تحریریه گروه ترجمه زندگی آنلاین
همیشه شنیدن اولین واژه‌هایی که کودک می‌گوید، برای پدر و مادر بسیار جذاب و دوست داشتنی است.
در این مقاله نحوه زبان باز کردن کودک و موارد طبیعی و غیرطبیعی توضیح داده شده است.
بنا بر نظر متخصصان گفتار و شنوایی درمانی، بیشتر کودکان اولین واژه‌های خود را حدود 12 ماهگی بر زبان می‌رانند.
اما آزمایش برخی از اصوات را از 4 تا 7 ماهگی انجام می‌دهند.
گاهی اوقات تمرین و بیان اتفاقی این اصوات به شکل واژه‌های واقعی نمود پیدا می‌کنند، مانند «ماما» و یا «بابا».
اما تفاوت بین این واژه‌ها و بیان واقعی واژه‌ها، در هدفمند بودن آنها است.
مثلا وقتی او عروسک مورد علاقه اش را برداشته و می‌گوید، «بابا»، از این واژه هدفمند استفاده می‌کند.
کودک چگونه زبان باز می‌کند؟
همانطور که کودکان طی چندین مرحله رشد می‌کنند، کلام و زبان آنها نیز توسعه می‌یابد و البته این آهنگ رشد در کودکان گوناگون، متفاوت است.
اولین سه ماهه ارتباط کودک با اطرافیان خود از طریق اصواتی چون گریه کردن، آروغ زدن، خمیازه کشیدن و یا خندیدن صورت می‌گیرد.
کودکان بین 7 تا 12 ماهگی، شروع به بیان اصوات مختلف، از حروف باصدا گرفته تا بی صدا، می‌کنند و تشکیل واژه‌هایی مثل، «آدادا» یا «آبابا» می‌دهند.
کودک با استفاده از حروف مختلف سعی می‌کند کلمات و یا جملاتی را تقلید کند که اغلب نامفهوم هستند. کودک از 12 ماهگی به بعد، شروع به بیان ترکیبی از کلمات واقعی و همچنین نامفهوم می‌کند.
معمولا اولین کلمات ادا شده، کاربردهای خاصی داشته و در موقعیت‌های خاصی بیان می‌شوند. مانند بیان تشنگی، گرسنگی و یا رفتن به دستشویی.
بیشتر کودکان در 18 ماهگی، به طور ناگهانی لغت‌های مختلف جدید بسیاری بیان می‌کنند. در واقع با قرار دادن دو یا چند کلمه کنار هم، مثل «من غذا» یا «گربه بد»، جمله‌های ساده تشکیل می‌دهند.
این جملات به تدریج پیچیده تر می‌شوند و دامنه لغات آنها افزایش می‌یابد. سپس کودکان شروع به استفاده از حروف اضافه، کلمات معنی‌دار و کلماتی که فعالیتی را شرح می‌دهد، می‌کنند.
کودکان چگونه حرف زدن را یاد می‌گیرند؟
یادگیری فیزیکی
وزن مغز کودکان در دو سال اول زندگی سه برابر حالت عادی است و در مدت زمان کوتاهی به 80 درصدی اندازه بزرگسالی آن می‌رسد.
هرقدر مغز کامل‌تر شود، مرتب‌تر نیز می‌شود و کودک بتدریج می‌تواند روی بسیاری از ماهیچه‌های خود تسلط بیشتری پیدا کند.
به طور مثال می‌تواند راحت‌تر اشیاء را با دست خود گرفته و با آنها بازی کند. تنفس او نیز بهتر و هماهنگ‌تر می‌شود و به همین علت هوای بیشتری برای بیان اصوات در دسترس قرار خواهد داشت.
سخن گفتن نیازمند حرکت بسیار دقیق ماهیچه‌های زبان، لب‌ها، گونه‌ها، نرم کام و حلق است.
از آنجایی که این ماهیچه‌ها برای مکیدن، جویدن و بلعیدن به کار برده می‌شوند، کودکانی که مشکل غذا خوردن دارند، در زمینه زبان باز کردن هم مشکل خواهند داشت.
یادگیری عاطفی
از آنجایی که زبان در یک بافت اجتماعی آموخته می‌شود، پس کودک باید در کنار کسی باشد که بتواند با او ارتباط برقرار کند و در ضمن محیط زندگی او نیز باید از نظر عاطفی و فیزیکی، امن باشد.
کودکان باید بتوانند با والدین یا سرپرست خود، ارتباط عاطفی و امنی برقرار کنند. این اولین و مهم ترین ارتباط زندگی آنهاست که در این شرایط یاد می‌گیرند چگونه با دیگران ارتباط برقرار کنند.
با پاسخ دادن یا تکرار اصوات کودکان به او نشان می‌دهید به صحبت کردن با او علاقه‌مند هستید. هر وقت کاری را انجام می‌دهید باید برای کودک تعریف کنید.
