زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

 دکتر لادن سیفی؛ متخصص جراحی زنان وزایمان

عفونت ادراری در خانم‌های جوانی که از لحاظ روابط زناشویی فعالند شیوع بالایی دارد، بطوری‌که بیشتر این افراد در دو سال اول شروع مقاربت یکبار دچار این عفونت می‌شوند و این عفونت ارتباط به آخرین مقاربت آنها، یا مصرف اسپری و موادی که حین مقاربت استفاده کرده‌اند و نیز سابقه عفونت ادراری دارد. عفونت ادراری در خانم‌های حامله بیشتر از افراد غیر حامله دیده می‌شود که به دلیل:

1- تاثیر هورمون‌های جفتی بر عضلات صاف حالب و شل کردن آنها و لذا اتساع حالب‌ها 

 2- کم شدن دفاع مخاطی سیستم ادراری در حاملگی3-  اثر فشاری رحم حامله بر مثانه و حالب‌ها است.

عفونت ادراری در حاملگی شامل:

1- دفع باکتری بدون علائم عفونی  (اسمپتوماتیک باکتریوری )

2-عفونت مثانه (سیستیت) 

3- عفونت کلیه‌ها( پیلونفریت) است

باکتریوری اسمپتوماتیک

حالتی است که فرد علامت بالینی ندارد ولی درکشت ادرار بیش از هزار عدد از یک نوع میکروب در هر میلی‌لیتر دارد. این نوع عفونت در خانم‌های که حاملگی قبلی داشته‌اند شایع‌تر از کسانی است که حاملگی اولشان است و کلاً شیوع ان دو تا هفت درصد حاملگی‌ها است معمولا در ماه اول حاملگی شروع شده و قدرت غلیظ شدن ادرار توسط کلیه راکم می‌‌کند. باکتریوری بی علامت در حاملگی شانس بالاتری دارد که به عفونت کلیه تبدیل شود. ونیز با افزایش احتمال زایمان زودرس، جنین با وزن کم، همراه است اگر درمان شود شانس عوارض  فوق کم می‌شود. باید درهفته دوازده تا شانزده حاملگی کشت ادرار برای غربالگری داده شود. در خانم‌هایی که 1- دیابتی‌اند 2-کم‌خونی داسی‌شکل دارند 3- ناهنجاری دستگاه ادراری دارند و4- سابقه زایمان زودرس به دلیل عفونت ادراری داشته‌اند باید غربالگری زودتر شروع شده و مکرراً تازمان زایمان انجام می‌شود.

درمان

با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های مجاز درحاملگی و مناسب با جواب آنتی‌بیوگرام است. مدت درمان معمولاً 3 تا 7روز است و از داروهای خوراکی به صورت سرپایی استفاده می‌شود یک هفته پس از پایان درمان باید کشت تکرار شود که ببینیم منفی شده است. اگر منفی نبود درمان مجدد به مدت بیشتر یا داروی دیگر توصیه می‌شود. اگر پس از دوره دوم درمان باز هم جواب منفی نبود روش مداوم با میزان کم دارو بکار می‌بریم در روش مداوم لازم است در ابتدای سه ماهه سوم حاملگی کشت تکرار شود.

عفونت مثانه در حاملگی

عفونت مثانه می‌‌تواند به تنهایی و یا همراه با عفونت کلیه‌ها دیده شود. از آنجایی‌که سیستیت معمولا علامت‌دار است و فرد مبتلا به دلیل:

1- تکرر ادرار و بی‌اختیاری حتی با میزان کم ادرار2- سوزش ادرار 3- درد موقع ادرارکردن4- تیره و پررنگ شدن ادرار 5- ادرارخونی6- درد ناحیه مثانه به پزشک مراجعه کرده و درمان می‌‌شود لذا کمتر باعث عوارضی مثل زایمان زودرس و وزن کم نوزاد یا پیلونفریت مادر می‌‌شود.

تشخیص با علائم بالینی و انجام آزمایش کامل ادرار است. اگر علائم آتی‌پیک بود یا ظرف سه ماه پس از درمان بدون کشت عود کرد انجام کشت و تعیین حساسیت میکروبی واجب و ضروری است. درمان با استفاده از آنتی بیوتیک خوراکی و به صورت سرپایی  به مدت 3تا7 روز است. افراد بدون بیماری زمینه‌ای معمولاً به راحتی به درمان جواب می‌‌دهند. پیگیری درمان مثل باکتریوری اسمپتوماتیک است. اگر فرد بدلیل وجود علل مساعد کننده، عود دارد یا پس از مقاربت عود می‌‌کند باید روش مداوم را تا آخر حاملگی ادامه  داد و یا پس از هر مقاربت دوزپایین دارو را به عنوان پیشگیری تجویز کرد.

عفونت کلیه‌ها

به طور کلی شیوع پیلونفریت کمتر از سیستیت است. میکروب‌های مدخل واژن که میکروب‌های همزیست موجود در مدفوع و برای مجاری ادراری بیماری‌زا هستند، از طریق مجرای ادراری به مثانه و حالب‌ها رسیده و سپس کلیه‌ها را مبتلا می‌‌کنند. گاه راه انتشار هستند از طریق لنف و گاه از طریق خون یعنی بدنبال باکتریمی ‌‌است. علائم شامل درد پهلوها، تهوع و استفراغ، تب بالای 38 درجه و لرز و دردناک بودن ناحیه کلیه‌ها در لمس است. برخلاف باکتریوری اسمپتوماتیک در حاملگی‌های اول شایعتر است و در سه ماهه دوم حاملگی بیشتر دیده می‌شود. در بیش از هفتاد درصد موارد عامل آن اشرشیاکولی است.

 عوارض پیلونفریت در مادر حامله

1- کم‌خونی 2- باکتریمی3 - نارسایی تنفسی 4-اختلال عمل کلیه 5- و حتی شوک عفونی است. 
عوارض جنینی شامل زایمان زودرس و وزن کم جنین است.

تشخیص 

تشخیص با علایم بالینی و انجام کشت ادراری و تعیین حساسیت میکروب  است معمولا کشت مثبت به صدهزار میکروب در میلی‌لیتر، اتلاق می‌‌شود ولی در مواردی کمتر از این عدد هم مثبت تلقی شده و نیاز به درمان دارد مثلاً :

1-کسانی که اخیراَ آنتی‌بیوتیک گرفته‌اند 2-وجودکلبسیلا یاسودومونا (نه اشرشیاکولی و پروتیوس) در کشت 3- درکسانی‌که سوند ادراری ماندگار داشته‌اند.

درمان معمولاَ در بیمارستان و با آنتی‌بیوتیک تزریقی داخل وریدی است. وقتی که به مدت دو روز بیمار بدون تب بود می‌توان دارو را به خوراکی تبدیل کرد و بقیه دوره درمان را در منزل کامل کرد. کل مدت درمان ده تا چهارده روز است. پیگیری تایید تکمیل درمان، مثل سیستیت است.