دكتر لادن سیفی؛ جراح و متخصص زنان و زایمان
پولیپ‌های رحمی از شایعترین علل خونریز‌های غیر طبیعی تناسلی در خانم‌ها هستند و عبارتند از زیاد شدن تعداد سلول‌های غدد دریافت زمینه‌ای آندومتر در نتیجه برجستگی در سطح آندومتر ایجاد می‌شود.
پولیپ‌ها در 95 درصد موارد خوش‌خیم‌اند و ممكن است كاملا بدون علامت باشند.
گاه پولیپ پایه‌دار است و گاه بدون پایه گاه متعدد است گاه منفرد ممكن است كوچك و میلی‌متری باشد یا بزرگ و سانتی‌متری و در هر قسمت از محوطه رحمی می‌تواند بوجود آمده و رشد كند در مركز یافت زمینه‌ای و غده‌ای پولیپ هسته عروقی وجود دارد كه تغذیه دهنده پولیپ است.
پیدایش پولیپ رحمی
ممكن است به دلیل هیپرپلازی آندمتریال مونوكلونال (تكثیر با جوانه زدن یا دونیمه شدن ) باشد و یا كپی كردن زیاد آروماتاز آندومتر و یا موتاسیون ژنی.
پولیپ‌های آندومتر گیرنده استروژنی و پروژسترونی دارند و پروزسترون در پولیپ هم اثر متعادل كننده عمل استروژن (آنتی پرولیفراتیو ) را دارد ولی تستوسترون روی پولیپ اثر آتروفی كننده ندارد در حالی كه در بقیه قسمت‌های آندومتر این اثر را دارد.
اپیدمیولوژی پولیپ رحمی
پولیپ آندومتر در سنین بلوغ و نوجوانان نادر است در قبل از یائسگی شایعتر است و بعد از یائسگی شیوع‌اش كم‌تر می‌شود در خانم‌هایی كه بیوپسی آندومتر یاعمل برداشتن رحم شده اند شیوع آنرا 10-24 درصد گفته‌اند ولی شیوع واقعی نیست چون بسیاری از پولیپ‌ها بدون علامت هستند.
عوامل خطر (risk factors) برای ایجاد پولیپ
1- افزایش سطح استروژن چه به صورت داخلی و چه به صورت دارویی وارد بدن شود و افزایش فعالیت استروژن داخلی و یا خارجی
2- مصرف تاموکسیفن در 2-36 درصد خانم‌های بعد از سن یائسگی که تاموکسیفن می‌خورند دیده می‌شود در این افراد پولیپ درشت و بالای 2 سانتیمتر است معمولامتعدد و با تغییرات مولكولی داخل پولیپ می‌باشد.
3- چاقی BMI بالای 30 این افراد سه برابر بیشتر در معرض پولیپ هستند.
4- هورمون درمانی بعد از یائسگی به ویژه كسانی كه پروژسترون استفاده نمی‌كنند و یا پروستروژن مصرفی از انواع ضعیف است.
تظاهر بالینی پولیپ رحمی
معمولا با خونریزی غیر طبیعی رحم تظاهر می‌كند اگرچه بسیاری از پولیپ‌ها بدون علامت اند و تصادفی حین بررسی نازایی کشف میشوند یادر حین انجام پاپ اسمیر در سیتولوزی سرویکس علائمی میدهد كه مشكوك می‌شویم و یا موقع انجام بیوپسی آندومتر یا سونوگرافی هیستروسكوپی كشف میشوند.
گاه حین انجام معاینه با اسپکولوم پولیپ رادر دهانه رحم می بینیم بدون اینكه فرد علایمی داشته باشد خونریزی غیر طبیعی در 88-64 درصد افرادی كه پولیپ دارند دیده می‌شود به آن AUB.P می‌گوییم.
به صورت لكه‌بینی بین قاعدگی شایعترین آن است حجم خونریزی کم و در حد لكه بینی است خونریزی بعد از یائسگی مدل دیگری از تظاهر پولیپ می‌تواند باشد حتی ممكن است در این افراد یائسه حین هورمن درمانی خونریزی دیده شود یادمان باشد هر خانمی كه AUB دارد باید از نظر سرطان اندومتر بررسی شود.
