آذین صحابی
همه ما با كودكانی برخورد داشته‌ایم كه وقتی به عنوان مهمان به خانه‌شان می‌رویم، جلو نمی‌آیند یا وقتی در جمع می‌آیند پشت مادرشان قایم می‌شوند؛ زمانی كه با آنها حرف می‌زنیم سرخ می‌شوند و جواب نمی‌دهند یا نمی‌توانند با بچه‌های دیگر بازی كنند. اینها برخی از خصوصیات كودكانی است كه ما آنها را خجالتی می‌نامیم.
این كودكان چندان در بین بزرگسالان و حتی همسن و سال‌های‌شان محبوب نیستند، چون گاهی اوقات حوصله همه را سر می‌برند. ما از كودكانی كه با صدای بلند به ما سلام می‌كنند، جواب سوالات‌مان را با صدای رسا می‌دهند و وقتی از آنها می‌‌خواهیم شعر بخوانند به راحتی شعر زیبایی برای‌مان می‌خوانند، بیشتر خوش‌مان می‌آید. تعداد كودكان خجالتی اصلا كم نیست و همه ما در بستگان و دوستان‌مان كودكی را می‌شناسیم كه این‌گونه است.
شاید قدری خجالتی بودن از خصوصیات همه كودكان باشد، ولی زمانی باید نگران شویم كه این حالت با بزرگ شدن او از بین نرود و مانند زمانی كه در مهدكودك او را آزار می‌داد، در كلاس درس هم با او باشد و بدتر از همه جزئی از ویژگی شخصیتی او در بزرگسالی شود. نكته اینجاست كه فرد خجالتی از همان كودكی بسیاری از فرصت‌ها را از دست می‌دهد.
مثلاً در مهدكودك و مدرسه فرصت‌هایی چون شركت در بازی‌های تیمی و گروهی، پاسخ داوطلبانه به پرسش‌های معلم یا مربی را از دست می‌دهد، در دوست پیدا كردن مشكل دارد و به قول بزرگ‌تر‌ها نمی‌تواند حق خودش را بگیرد و گلیمش را از آب بیرون بكشد كه ساده‌ترین حالت آن ایستادگی در مقابل كودك یا همكلاسی قلدری است كه به بقیه از جمله او زور می‌گوید و می‌خواهد همه چیز مطابق میل او باشد.
اگر كودك خجالتی شما با این احساس بزرگ شود و پا به دبیرستان و دانشگاه بگذارد و بخواهد در جامعه جایگاهی برای خودش به دست آورد، با چالش بزرگی مواجه خواهد بود. هر قدر شما به عنوان پدر و مادر برای رفع این حالت فرزندتان بیشتر تلاش و به او كمك كنید، تعداد فرصت‌هایی كه ممكن است به خاطر این صفت از دست برود، كاهش خواهد یافت. شما می‌توانید به روش‌های گوناگونی به او كمك كنید. در اینجا به برخی از این روش‌ها اشاره می‌شود.
ماهیت خجالتی بودن كودك‌تان را بشناسید
دلایل خجالتی بودن كودكان متفاوت است و شناختن آنها باعث می‌شود بهتر بتوانید به او كمك كنید. آیا او در مهمانی‌ها خجالتی است؟ آیا در مدرسه خجالت می‌كشد؟ نمی‌تواند در گروه‌ها شركت كند؟ با دیدن افراد جدید خجالت می‌كشد یا از موقعیت‌های جدید می‌ترسد؟ آیا او با غذا خوردن در جمع مشكل دارد یا نمی‌تواند پشت تلفن درست حرف بزند؟ و یا فقط زمانی خجالت‌زده است كه می‌خواهد در كلاس درسی را ارائه دهد یا معلم از او درس بپرسد؟
دانستن ماهیت خجالتی بودن كودك مهارت‌هایی را كه او فاقد آن است به شما می‌شناساند و شما می‌توانید با روش‌های گوناگون این مهارت‌ها را به او بیاموزید. گاهی اوقات كودك شما فقط به دلیل نداشتن برخی از مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی نیست كه خجالت می‌كشد، بلكه علل دیگری وجود دارد كه نیازمند مداخله پزشكی است.
برخی از كودكان به خاطر نداشتن مهارت‌هایی غیر از مهارت‌های زبانی و اجتماعی همیشه خجالت‌زده هستند كه یكی از آنها ابتلا به سندرم آسپرگر است. در این حالت كودك نمی‌داند چطور باید در فعالیت‌های اجتماعی یا گروه‌ها شركت كند و چطور از آنها خارج شود یا به سوالی به طور مناسب جواب دهد. كودكانی هم هستند كه بسیار مضطرب‌اند و از اختلالات اضطرابی رنج می‌برند.
خوشبختانه بسیاری از این حالات با پرورش مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی، برخورداری از یك محیط حمایتی، راهكارهایی برای درمان اضطراب و كنترل تكانه‌ها و افزایش توانایی كودك برای برقراری پیوند‌ها و ارتباطات عاطفی با دیگران برطرف می‌شوند یا تخفیف می‌یابند.
الگوی خوبی برای كودك خجالتی‌تان باشید
رفتار پدر و مادر در شكل‌گیری رفتارها و شخصیت كودك بسیار موثر است و كودك آنها را الگوی خودش قرار می‌دهد. اگر رفتار شما عاری از خجالت و سرشار از اعتماد به نفس باشد، از خجالتی بودن كودك‌تان خواهد كاست. شما می‌توانید رفتارهای زیر را در پیش بگیرید:
همیشه وقتی در جمعی وارد می‌شوید، بلند سلام كنید. سعی كنید در مواقع مناسب كسی باشید كه گفتگو را شروع می‌كند.
فهرستی از كارهایی كه دوست دارید كودك‌تان به راحتی آنها را انجام دهد تهیه كنید. كارهایی چون صحبت با بقیه بچه‌ها، تلفن زدن و مانند اینها؛ سپس این كارها را جلوی روی كودك‌تان انجام دهید.
رفتاری دوستانه داشته باشید. در حالت عادی لبخند بزنید و با كسانی كه هر روز می‌بینید به گرمی احوالپرسی كنید.
دیگران را تحسین كنید. ببینید كه از كدام خصوصیت فرد خوش‌تان آمده و همان صفت را برای تحسین او به كار ببرید. مثلا به یك گردشگر خارجی بگویید كه از فرم كلاهش خیلی خوش‌تان آمده یا به دوست‌تان كه شما را به مهمانی شام دعوت كرده بگویید كه غذایش خیلی خوشمزه بوده است.
سعی كنید وقتی می‌بینید دیگران به كمك احتیاج دارند، به آنها كمك كنید. كودك خجالتی شما با دیدن این رفتار یكی از مهارت‌های برقراری ارتباط با دیگران را می‌آموزد...
برای خواندن بخش دوم- عزیزم خجالت نكش- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش سوم- عزیزم خجالت نكش- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش چهارم - عزیزم خجالت نكش- اینجا کلیک کنید.
