دكتر پيوندی؛ متخصص گوش و حلق و بینی
در گردن، عناصر آناتومیك حیاتی زیادی در منطقه نسبتا محدودی قرار گرفتهاند و توسط هیچ استخوانی هم حمایت نمیشود. بنابراین شدیدا مستعد آسیب میباشند. راه هوایی شامل حلق، حنجره و تراشه، عروق شامل كاروتید مشترك، داخلی و خارجی، وریدهای ژوگولر، مسیر گاسترواینتستینال شامل حلق، مری و ساختارهای عصبی نظیر نخاع، شبكه گردنی و بازویی و اعصاب كرانیال و محیطی در معرض آسیب هستند. تروماهای وارد بر گردن میتواند به دو صورت غیرنافذ (Blunt) و نافذ (Penetrating) دیده شود.
ترومای Blunt
در ترومای Blunt احتمال آسیب عروق و اعصاب و Contusion و Laceration نسج نرم و همچنین آسیب ساختارهای غضروفی گردن وجود دارد. در ترومای Blunt، در بسیاری از مواقع، غضروف حنجره دچار آسیب میشود. وسعت آسیب از كوفتگی مختصر همراه با ادم خفیف تا شكستگی واضح غضروفهای لارنكس متفاوت است.
آسیب لارنكس معمولا با تغییر حالت صدا همراه است. در این موارد، لازم است كه غضروف تیروئید، از نظر وجود هر گونه كریپتاسیون لمس شود. تندرنس در لمس، هر چند چندان اختصاصی نیست، ولی معمولا در مواردی كه آسیب قابل توجهی وارد شده باشد یافت میشود. بیمار باید از نظر احتمال درگیری راه هوایی به صورت دقیق مورد ارزیابی قرار گیرد. عدم وجود علایم درگیری راه هوایی فوقانی، به معنی اطمینان از ایمن بودن وضعیت بیمار نیست. چرا كه ادم و هماتومهای حنجره و درگیری راه هوایی فوقانی ممكن است به تدریج و بیسر و صدا ایجاد شده و پیشرفت كنند. هماتوم و ادم در محل تارهای صوتی حقیقی (TVC)، منجر به تغییر فركانس صدای بیمار میشوند كه یك علامت خطر محسوب میشود.
درمان
اولین اقدام برقراری راه هوایی است. این كار ممكن است مشكل بوده و حتی نیاز به كریكوتیروئیدوتومی یا تراكئوتومی اورژانس داشته باشد و تا زمانی كه آسیب نخاع گردنی رد نشده، نباید هیچگونه Extension به گردن داده شود. باید سریعا حداقل دو رگ بزرگ از بیمار گرفته شود. اگر پس از این اقدامات همچنان بیمار Unstable باشد، باید فورا اكسپلوراسیون جراحی انجام شود. اگر بیمار نسبتا پایدار باشد، میتوان اقدامات تشخیصی بیشتری انجام داد. رادیوگرافیهای لترال و روبروی گردن و قفسه سینه باید انجام شوند. در صورت شك به آسیب ساختارهای غضروفی یا وجود هماتومهای عمقی، CT Scan انجام میشود. لارنگوسكوپی برای بررسی وضعیت حلق و حنجره انجام شده و احتمال نیاز به اكسپلوراسیون باز و ترمیم مجددا بررسی میشود.
درمان ادم و هماتومهای كوچك، به صورت Conservative و با مراقبت مستمر از راه هوایی صورت میگیرد. هماتومهای وسیع باید تخلیه شده و هموستاز برقرار شود. آسیبهای همزمان عروقی و عصبی باید مورد توجه قرار گیرند. شكستگیهای غضروف تیروئید در صورتی كه با به هم خوردگی ساختار لارنكس همراه باشند، نیاز به جا اندازی باز همراه با فیكساسیون داخلی در كنار ترمیم نسج نرم مجاور دارند.
ترومای Penetrating
این نوع تروما در ورزش ناشایع است. به هر حال، در هنگام برخورد با ترومای نافذ قدام گردن كه از پلاتیسما عبور كرده است، مهمترین مساله، محل تروما است. گردن به سه Zone تقسیم میشود.
Zone I: زیر كریكوئید قرار میگیرد و منطقه خطرناكی است. ساختارهای عروقی این منطقه با توراكس ارتباط نزدیكی دارند. وجود ساختارهای استخوانی، اكسپلوراسیون این منطقه را مشكل میكنند و برای دسترسی به این منطقه، نیاز به استرنوتومی (برای ضایعات سمت راست) یا لترال توراكوتومی (برای ضایعات سمت چپ) وجود دارد. معمولا برای این ناحیه، اكسپلوراسیون Mandatory توصیه نشده و آنژیوگرافی برای بررسی عروق بزرگ انجام میشود.
Zone II: این ناحیه بین غضروف كریكوئید و زاویه ماندیبل قرار گرفته است. در این ناحیه ساختار استخوانی قابل توجهی قرار نداشته و اكسپلوراسیون سادهتر است. لذا در آسیبهای این ناحیه، در صورتی كه بیمار ناپایدار باشد، بلافاصله اكسپلوراسیون گردن انجام میشود و در صورتی كه بیمار پایدار باشد، نیاز به آنژیوگرافی بررسی شده و بیمار تحت نظر گرفته میشود. وجود اختلال در راه هوایی یا آسیبهای عصبی مطرح كننده احتمال آسیب عروق گردن است. در این منطقه از گردن، در صورت پایدار بودن بیمار، باید بررسی تنفسی و گوارشی با استفاده از رادیوگرافی همراه با كنتراست و متعاقب آن، اندوسكوپی صورت گیرد. وجود یافته غیرطبیعی در هر یك از این مراحل، مطرح كننده نیاز به اكسپلوراسیون گردن است.
Zone III: این منطقه در بالای زاویه ماندیبل قرار گرفته است. در این منطقه نیز ساختارهای استخوانی وجود دارند كه اكسپلور آن را مشكل میكنند و ارزیابی مناطق فوقانی كاروتید، گاهی نیاز به كرانیوتومی دارد. اعصاب كرانیال نیز در این منطقه مستعد آسیب هستند و به علت مجاورت آناتومیك نزدیك، در صورت مشاهده آسیبهای عصبی، حتی در بیمار Stable، باید آنژیوگرافی انجام شود.