سیر بالینی پولیپ رحمی
به صورت ادامه رشد و یا عدم رشد و با پسرفت است.
پولیپی زیر یك سانتیمتر به ویژه وقتی منفرد باشند شانس پسرفت خود بخودی شان بیشتر است.
ریسك بدخیمی پولیپ رحمی
5 درصد پولیپ ها ممكن است بدخیم شوند این احتمال در بعد از یائسگی و نیز كسانی كه علامت دارند نسبت به كسانی كه خونریزی ندارند بیشتر است البته در نظر داشته باشیم كه این دو عامل (سن و خونریزی) حتی بدون پولیپ هم خود فاکتور خطر بدخیمی‌اند.
اینكه سایز پولیپ (مثلا پولیپ درشت‌تر از 2 سانتیمتر) در احتمال بدخیمی اثر داشته باشد ثابت شده است در خانم‌هایی كه تاموکسیفن مصرف می‌كنند تغییرات بدخیمی در پولیپ شایعتر است و به 11 درصد میرسد (2 برابر) ارتباطی بین مدت مصرف این دارو و اندازه پولیپ در ایجاد بدخیمی دیده نشده تاموکسیفن بطور كلی احتمال ایجاد سرطان آندومتر را بالا می‌برد.
اثر پولیپ رحمی روی باروری و حاملگی
حین بررسی علل ناباروری ممكن است پولیپ كشف شود (در سونوگرافی با هیستروسكوپی) اینكه در آوردن پولیپ الزاما روی بارداری این افراد كلا در این موارد توصیه به برداشتن می‌شود پولیپ شانس سقط و عوارض حاملگی را بالا نمی‌برد.
انتخاب روش درمانی در پولیپ رحمی
پولیپ‌های خونریزی دهنده باید برداشته شوند كه هم خونریزی برطرف شود و هم بررسی از نظر بدخیم نبودن به عمل آید (پاتولوژی).
در مورد پولیپ‌های بدون علامت باید ببینیم كه فرد خودش چقدر در معرض سرطان آندومتر است مثل تابوكسیفن درمانی، نولی پاریته، سن بالای پنجاه سال، چاقی، تخمدان پلی‌كیستیك سابقه تومور استروزنی در خود یا خانواده، قاعدگی زودرس منوپوز بالای 56 سالگی و نیز مثلا چقدر در درمان نازاایی اثر دارد و براساس این یافته تصمیم بگیریم كه برداریم یا خیر.
در خانم‌های بدون علامت (برای مثال) اگر پولیپ بالای 1/5 سانتیمتر باشد و یا متعدد باشد و یا از دهانه رحم بیرون زده باشد برمی‌داریم.
پولیپ بیرون زده از دهانه رحم احتمال پس رفت خودبخودی كمی دارد و شانس علامتدار شدن بیشتری دارد و نیز برداشتن آن حتی در مطب هم كار آسانی است لذا برمی‌داریم اگر خانمی معیار برداشتن پولیپ را نداشت و تصمیم گرفتیم برنداریم نیاز به بررسی‌های بیشتری بجز معاینات همیشگی مثل افراد عادی ندارد مگر علامتدار شود.
در افراد بعد از یائسگی توصیه می‌شود پولیپ را برداریم چون هم شانس بدخیمی بیشتری دارد و هم عمل ساده و كم عارضه‌ای دارد.
در خانم‌های با پولیپ راجعه باید پولیپ را مجددا برداشت. عود كم است بیشتر ممكن است كامل برداشته نشده باشد در مواردی كه عود تائید می‌شود به ویژه در كسانی كه تاموكسیفن درمانی میشوند می‌شود آی یو دی میرنا گذاشت و اگر برنامه باروری بعدی ندارند. آندومتر را كاملا برداشت (Ablation).
در خانم‌هایی كه سرطان پستان دارند میرنا توصیه نمی‌شود چون شانس عود بیماری پستان را بالا می‌برد.
درمان جراحی به صورت پولیپكتومی با هیستروسكوپی بهترین روش و درمان انتخابی است اگر پولیپ پرولابه باشد می‌شود بدون دیلاتاسیون و كورتاژ آنرا برداشت ولی باید از نظر احتمال رشد مجدد به فرد توضیح بدهیم.
