زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر محمدعلی نیلفروش زاده؛ متخصص پوست و مو

اثرات شنا در آب بر روی پوست

آب به دلیل اینکه آب نقش اساسی در بقا زندگی انسان ایفا می‌کند، در صورت آلوده بودن توانایی زیادی برای انتقال انواع گوناگونی از بیماری‌ها و امراض را نیز دارد.

این بیماری‌ها به وسیله باکتری‌های بیماری‌زا، ویروس‌ها، پروتوزوئرها و کرم‌ها در انسان ایجاد می‌شود.

منابع و مخازن آب از جمله رودخانه‌ها، کانال آب‌ها، دریاچه‌‌ها و سدها به ویژه در مناطق گرمسیر، محلی مناسب برای انتشار این گونه بیماری‌ها هستند.

این نوع مخازن آب، زمینه را برای رشد میزبان‌های واسط انگل‌ها مانند حلزون‌ها، ماهیان، گیاهان آبزی و ناقلان بیماری‌ها مانند پشه‌‌ها و سایر حشرات گزنده فراهم می‌سازند.

علیرغم کوشش مسئولان برای تصفیه آب بخصوص در مناطق گرمسیر، این‌ بیماری‌ها ممکن است ایجاد شوند.

در نتیجه، قبل از برطرف ساختن آلودگی آب باید به وضعیت بهداشتی محیط زیست مردم رسیدگی شده و آموزش‌های لازم به آنها بدهند تا از آلودگی آب جلوگیری شود.

بیماری‌های با منشا آبی

معمول‌ترین شکل بیماری وابسته به آب، بویژه آن شکلی که سبب آسیب بیشتری در مقیاس جهانی می‌‌گردد، شامل بیماری‌هایی است که با آب آلوده به ادرار و مدفوع انسانی، منتقل می‌شود.

آلودگی به این بیماری‌ها، زمانیاتفاقی میافتد که ارگانیسم بیماری زا به آب راه می‌یابد و این آب توسطفردی که به بیماری مصونیت ندارد مصرف  می‌‌شود.

از عمده‌ترین بیماری‌های این دسته، وبا، حصبه یا تیفوئید، پاراتیفوئید، هپاتیت‌‌های مسری، ژیاردیانیز، لپتوسیپروسیس، تولادمیا، اسهال میکروبی و غیره هستند که یک مسیر از انتقال مدفوع تا خوراک داشته و بروز آنها بطور همزمان، بین افرادی که از یک منبع آب استفاده کرده‌اند مشخص می‌شود.

بیماری‌های منتقل شده از طریق آب دریا یا آب‌های مورد شستشو

بیماری‌های مدفوعی- دهانی ناشی از آب، امکان دارد بعنوان بیماری‌های منتقل شده توسط آب شستشو، طبقه بندی شوند.

اکثر عفونت‌های اسهالی در آب و هوای گرمسیری، بیش از آنکه بعنوان یک بیماری ناشی از آب عمل نماید، بصورت بیماری‌های منتقل شده از طریق آب‌های شستشو عمل می‌کنند.

گروه دومی از اینبیماری‌هاتعدادی از عفونتهای چشمی و پوستی را شامل می‌شود که حتی اگر بطور معمول کشنده نباشند، یک سری اثرات تضعیفی روی مبتلایان بجا می‌گذارند.

آب استخرهای عمومی، حاوی میکروارگانیسم‌‌ها و مواد ناخواسته‌ایی است که ناشی از پوست و فرآورده‌‌های ترشحی شناگران است.

شناگران موجب ورود آلودگی‌‌های مختلفی به آب می‌شوند مثل باکتری‌‌های بزاق، محصولات ترشحی (ادراریا مدفوع)، آلودگی‌‌های لباس شنا، بافت پوست، چربی پوست، عرق، ترشحات بینی یا گلو، موها، مواد آرایشی و آمونیاک. میکرو ارگانیسم‌‌ها در استخرهایی که آب شان زود عوض نمی‌شود به سرعت زیاد می‌شوند و احتمال بیماری‌‌های عفونی افزایش پیدا می‌‌کند.

استخر هم مانند هر محیط عمومی می‌‌تواند منشا آلودگی‌‌هایی در انسان شود، خصوصا به دلیل تماس پوست بدن با آب.

آب استخرهای شنا حاوی آلاینده‌‌های محلولی مثل ادرار، عرق و سایر فرآورده‌‌های ترشحی شناگران است. عرق و ادرار اساساً از آب، آمونیاک و اوره تشکیل شده‌اند.

این مواد همچنین حاوی کراتینین، کراتین و اسیدهای آمینه هستند، اجزای عرق و ادرار به خودی خود برای سلامت فرد مضر نیستند.

این فرآورده‌‌ها با ضدعفونی کننده‌‌های آب مثل کلرین واکنش می‌دهند و محصولات واکنشی غیردلخواه (که اساساً کلرآمین‌‌ها هستند) تشکیل می‌شود.

کریپتوسپوریدیوم و اشرشیاکولی که هر دو می‌توانند موجب اسهال واستفراغ شوند، منبع روده‌ایی دارند و در آب استخرها یافت شده‌اند.

علت وجود این میکروب‌‌ها شناگران اسهالی و بچه‌‌های پوشک‌دار هستند که با پوشک وارد استخر شده‌اند.

همچنین در برخی از استخرها مقادیر اندکی باکتری سودومونا آئروژینوزا وجود دارد که عامل ایجاد عفونت‌‌های پوستی و گوشی است. ژیاردیا که انگل روده‌ا‌یی است و باعث اسهال مزمن می‌شود نیز در استخرها وجود دارد.

