زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

تحریریه ماهنامه دنیای سلامت

انواع وسواس‌ها

وسواس فكری: در این‌گونه وسواس‌ها فرد به صورت مدام به پزشك مراجعه می‌كند و ذهنش همیشه مشغول نوعی بیماری است. در نوع دیگری از وسواس فكری، فرد مدام در اندیشه گذشته و اینكه چرا چنین شد و چنین كرد، می‌باشد. 
وسواس عملی: وسواس عملی به شكل‌های مختلف بروز می‌كند؛ مثلا به صورت شست‌و شوی مكرر شمارش چندین باره، دقت بیش از حد و ... 
وسواس ترس: در این نوع وسواس، فرد دائما از مرگ، از محیط، از امری خلاف اخلاقیات و بسیاری چیزهای دیگر ترس دارد. 
وسواس نظم: در این نوع وسواس فرد مدام اشیاء و وسایل محل كار و منزل خود را كنترل و تنظیم می‌كند تا همه‌چیز بسیار مرتب و منظم باشد.

علائم اختلال وسواسی

اضطراب: شایع‌ترین علامت این بیماری است. مثلا ممكن است فرد احساس كند اگر یك كار خاص را انجام ندهد، اتفاق بدی رخ می‌دهد. 

ترس: فرد وسواسی همواره می‌ترسد كه دچار حادثه ناگوار شود. حتی گاهی اوقات برای رهایی از این احساس ترس دست به كارهای خطرناك می‌زند. 

پرخاشگری: گاهی برای انجام رفتارهای وسواسی دست به كارهایی می‌زند كه با پرخاشگری و عصبانیت همراه است. 

وارسی كردن: شخص وسواسی وقتی كاری انجام می‌دهد، از آنجام آن اطمینان ندارد. او مرتب همه‌چیز را وارسی می‌كند؛ مثل قفل در. 

تكرار: فرد عملی را بارها انجام می‌دهد.

زنان وسواسی

وقتی زنان گرفتار وسواس تمیزی شوند، بزرگ‌ترین دغدغه زندگی‌شان پاك كردن لكه‌ها و آلودگی‌ها خواهد شد. این نوع وسواس می‌تواند حتی در روابط زناشویی افراد نیز تاثیر بگذارد. آنها مدام در حال بازخواست افراد خانواده هستند: آیا دست‌هایت را شسته‌ای؟ با كدام حوله دست‌هایت را خشك كردی؟ از كدام دستمال استفاده كردی؟ و هزار سوال دیگر. بعضی اوقات وسواس در زنان به شكل بدینی و شك به همسر بروز می‌كند و تاثیرات روانی آن به تك‌تك افراد خانواده گسترش می‌یابد.

اطرافیان فرد وسواسی، چگونه می‌توانند به او كمك كنند؟

رفتار و اعمال فرد وسواسی غیرارادی است و او قادر به كنترل آنها نیست. بنابراین انتقاد و توهین و اعتراض جواب نمی‌دهد. رفتارهای هیجانی مثل محبت بیش از حد، ناز و نوازش‌های افراطی و حتی توهین كردن به بیمار وسواسی كمكی نخواهد كرد. در برخورد با فرد وسواسی باید بسیار صبور بود وقتی كه او شما را مجبور كرد به عنوان نمونه مرتب دست خود را بشویید، با او بحث نكنید و طوری وانمود كنید كه خواسته‌هایش را انجام می‌دهید. شرایط پر تنش خانوادگی، بیماری وسواس را تشدید می‌كند؛ بنابراین سعی كنید محیط خانواده آرام باشد.

خانواده فرد باید بپذیرد كه وسواس نوعی بیماری است و با درك این موضوع باید با بیمار بهتر رفتار كرد. سایر افراد خانواده و نزدیكان بیمار باید سعی كنند اعتماد به نفس او را تقویت كنند. برخورد نزدیكان بیمار با او باید از روی دانش و بردباری باشد؛ بنابراین اطلاعات خود را در این زمینه افزایش دهید. با او همكاری و همیاری كنید تا زودتر نتیجه بگیرد. او را تشویق كنید تا بیشتر دلگرم شود. فرد وسواسی را نباید بیش از حد كنترل و نظارت كرد. حتی بهتر است كاری با او نداشته باشید. وسواس می‌تواند یك بیماری یا علامتی از بیماری دیگر، مثل اسكیزوفرنی یا افسردگی باشد؛ بنابراین بی‌توجهی به علائم وسواس، باعث فراموش كردن اصل بیماری می‌شود. افرادی كه حساسیت بیشتری دارند، بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به وسواس هستند؛ لذا نباید شخصیت آنها را تحقیر كنید و حساسیت آنها را افزایش دهید؛ در عوض هنگام گفت‌وگو با آنها وانمود كنید كه حق با آنهاست و از طریق قدرت استدلال و بیان خوب خود او را كم‌كم متوجه وضعیتش كنید.

درمان وسواس

برای درمان وسواس روش‌های مختلفی وجود دارد كه برخی از آنها عبارتند از: 
1- بیمار را از محیط خانواده و محل اقامت خود دور كنید و او را برای مدتی به یك منطقه آرام ببرید. 2- ایجاد اشتغال و سرگرمی كنید. تمیز كردن‌های مكرر و دوباره‌كاری‌ها به این دلیل است كه فرد وقت كافی برای انجام آن در اختیار دارد. به همین دلیل بهتر است در حد امكان سرگرمی او را زیادتر كنید تا وقت اضافی نداشته باشد. كارها را یكی بعد از دیگری به او بدهید تا دیگر به وسواس فكر نكند.  3- فرد وسواسی را از گوشه‌گیری و تنهایی بیرون بكشانید. زندگی در جمع عاملی برای فراموشی وسواس است. مسافرت‌های دسته‌جمعی ترتیب بدهید؛ طوری كه همه مجبور باشند با یك شیوه واحد زندگی كنند. 

4- گاهی لازم است نزدیكان فرد با كنایه طوری به او تفهیم كنند كه باید تغییری در رفتارهای خود بدهد و به او اجازه دهند راجع به افكار خود حرف بزند. 5- شیوه‌های روان درمانی وسواسی توسط روانكاو صورت می‌گیرد؛ بنابراین هرگاه كاری از عهده شما برنیاید، می‌توانید از یك روانكاو كمك بگیرید. روان درمانی وسواس می‌تواند از طریق مصرف دارو یا بدون دارو انجام گیرد. از قدیمی‌ترین داروهای وسواس می‌توان به كلومیپوامین كه نوعی داروی ضدافسردگی است، اشاره كرد. «لیتیوم»، «كلونازپام» و «پیموزاید» از دیگر داروها هستند. یكی از روش‌های سنتی درمان وسواس استفاده از گل گاو زبان است. عصاره آبی گل گاو زبان، دارویی موثر و بی‌خطر در درمان بیماران مبتلا به اختلال وسواس محسوب می‌شود. در روش درمان بدون دارو، فرد از طریق رفتار شناختی تحت مداوا قرار می‌گیرد كه رویارویی تدریجی با عامل هراس و خودداری از انجام كارهای خاص، به مرور از اضطراب و هراس او می‌كاهد.