نمونه برداری از بیضه‌ها
نمونه‌برداری از بیضه که اصطلاح پزشکی آن بیوپسی بیضه می‌باشد عبارت از برداشتن یک تکه کوچک از بیضه یک یا هر دو طرف برای بررسی در آزمایشگاه از نظر وجود فرایند تولید اسپرم می‌باشد. فرایند تولید اسپرم در مردان در بیضه در داخل لوله‌های منی ساز صورت می‌گیرد.
در داخل لوله‌های منی ساز سلول‌های زایا وجود دارند این سلول‌های زایا پس از 6 مرحله و 64 روز تبدیل به اسپرم بالغ می‌شوند. با بررسی نمونه حاصل از نمونه‌برداری از بیضه در آزمایشگاه بادقت زیاد می‌توان اظهار نظر کرد که آیا: در داخل لوله‌های منی ساز سلول‌های زایا وجود دارند یانه؟
این سلول‌های زایا تا چه مرحله‌ای تکامل پیدا می‌کنند؟ گاهی تکامل سلول‌های زایا برای تبدیل به اسپرم بالغ کامل نیست مثلا در مرحله سوم متوقف می‌شود. آیا اسپرم بالغ در داخل لوله‌های منی ساز وجود دارد یا نه؟ اکثرا نمونه‌برداری از بیضه برای تشخیص قدرت باروری مرد است.
برای نمونه‌برداری از بیضه باید دو شرط زیر فراهم باشد: در مایع منی بیمار اسپرم وجود نداشته باشد (آزواسپرمی، تعداد اسپرم‌ها صفر) هورمون‌های بیمار طبیعی باشند.
نمونه‌برداری از بیضه گاهی برای بدست آوردن اسپرم برای انجام لقاح مصنوعی مثل IUI و یا IVF انجام می‌شود. هر بیمار مبتلا به آزواسپرمی نیاز به نمونه‌برداری از بیضه ندارد. اگر علت آزواسپرمی فقدان دو طرفه لوله‌های منی بر باشد، لزومی به نمونه‌برداری از بیضه نیست.
سابق بر این فقط یک نمونه از بیضه برای بررسی برداشته می‌شد. ولی امروزه مشخص شده است که فرایند تولید اسپرم در نقاط مختلف بیضه متفاوت است. این بویژه در مردان مبتلا به آزواسپرمی بیضوی صدق می‌کند. اگر بیمار در سرتاسر بیضه فاقد فرایند تولید اسپرم باشد، آنرا نارسائی کامل بیضه می‌گویند ولی ممکن است یک قسمت از بیضه اسپرم تولید نکند، که به آن نارسائی نسبی بیضه در تولید اسپرم می‌گویند.
در نمونه‌برداری از بیضه ممکن است نمونه از آن قسمتی برداشته شود که فاقد فرایند تولید اسپرم می‌باشد ولی سایر قسمت‌های بیضه طبیعی هستند. بنابراین تکیه مطلق بر جواب یک نمونه‌برداری از بیضه صحیح نیست. امروزه توصیه می‌کنند که بیضه به چهار قسمت تقسیم شده و حداقل از هر قسمت یک نمونه‌برداری انجام شود.
در گذشته نمونه‌برداری از بیضه فقط نقش تشخیصی داشت، ولی امروزه در بیشتر موارد زمینه از قبل فراهم می‌شود که اگر در حین نمونه‌برداری از بیضه مشخص شود که نمونه حاوی اسپرم است، از اسپرم‌های موجود برای لقاح مصنوعی استفاده شود. اگر امکان لقاح مصنوعی وجود نداشت می‌توان نمونه را منجمد (Freeze) ساخت و بعدا از آن برای لقاح مصنوعی استفاده نمود.
تفسیر نتیجه نمونه‌برداری
نمونه‌برداری از بیضه یک عمل ساده می‌باشد و از طریق یک شکاف کوچک در روی پوست کیسه بیضه انجام می‌شود ولی تفسیر نتیجه آن خیلی مشکل است. نمونه در آزمایشگاه فرایندسازی شده و آماده بررسی و تفسیر می‌شود. برای اینکه تفسیر دقیق باشد، فرد مذبور (متخصص پاتولوژی) باید خبره باشد و گرنه ممکن است دچار اشتباه شود.
