برلیانت بزرگمهر؛ محقق و مشاور تغذیه و رژیم درمانی
پروتئین‌ها
پروتئین یكی از مواد مغذی بسیار مهم و ضروری برای همه افراد از جمله سالمندان است. در دوران سالمندی به علت كاهش توده عضلانی بدن و ناكافی بودن ذخایر پروتئین ماهیچه‌ها، تأمین پروتئین كافی با كیفیت بالا، ضروری است. پروتئین علاوه بر آنكه برای استحكام و سلامت ماهیچه‌ها و عضلات لازم است، موارد استفاده زیادی نیز در حفظ سلامت انسان و انجام اعمال طبیعی بدن به‌عهده دارد.
میزان پروتئین دریافتی در سالمندان حدود 1/5-1 گرم به ازاء هر كیلوگرم وزن بدن در روز پیشنهاد می‌شود تا بتواند تعادل پروتئین را حفظ نماید.
برخی اختلالات از قبیل بیماری‌های حاد و مزمن، استرس و ناراحتی‌های روحی، عفونت، اختلالات گوارشی و تغییرات متابولیكی كه در بیماری‌های مزمن پیش می‌آید، موجب تعادل منفی پروتئین و از دست دادن پروتئین می‌شوند. این عوامل موجب دفع این ماده مغذی از بدن و كاهش قدرت بدن در استفاده از پروتئین دریافتی می‌شوند.
كیفیت پروتئین در این دوران بسیار مهم است و باید پروتئین مصرفی از كیفیت بالایی برخوردار باشد. پروتئین‌های حیوانی مانند انواع گوشت قرمز، مرغ و ماهی و نیز تخم مرغ و لبنیات به علت دارا بودن تمام اسیدهای آمینه اساسی، كیفیت خوبی دارند، ولی پروتئین‌های با منشأ گیاهی، مانند حبوبات، مغز دانه‌ها (آجیل) و غلات با وجود آنكه حاوی مقدار زیادی پروتئین هستند، ولی كیفیت پروتئینی آنها بالا نیست، زیرا تمام اسیدهای آمینه اساسی را ندارند.
برای سالمندان استفاده از برخی پروتئین‌های حیوانی مانند جگر، دل، قلوه و گوشت قرمز به علت آنكه موجب افزایش چربی‌های نامطلوب خون می‌شوند، چندان مناسب نیست و باید مصرف این مواد با احتیاط انجام شود.
تخم مرغ نیز با وجود آنكه حاوی ارزش تغذیه‌ای بالا است، ولی به علت دارا بودن مقدار قابل توجهی كلسترول، باید در برنامه غذایی سالمندان محدود شود و نباید در مصرف آن افراط گردد.
چنانچه پروتئین مصرفی این گروه سنی به پروتئین‌های گیاهی محدود شود، نمی‌تواند نیازهای پروتئینی آنان را به‌طور كامل و به میزان كافی تأمین نماید.
كربوهیدراتها
كربوهیدراتها یعنی مواد قندی- نشاسته‌ای از مهم‌ترین و ارزان‌ترین منابع تأمین انرژی، به‌خصوص در كشورهای در حال پیشرفت می‌باشند.
مقدار كربوهیدرات مصرفی روزانه باید حدود 65-45 درصد كل انرژی روزانه را تأمین نماید. در اینجا توجه به سه نكته ضروری است:
1- لازم است كربوهیدرات مصرفی سالمندان، عمدتاً از كربوهیدرات‌های پیچیده (یعنی مواد نشاسته‌ای) باشد و مواد قندی یعنی مواد غذایی كه در تهیه آنها از قند و شكر و مواد شیرین استفاده شده تا حد امكان محدود شوند.
2- در مصرف مواد نشاسته‌ای، مانند نان، برنج، سیب زمینی، ماكارونی، گندم، جو، آرد، حبوبات و ... نیز نباید افراط شود، زیرا این مواد پركالری بوده و منجر به چاقی می‌شوند. مواد نشاسته‌ای حاوی مواد مغذی مفیدی هستند كه چنانچه به میزان متعادل مصرف شوند، به حفظ سلامت شخص كمك می‌كنند.
3- بهتر است مواد نشاسته‌ای مصرفی از بین غلات با سبوس انتخاب شوند، زیرا سبوس غلات دارای ارزش تغذیه‌ای بالایی است و به‌خصوص در دوران سالمندی، می‌تواند به برقراری تندرستی این گروه سنی، كمك زیادی بنماید. سبوس غلات از منابع غنی فیبر غذایی محسوب می‌شود.
اثرات مفید فیبر بر سلامت افراد به‌خصوص سالمندان
- پیشگیری از یبوست كه در سالمندان بسیار شایع است.
- كاهش چربی‌های نامطلوب خون و تنظیم تعادل فشار خون.
- حفظ سلامت قلب و عروق و پیشگیری از اختلالات قلبی- عروقی.
- كمك به پیشگیری از ابتلا به سرطان.
- تنظیم گردش خون و پیشگیری از ابتلا به واریس.
سبوس غلات، در ویتامین E غنی هستند. این ویتامین با تأثیر مهمی كه در استحكام و سلامت غشاء سلولی دارد، به‌خصوص برای افراد سالمند بسیار مفید است. ویتامین E به علت دارا بودن خاصیت آنتی‌اكسیدانی در پیشگیری از بسیاری بیماری‌ها از جمله عوارض ناشی از آلودگی هوا، سرطان، عوارض قلبی- عروقی، دیابت، اختلالات ناشی سالمندی و ... موثر است و به این ترتیب سالمندان را در برابر بسیاری از عوارض مصون نگه می‌دارد...
برای خواندن بخش دوم- تغذیه ویژه پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها- اینجا كلیك كنید.