هر روز با انجام فعالیت‌های روزمره، کلمات جدیدی به جملات خود اضافه کنید. مثلا در حمام، هنگام شستن، نام قسمت‌های مختلف بدنش را تکرار کنید.
برای کودک خود از زمانی که بسیار کوچک است، هر شب داستان بخوانید. البته کتاب‌های داستان را نیز به او نشان دهید.
با این کار، نه تنها زبان آموزی او سرعت پیدا می‌کند، بلکه بنیان چگونه خواندن و نوشتن در آینده در او شکل می‌گیرد.
وضعیت عادی سخن گفتن در کودکان
به طور معمول یک کودک دو ساله، بین 200 تا 300 واژه را یاد گرفته است که البته در حقیقت او بیش از این تعداد کلمات را که می‌تواند استفاده کند، می‌فهمد.
ادای برخی از اصوات و تلفظ آنها برای کودک سخت هستند و این کلمات را بعدها می‌تواند بگوید.
اگر کودک هنگام بیان کلمات دایما قوانین اصوات را تغییر دهد و یا کلمه‌ای را ساده کند، کاملا طبیعی است. به این موارد، فرآیندهای واج شناسی می‌گویند.
کودکان ممکن است فقط نیمی از کلمات را – معمولا آن بخش از واژه را که روی آن تاکید می‌شود- بیان کنند.
اما هنگام رسیدن به سن مدرسه و کلاس اول ابتدایی، نباید هنوز در فرآیند واج شناسی باشند. آنها در این سن باید بتوانند اصوات کلمات را به طور کامل و صحیح بیان کنند.
کودک کم حرف و بی‌صدا
شخصیت کودک، همچنین روی یادگیری زبان موثر است. کودکانی که اجتماعی و برونگرا هستند، احتمالا برای ارتباط برقرار کردن با دیگران، زودتر از کودکان خجالتی و درونگرا، از زبان استفاده می‌کنند.
البته ممکن است هر دو گروه به یک اندازه زبان و لغات را درک کنند.
همچنین تحقیقات نشان داده است که هنگام رشد و پیشرفت زبان در کودکان، جنسیت نیز تاثیر دارد. دخترها معمولا بسیار زودتر از پسرها زبان باز می‌کنند و ممکن است پسرها بیش از دخترها در خطر مشکلات ارتباطی با دیگران باشند.
دلایل نگران شدن
اگر کودک‌تان تا 18 ماهگی، هیچ کلمه‌ای نگفت یا تا 2 سالگی فقط چند کلمه ساده بیان کرد و یا با ایماء و اشاره منظور خود را رساند، باید نگران وضعیت او شوید.
اگر کودک تان به اصوات واکنشی نشان نمی‌دهد یا به نظر می‌رسد که صداهای بلند را نمی‌شنود، بهتر است شنوایی او را آزمایش کنید.
بیشتر کودکان، هنگام یادگیری زبان، جملاتی که بیان می‌کنند روان نیست و ممکن است برخی از کلمات را 2 یا 3 بار تکرار کنند.
این موضوع نگران کننده نیست. اما اگر بخشی از یک کلمه را چندبار تکرار می‌کند و برای ادای کلمات تلاش بسیاری می‌کند، باید او را نزد یک گفتاردرمان برد.
چند راهنمایی برای به حرف درآوردن کودکان
در مورد موضوعات مختلفی که پیش می‌آید با استفاده از جملات کوتاه و ساده صحبت کنید. کودک‌تان مفاهیم کلمات را از محیط زندگی‌اش و همچنین با تعامل با مردم دیگر می‌آموزد.
1- از همان سنین بسیار پایین برای او کتاب بخوانید. بدین ترتیب می‌توانید با او ارتباط بسیار برقرار کنید. کتاب‌های مصور به او کمک می‌کند معنای کلماتی را که می‌گویید، بفهمد.
2- فقط از اسامی، مانند توپ، عروسک و ...، استفاده نکنید. بلکه صفات و دیگر اشکال کلمات را هم به کار برید تا او این کلمات و طرز استفاده از آنها را هم یاد بگیرد. مثل عروسک زیبا.
3- نیازهای کودک‌تان را حدس نزنید. به کودک‌تان کمک کنید که خودش در مورد نیازهایش حرف بزند.
4- هرگز کلمات اداشده او را تصحیح نکنید. اما می‌توانید با تکرار کلمه ای که او می‌گوید، غیر مستقیم شکل صحیح کلمه را به او یاد دهید.
مثلا اگر به شکلات می‌گوید «گوگولات»، پاسخ دهید، بله نگاه کن، شکلات‌ها روی میز هستند و سپس کلمه شکلات را با آرامی بیان کنید.
5- به صحبت‌های کودک‌تان گوش داده و سوال‌های‌شان را جواب دهید.
6- سوال‌هایی از کودک‌تان بپرسید که او را وادار به پاسخ‌های چند کلمه‌ای کند.
