دكتر حسین علی‌مددی؛ متخصص کودک
سوغات ننه سرما برای كودكان، آبریزش بینی، سرفه، عطسه، تب و گرفتگی صداست!! با فرا رسیدن فصل سرما، اورژانس‌ها و مطب‌ها مملو از كودكان معصومی می‌شوند كه با شكایت سرماخوردگی همراه پدر و مادرانشان برای معاینه به پزشك مراجعه كرده‌اند، آشنایی والدین با این دوست همیشگی بچه‌ها به كاهش عوارض و پیشگیری و درمان آن كمك خواهد كرد.
آشنایی با چند اصطلاح
سرماخوردگی معمولی: بیماری ویروسی كه علایم اصلی آن آبریزش و گرفتگی بینی، تب خفیف، سوزش گلو و سرفه‌های تك‌تك است.
سینوزیت: عفونت یا التهاب سینوس‌هاست كه با تب و سرفه طول كشیده، ترشح چركی بینی و وجود ترشح چركی در پشت حلق و در كودكان بزرگ‌تر با درد صورت مشخص می‌شود.
خروسك: التهاب حنجره و مجاری تنفسی فوقانی (عمدتا نای) ناشی از عفونت ویروسی است كه با گرفتگی شدید صدا، سرفه‌های شبیه پارس سگ و تب خفیف و آبریزش خفیف بینی مشخص می‌شود.
پنومونی (ذات‌الریه): همان عفونت ریه است كه با تب، سرفه و زجر تنفسی (تندی نفس، خس‌خس سینه و ...) مشخص می‌شود و ممكن است ویروسی یا چركی باشد.
گلودرد (فارنژیت) چركی: همان عفونت چركی لوزه‌هاست كه علایم آن شامل تب بالا، احساس درد در گلو، بدن درد، گاهی در كودكان درد شكم و استفراغ است. این عفونت حتماً باید با آنتی‌بیوتیك مناسب درمان شود وگرنه عوارض كلیوی و تب روماتیسمی (روماتیسم قلبی) اتفاق خواهد افتاد. باید توجه داشت گلودرد چركی معمولاً با سرفه، آبریزش بینی و گرفتگی صدا و قرمزی چشم‌ها همراه نیست و اینها علایم عفونت ویروسی هستند كه نیازی به تجویز آنتی‌بیوتیك ندارد.
آنفلوانزا: عفونت ویروسی كه با تب بالا، سرفه‌های خشك شدید، درد شدید بدن، سردرد و درد شكم و استفراغ مشخص می‌شود. تمام موارد مذكور با عنوان كلی (عفونت حاد تنفسی) شناخته می‌شوند. هر كودك به طور متوسط در سال شش بار دچار عفونت تنفسی می‌شود كه این رقم در كودكانی كه به مهد می‌روند دو برابر است. اكثر این عفونت‌ها ویروسی هستند و بدون تجویز آنتی‌بیوتیك خوب می‌شوند.
علل شیوع زیاد عفونت‌های تنفسی در كودكان
سوءتغذیه و كمبود مواد غذایی و ویتامین‌ها (كمبود روی و ویتامین‌های C و A با نقص ایمنی می‌تواند باعث ابتلای بیشتر به عفونت‌های تنفسی و اسهال شود).
عدم تغذیه با شیر مادر
زندگی در مناطق شلوغ یا بردن كودك به محل‌های پر ازدحام (مجالس و میهمانی‌ها، مهد، مدرسه و ...)
آلودگی هوا
دود سیگار
اختلاف درجه حرارت ناگهانی هوای اتاق محل زندگی كودك
سن پایین
فصل سرما
چگونه از ابتلای كودكان به عفونت‌های تنفسی حاد پیشگیری كنیم؟
تغذیه انحصاری كودك با شیر مادر در شش ماه اول عمر و عدم استفاده از هرگونه ماده غذایی غیر از آن و استفاده از قطره‌های ویتامین طبق نظر پزشك
تغذیه مناسب بویژه استفاده از میوه‌ها و سبزیجات كافی
عدم تغییر ناگهانی دمای اتاق
پوشاندن كودك هنگام خروج از منزل
نبردن كودك به مكان‌های شلوغ (میهمانی‌ها، مجالس، بازار و ...)
جلوگیری از تماس كودك با افراد مبتلا به عفونت‌های تنفسی
استفاده افراد مبتلا به عفونت‌های تنفسی از ماسك و دستمال موقع سرفه یا عطسه در منزل
تهویه كافی منزل
عدم استفاده كودك از مواد غذایی حساسیت‌زا حداقل تا سن 12-9 ماهگی (گوجه‌فرنگی، اسفناج، لیموشیرین و ...)
دوری كودك از دود سیگار، عطر و مواد حساسیت‌زا
بهبود وضعیت مادران از نظر آموزشی، تغذیه، حجم كار، سن زایمان و فاصله‌گذاری بین فرزندان
واكسن آنفلوانزا از ابتلا به آنفلوانزا (و نه سرماخوردگی معمولی) پیشگیری می‌كند.
درمان عفونت‌های تنفسی حاد
تغذیه خوب كودك: در كودكان شیرخوار، ادامه تغذیه با شیر مادر توصیه می‌شود در بقیه كودكان استفاده از مایعات گرم فراوان به بهبودی كمك می‌كند. نكته مهم اینكه شربت عسل در كودكان بالای یكسال تا حد زیادی به كاهش سرفه‌های بیمار كمك می‌كند.
تمیز كردن مرتب بینی كودك با قطره‌های شستشوی بینی
استفاده از بخور (در سرفه‌های شبانه ناشی از سرماخوردگی در كودكان، می‌توان از بخور حاوی اكالیپتوس و نعنا استفاده كرد).
كنترل تب: گذاشتن دستمال مرطوب با آب ولرم روی سینه، پشت و ران‌های كودك، كم كردن لباس‌ها و استفاده از استامینوفن.
كاهش درد گلو، بدن و سردرد با استفاده از استامینوفن.
استفاده از داروهای ساده‌ای نظیر دیفن هیدرامین در كودكان بالای دو سال با تجویز پزشك
نكته مهم: استفاده از داروهایی مثل دیفن هیدرامین، سرماخوردگی و ... به‌ویژه در كودكان زیر 6 ماه، خطرناك بوده می‌تواند حتی به مرگ كودك منجر شود.
استفاده از آنتی‌بیوتیك با نظر پزشك صرفاً در عفونت‌های غیرویروسی (سینوزیت، ذات‌الریه، عفونت گوش میانی، گلودرد چركی) توصیه می‌شود.
