سعيده نوباوه
به عنوان یک خانم و یا یک مادر، شما باید به نیازهای افراد زیادی در طول روز پاسخ دهید. رسیدگی به امور منزل، انجام وظایف شغلی به بهترین نحو، رسیدگی به امور فرزندان، پاسخگویی به نیازهای همسرتان و... نتیجه این حجم گسترده از فعالیت‌ها یک چیز بیشتر نیست؛ خانم‌ها بیش از آقایان دچار استرس می‌شوند. این باور شایعی است که میان بسیاری از مردم وجود دارد. جالب است بدانید که اینبار، باور مردم منطبق با واقعیت است. طبق آمارهای منتشر شده توسط موسسه گالوپ در سال 2005، خانم‌ها در مقایسه با آقایان بیشتر دچار استرس می‌شوند. اما علت این تفاوت چیست؟ آیا علت تفاوت‌های فیزیکی است یا صرف تفاوت در نقش‌های اجتماعی موجب چنین پدیده ای می‌شود؟ در ادامه، پاسخی به این پرسش‌ها برای شما فراهم خواهیم کرد. خانم‌ها در طول روز بارها و گاه به طور مداوم دچار استرس می‌شوند. تحقیقات و آمارها نیز از این ادعا حمایت می‌کنند. علت بیشتر بودن استرس خانم‌ها طولانی شدن یک عامل نیست، بلکه در زندگی هر خانم در طول یک روز عوامل استرس‌زای بیشتری در مقایسه با آقایان وجود دارد. علاوه بر این عوامل، ساختار فیزیکی خانم‌ها نیز با آقایان متفاوت است که از جمله مهمترین این تفاوت‌ها می‌توان به تفاوت‌های هورمونی اشاره کرد.
خانم‌ها در طول روز چند کار را به طور همزمان انجام می‌دهند. تعداد نقش‌هایی که در جامعه و خانواده بر عهده یک زن است بسیار زیاد است. این نقش‌ها و اقتضائات هر یک آنقدر زیاد است که باعث ایجاد موقعیت‌های استرس‌زا برای خانم‌ها می‌شود. گاه دیده می‌شود که خانمی باید در یک زمان مشخص چند کار را با هم انجام دهد بدون اینکه بتواند بین آنها اولویت‌بندی کند (زیرا همه آنها از اهمیت یکسانی برخوردار هستند). در نتیجه وظایف با یکدیگر دچار تعارض شده و فشار روانی زیادی بر فرد وارد می‌کنند.
روانشناسان و متخصصان بر این باورند که یکی از موثرترین راه‌های کاهش استرس در خانم‌ها، کاهش تعداد وظایف و نقش‌های اجتماعی است.برای مثال اگر شما شاغل هستید، لزومی ندارد برای رسیدگی به امور مربوط به انجمن اولیا مدرسه فرزندتان نیز داوطلب شوید.
اگر تعداد فرزندانتان زیاد است و مراقبت از آنها زمان زیادی از شما می‌گیرد، لازم نیست انجام خریدهای منزل را به عهده بگیرد و ... با کاهش وظایف اجتماعی، بخش عظیمی از فشاری که به طور روزانه بر شما وارد می‌شود کاهش خواهد یافت.
تغییرات هورمونی خانم‌ها در مقایسه با آقایان بیشتر است. این توضیحی است که بسیاری از پزشکان از آن برای توجیه بیشتر بودن استرس خانم‌ها در مقایسه با آقایان استفاده می‌کنند. در طول روز، نوسانات هورمون‌های مربوط به استرس و افسردگی در بدن خانم‌ها بیشتر از آقایان است. همچنین جالب است بدانید که واکنش بدن خانم‌ها به استرس در مقایسه با آقایان متفاوت است. گاه دیده می‌شود با افزایش استرس، فشار خون فرد بالا رفته و یا ضربان قلب او افزایش می‌یابد.
به طور کلی، سه نوع هورمون باعث می‌شوند واکنش بدن خانم‌ها به استرس با آقایان متفاوت باشد؛ کورتیزول، اپینفرین و اکسیتسین. هنگامیکه فرد در شرایط استرس‌زا قرار می‌گیرد، هورمون‌های کورتیزول و اپینفرین باعث افزایش فشار و قند خون می‌شوند و کورتیزول به تنهایی توانایی سیستم ایمنی بدن را کاهش می‌دهد.
در گذشته، متخصصان تصور می‌کردند که تولید میزان کورتیزول در خانم‌ها در مقایسه با آقایان بیشتر است. به همین دلیل هم خانم‌ها احساساتی‌تر هستند و نوسانات روحی آنها بیشتر است. اما این نظریه امروزه رد شده است و محققان دریافته اند که علت اصلی تفاوت واکنش خانم‌ها و آقایان، هورمونی به نام اكيستوسين است.
هنگامیکه در شرایط استرس‌زا، کورتیزول و اپینفرین در خون جریان می‌یابند، اکسیتوسین وارد عمل می‌شود. این هورمون توسط مغز تولید می‌شود، سپس با هورمون‌های کورتیزول و اپینفرین مقابله کرده و موجب افزایش آرامش فرد می‌شود.
نوسانات احساسی و افزایش استرس با تغییر فصل در خانم‌ها چهار برابر آقایان است. سندرمی وجود دارد با نام SAD. مطابق این سندرم، با تغییر فصل و سرد شدن هوا و کوتاه شدن روزها، احساس افسردگی و استرس در افراد افزایش می‌یابد. هرچه شهری که فرد در آن زندگی می‌کند از خط استوا دورتر باشد، این سندرم قوی و شایع‌تر خواهد بود. برای مثال، تحقیقاتی که در یکی از شهرهای شمالی نروژ صورت گرفته است نشان می‌دهد که در طول زمستان، تمرکز افراد کاهش می‌یابد و آنها مدام احساس خستگی می‌کنند. استرس افراد در این دوره بیشتر شده و گاها دچار افسردگی می‌شوند. همچنین این تحقیقات نشان می‌دهند که آثار تغییر فصل بر خانم‌ها بسیار بیشتر است.