متخصص پاتولوژی ابتدا بررسی می‌کند که آیا اسپرم در داخل لوله‌های منی ساز وجود دارد یا نه. گاهی اسپرم وجود ندارد ولی سلول‌های زایا تا چند مرحله تکامل یافته ولی در مرحله بخصوص این تکامل متوقف می‌شود. ولی چون تکامل کامل نیست، اسپرم در داخل مایع منی وجود ندارد.
بنابراین هر دو گروه بیمار یعنی بیمارانیکه فاقد سلول‌های زایا هستند و بیمارانی که دارای سلول‌های زایا بوده ولی تکامل آنها کامل نیست، فاقد اسپرم در مایع منی خواهند بود (آزواسپرمی)، ولی وضعیت بیمارانی که تکامل اسپرم در آنها کامل نیست، بهتر از بیمارانی است که فاقد سلول‌های زایا هستند، چون در بیمارانیکه دارای سلول‌های زایا بوده ولی تکامل اسپرم در آنها کامل نمی‌باشد، گاها می‌توان با تجویز دارو تکامل اسپرم را کامل کرد و گاها نیز می‌توان اسپرم نابالغ را در آزمایشگاه به اسپرم بالغ تبدیل نمود.
بنابراین تفسیر نتیجه نمونه‌برداری از بیضه مشکل بوده و نیاز به تبحر خاص دارد و در حقیقت گاها سرنوشت آینده بیمار در گرو تفسیر دقیق نتیجه بیوپسی است. هنگام آماده ساختن نمونه بیضه برای بررسی آزمایشگاهی، در آزمایشگاه نمونه بلوک تهیه می‌شود، این بلوک‌ها باید در جای مطمئن نگهداری شوند.
گاها در کار پزشکی اگر پزشک مشکوک به نتیجه تفسیر باشد می‌توان نمونه آزمایشگاهی را در اختیار پاتولوژیست دیگری قرار داد تا نظر او را هم داشته باشیم. گاها نمونه را چند پاتولوژیست می‌بینند و تفسیر می‌کنند. بطور کلی آزمایش نمونه حاصل از بیوپسی یبضه می‌تواند 4 نتیجه به همراه داشته باشد:
طبیعی: این بدین معنی است که علت فقدان اسپرم در مایع منی بیماری بیضه نیست.
توقف در تکامل اسپرم: برای تولید اسپرم سلول‌های زایا در لوله‌های منی ساز از 6 مرحله عبور کرده و تبدیل به اسپرم بالغ می‌شوند، گاهی این تکامل چند مرحله پیش رفته و در مرحله بخصوصی متوقف می‌شود.
کمبود تولید اسپرم: در این بیماران در قسمت‌هائی از بیضه تکامل کامل اسپرم صورت می‌گیرد ولی آنقدر اندک است که در مایع منی ظاهر نمی‌شود.
فقدان سلول‌های زایا: در این بیماران هیچ نوع سلول زایا وجود ندارد.
گاهی نمونه برداری از بیضه‌ها نشان می‌دهد که عمل که در بیضه طبیعی است و بیضه‌ها به مقدار کافی اسپرم تولید می‌کنند، ولی باز این افراد دچار آزواسپرمی (تعداد اسپرم صفر) هستند، در این موارد یک انسداد در مسیر خروج اسپرم از بیضه‌ها وجود دارد که به آن آزواسپرمی انسدادی می‌گویند. در تعدادی از این بیماران می‌توان با جراحی انسداد را برطرف نموده و بیمار از راه طبیعی بچه‌دار شود.
بطور خلاصه
انجام بیوپسی بیضه عملی ساده ولی تفسیر نتیجه آن مشکل است. در نمونه‌برداری از بیضه نباید به یک نمونه اکتفا کرد. گاهی در بیمارانیکه دچار فقدان اسپرم در مایع منی هستند، و فاقد انسداد نیز در مجاری منی بر می‌باشند، نمونه‌برداری از بیضه در بعضی نقاط وجود اسپرم بالغ را نشان می‌دهد.
برای خواندن بخش اول- تشخیص ناباروری مردان- اینجا كلیك كنید.
