس شعله را خاموش کرده و بگذارید به مدت ۱۵ تا ۳۰ دقیقه جوشانده بماند تا دم بکشد. حال آن را صاف کرده و در وعده‌‌های صبح و ظهر بعد از غذا یک فنجان بنوشید.
و حداکثر تا مدت ۳ ماه این دوره را ادامه دهید.
گل گاوزبان
دمکرده گل گاوزبان را به همراه کمی لیموعمانی یک دمنوش مناسب برای مقابله با سرماخوردگی دانست.
برای افرادی که دچار آلرژی‌‌های فصلی هستند مصرف این دمنوش بسیار مفیداست. در درمان سرفه‌های مزمن، وقفه‌های تنفسی و آسم‌های خفیف نیز موثر است.
طرز تهیه
باید یک قاشق چایخوری گل گاوزبان را با یک عدد لیمو عمانی و در صورت تمایل کمی نبات به همراه یک لیوان آب جوش روی شعله غیرمستقیم حدود 10 دقیقه بماند تا دم بکشد.
برای درمان سرفه‌های خشک نیز میتوان گیاه گل گاوزبان را با بابونه، سنبل‌الطیب و شقایق مخلوط نموده و دمکرده حاصل از این چند گیاه را روزی 3-2 بار بنوشید.
احتیاط
گل گاوزبان به علت داشتن آلکالوئید برای زنان حامله و شیرده مضر است. مصرف بیش از 5 روز مداوم این گیاه ممکن است باعث عادت شود؛ بنابراین پس از 5 روز استفاده از آن در صورت نیاز، 3 روز فاصله انداخته و سپس دوباره مصرف کنید.
همچنین گل گاوزبان فشارخون را افزایش میدهد و نباید مبتلایان فشارخون از آن استفاده کنند.
اگر مبتلایان به فشارخون می‌‌خواهند گل گاوزبان مصرف کنند باید از مصلح آن یعنی لیمو هم استفاده کنند.
رازیانه
گیاه رازیانه التیام بخش بسیاری از بیماری‌ها از جمله سرفه و سرماخوردگی است.
بخار ناشی از جوشانده برگهای رازیانه، بیماری آسم و برونشیت را تسکین میدهد.
طرز تهیه
برای تهیه دمنوش رازیانه یک قاشق چایخوری رازیانه کوبیده را داخل یک قوری بریزید.
مقداری آب جوش روی آن بریزید و اجازه دهید که به مدت ۱۵ دقیقه دم بکشد در صورت تمایل به شیرین‌کردن دمنوش گیاهی رازیانه، میتوانید از عسل استفاده کنید.
اسطوخودوس
نوشیدن چای یا جوشانده برگهای خشک شده اسطوخودوس در کاهش التهاب و تورم دستگاه تنفسی مناسب است و موجب درمان سرفه میشود.
طرز تهیه
برای تهیه دمنوش 2 قاشق چایخوری گلبرگ‌‌های اسطوخودوس و برگهای نعناع را به آب جوش اضافه کنید و بگذارید ۱۵ دقیقه دم بکشد.
دمنوش را صاف کنید و اگر خواستید، یک قاشق چای خوری عسل به آن اضافه کنید. این مقدار برای دو نفر کافی است.
پوست پرتقال
از آن جایی که پوست پرتقال دارای خواص ضدمیکروبی، ضد ویروسی، ضد باکتری و نیز ضد التهابی است این جوشانده در طب سنتی برای تقویت سیستم ایمنی و عصبی استفاده میشود.
همچنین برای درمان سرماخوردگی میتواند مفید باشد و سرفه، آسم و هر بیماری تنفسی که بر اثر وجود خلط در سینه ممکن است به وجود می‌‌آید را درمان می‌کند.
طرز تهیه
حدود یک قاشق غذاخوری پوست درشت خرد شده پرتقال را درون آب تازه جوش بریزید و پس از 10 تا 15 دقیقه آن را میل کنید.
دارچین
برای برطرف کردن ضعف و تقویت سیستم ایمنی بسیار مفید است.
طرز تهیه
چند عدد چوب دارچین را در یک قوری به همراه آب در دمای 80 درجه به مدت 15 الی 20 دقیقه دم کنید. در صورت تمایل میتوانید برای شیرین شدن آن از نبات استفاده کنید.
اضافه کردن چند قطره آب لیمو ترش و یا یک عدد لیمو عمانی به آن باعت میشود طبع گرم دارچین تعدیل شود.
