دكتر الهام امیرآذر
زبان عضو مهمی در بدن ماست. ما همه روزه از آن استفاده می‌كنیم و بدون آن از لذت طعم خوش خوراكی‌ها بی‌بهره‌ایم. همه ما می‌دانیم كه مهم‌ترین كار زبان كمك به درك طعم غذاهاست؛ ولی كمتر كسی از این نكته آگاه است كه زبان در واقع یك بدن كوچك و نمایانگر كاركرد اعضای داخلی ماست.
براساس طب سنتی چین، كاركرد اعضای داخلی بدن علاوه بر زبان، در گوش، كف دست، كف پا، چشم و ... نیز خود را نشان می‌دهد. در واقع بدن انسان به قدری هوشمندانه و زیبا طراحی شده است كه می‌توان با دانستن این علوم و بدون نیاز به آزمایش‌های پیچیده و پرهزینه سی‌تی اسكن و ام.آر.آی، آندوسكوپی و ... پی به درون بدن برد.
چند سال قبل در محل كارم یكی از همكاران از درد شدید مهره شكایت می‌كرد و من یادم می‌آید كه با مشاهده گوش او توانستم خونریزی گوارشی را – كه بعداً با آندوسكوپی به اثبات رسید در او تشخیص دهم؛ چرا كه در ناحیه معده در گوش لكه‌ای قرمز رنگ وجود داشت!
همانطور كه گفته شد، با دیدن زبان می‌توان پی به تغییرات فیزیولوژیك (غیربیماریزا) و پاتولوژیك (بیماری‌زا) بدن برد. این تغییرات شامل افزایش یا كاهش انرژی دفاعی بدن- شدت بیماری و یا ساختار بدنی فرد می‌باشد.
تاریخچه
این فن تشخیص به هزاران سال قبل می‌گردد. چینی‌های باستان از زبان به‌عنوان آینه‌ای برای كاركرد صحیح اعضای داخلی بدن نام برده‌اند (همانطور كه در گذشته وقتی دچار دل درد می‌شدیم، بلافاصله مادربزرگ‌های ما می‌گفتند زبانت را بیرون بیاور تا بار روی آن را ببینند و داروی گیاهی مورد نظر را تجویز كنند! به‌هر حال سلسله هانگ ری‌نی جنیگ اولین سلسله تاریخ چین است كه از علم زبانشناسی یاد كرده‌اند.
ساختمان زبان
از نظر آناتومیكی زبان شامل چهار بخش است: 1- نوك زبان (Tip)2- وسط زبان (سنتر) 3- انتهای زبان (روت) 4- دو طرف زبان (ساید). ولی از نظر تشخیصی زبان دارای دو بخش می‌باشد: 1- جسم زبان (باری) كه اشاره دارد به عضلات زبان، عروق و اعصاب زبان 2- بار روی زبان (كُت) در واقع لایه چسبنده‌ای است كه روی زبان قرار دارد.
شرایط لازم معاینه زبان
برای معاینه زبان، فرد باید در وضعیت خوابیده به پشت و یا نشسته قرار گیرد. ضمناً باید با آرامش زبان را از دهان خارج كند. زبان نباید در حالت انقباض یا لوله شده باشد. برای معاینه ابتدا نوك زبان، بعد قسمت وسط و سپس انتهای زبان مشاهده می‌گردد. معاینه باید در نور طبیعی روز انجام گیرد.
در موقع معاینه باید به این نكته توجه كنیم كه بعضی داروها و غذاها می‌توانند رنگ زبان را تغییر دهند. برای مثال شیر و یا شیر سویا می‌تواند بار سفید كلفتی روی زبان ایجاد كند. خوردن پرتقال و یا شكلات زرد می‌تواند بار زبان را به همان رنگ در آورد. ایجاد رنگ خاكستری و سیاه در اثر غذاهای تیره رنگ، رنگ‌های مصنوعی در آجیل‌ها (تخم آفتابگردان) داروها و یا سیگار كشیدن طولانی مدت ایجاد شود.
جایگاه ارگان‌های مختلف بدن روی زبان
در واقع زبان از نظر تشخیصی و آناتومیكی به صورت زیر مورد بررسی قرار می‌گیرد:
نوك زبان: نمایانگر ارگان‌های داخل قفسه سینه (قلب و ریه‌هاست) كه قلب در قسمت بیرونی‌تر و ریه داخلی‌تر قرار می‌گیرد. در افرادی كه زودرنج، حساس، مضطرب و یا بی‌قرار هستند، نوك زبان به رنگ قرمز روشن و یا بنفش است و یا با نقاط قرمز خود را نشان می‌دهد...