اولین و شایع ترین اندام‌‌هایی که می‌‌تواند دچار ضایعات شوند، پوست و چشم است. ضایعات پوستی ناشی از آب استخرها به دو دسته تقسیم می‌‌شوند:

الف- بیماری‌‌های عفونی پوست

پبیماری‌‌های عفونی پوست ناشی از آب استخرها شامل: بیماری‌‌های قارچی، انگلی، ویروسی و باکتریایی می‌‌باشد.

عوامل قارچی

عوامل قارچی از پوست افراد مبتلا در آب استخر جدا می‌‌شوند و روی پوست تمامی شناگران می‌‌نشینند.

بعضی افراد به‌طور سرشتی دفاع کاملی در برابر عوامل قارچی دارند، لذا هیچگاه دچار ضایعات قارچی نمی‌شوند، ولی افراد مستعد خصوصا آنها که به دلیل ابتلا به بعضی بیماری‌‌های ضعیف کننده سیستم ایمنی مانند لوپوس، بیماری قند، کم‌خونی، مصرف داروهای کورتونی و غیره به آسانی به این عوامل قارچی مبتلا شده‌اند، پوست‌شان بیمار می‌‌شود.

شایع‌ترین قارچ پوستی که از آب استخر آلوده ایجاد می‌‌شود، قارچ" تینا ورسیکولر" است که به صورت ضایعات سفید، قهوه‌ای تیره، قهوه‌ای روشن و غیره دیده می‌‌شود، این ضایعات باعث خارش خفیف تا شدید می‌‌شود و در موقع عرق کردن، ضایعات تشدید می‌‌شود.

بعد از حمام گرفتن، رنگ ضایعات کمی روشن‌تر می‌‌شود و بتدریج مجدداً تیره می‌‌شود. عامل این بیماری قارچ"مالاسزیا فورفورا" می‌‌باشد که تمایل به مزمن شدن دارد.

این ضایعات با درمان‌‌های طبی، به طور موقت بهبود می‌‌یابند، ولی با قطع درمان، ضایعات عود می‌‌کنند. خصوصا در فصول گرم بهار و تابستان که پوست تعریق بیشتری دارد، ضایعات پوستی شدت می‌‌یابند.

قارچ شایع دیگر که از آب آلوده استخرها می‌‌تواند به پوست انسان سرایت کند، قارچ "کاندیدا آلبیانس مونلیا" است که نواحی چین دار پوست مانند لای انگشتان پا، کشاله ران و زیر بغل را گرفتار می‌‌کند.

این قارچ، مخمری است به رنگ سفید که در عمق چین‌‌های پوست از بسیار کم تا متوسط دیده شده و باعث خارش پوستی می‌‌شود که با درمان‌‌های طبی به سرعت بهبود می‌‌یابند، ولی چنان چه بعد از استخر یا حمام، چین‌‌های پوستی خود را به دقت با حوله تمیز و خشک نکنند، رطوبت باقی مانده در چین‌‌ها، پوست را مستعد ابتلا به قارچ کاندیدا می‌‌کند. (خصوصا در افرادی که زمینه بیماری قند، کم خونی، مصرف داروهای کورتونی، استرس‌‌های مداوم روحی، کار جسمی سنگین، مداوم و غیره دارند.) این قارچ پوستی به آسانی از آب آلوده استخر در چین‌‌های پوستی جایگزین شده و باعث بیماری قارچی پوست می‌‌شود.

و بالاخره قارچ‌‌های کچلی پوست و مو از عللی است که انتقال آن از راه آب استخر شیوع کمتری دارد.

این بیماری به صورت ضایعات حلقوی با زمینه قرمز و پوسته مختصری روی آن است که اغلب با خارش همراه است و چنانچه به موقع درمان مناسب طبی ضد قارچ صورت نگیرد می‌‌تواند باعث از بین رفتن دائمی موهای انسان شود.

بیماری‌‌های ویروسی

بیماری‌‌های ویروسی ناشی از آب استخرها روی پوست انسان شامل موارد زیر است:

"مولوسکوم کنتازیوزوم"، یک بیماری ویروسی پوست و مخاط در انسان است که معمولا از طریق تماس با افراد مبتلا منتقل می‌‌شود.

ولی از طریق راه‌‌های غیر مستقیم مانند لوازم شخصی از قبیل حوله و آب استخرها نیز می‌‌تواند فرد را آلوده کند. این ضایعات پوستی، برجسته، متعدد و منتشر با خارش است که بیشتر کودکان را آلوده می‌‌کند.

فرد مبتلا به دلیل سرایت بسیار شدید باید بلافاصله مجزا از دیگران تحت درمان قرار گیرد.

بیماری ویروسی دیگری "فلج اطفال" است که از طریق مدفوع آلوده، مگس و سوسک آلوده که روی مواد غذایی می‌‌نشینند، افراد سالم را آلوده می‌‌کنند.

مواردی از طریق آب استخرها باعث آلودگی انسان‌‌ها شده است که بیماری خطرناک و فلج کننده است.

خوشبختانه با واکسن مؤثری که در سراسر کشور به اطفال تزریق شده، خطر آن بسیار کم شده است.

بیماری‌‌های ویروسی تبخال و زونا بطور نادر از طریق آب استخرها منتقل شده است.

یکی از بیمارهای شایع ویروسی ناشی از آب استخرها، گروه ویروس‌‌های "آدنوویروس‌‌ها" هستند که مهمترین و آسان‌ترین راه انتقال آن، آب استخرها است که به طور عمده باعث ورم ملتحمه چشم می‌‌شود و همه گیری‌‌های متعددی از طریق آب استخرها گزارش شده است که علاوه بر تورم ملتحمه چشم نشانه‌‌های عمومی ماند تب، تهوع، استفراغ و تورم غدد لنفاوی هم دارد که درمان آن شامل رعایت بهداشت فردی و درمان علامتی چشم است.