زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

به قلم : دکتر بنفشه قریشی ؛ متخصص جراحی زنان و زایمان و نازایی

تحریریه زندگی آنلاین : عفونت های واژن، یکی از شایع ترین بیماری هایی است که اغلب خانم ها به منظور درمان آن به پزشک زنان خود مراجعه می کنند. عفونت ها نوعی التهاب در ناحیه تناسلی می باشند که معمولاً با علائمی همچون خارش، قرمزی و گاهی سوزش و درد خود را نشان می دهند. در واژن اغلب خانم ها به طور طبیعی باکتری هایی وجود دارد، اما تحت برخی شرایط خاص این تعادل برهم می خورد. به طور کلی عفونت واژن در اثر میکروارگانیسم ها ایجاد می شود، اما خانم ها می توانند با روش های پیشگیرانه ای مانند پوشیدن لباس زیر گشاد و جاذب استفاده کنند تا خطر ابتلا به عفونت را کاهش دهند. درمانی که معمولا در بروز عفونت ها به کار گرفته می شود معمولا به علت بروز عفونت بستگی دارد. در این مقاله سعی داریم درباره انواع عفونت واژن و علل، تشخیص، پیشگیری و درمان قطعی آن اطلاعات مفیدی در اختیار شما قرار دهیم.

انواع عفونت واژن

عفونت های باکتریایی یا واژینوز باکتریال : بعضی از باکتری ها معمولا در واژن یافت می شوند. رشد بیش از حد این باکتری ها می تواند سبب واژینوز باکتریایی شود.

عفونت های قارچی یا تریکوموناس واژینیت : عفونت های مخمری معمولا توسط قارچی به نام candida albicans ایجاد می شود. آنتی بیوتیک ها می توانند تعداد باکتری ها و قارچ را در واژن کاهش دهند. این کاهش می تواند منجر به رشد بیش از حد مخمر و ایجاد عفونت شود.

عفونت های انگلی یا (کاندیدیازیس) : که ناشی از یک انگل پرتوزایی است که می تواند از طریق مقاربت جنسی منتقل شود.

عفونت های واژینال می توانند باعث ترشحات واژن، ناراحتی و بوی واژن شوند. با این حال، این علائم لزوماً نشان دهنده عفونت نیستند. درعوض، ممکن است ناشی از شرایط دیگری باشد که بر واژن تأثیر می گذارد. به عنوان مثال، مواد شیمیایی یا مواد دیگر (مانند محصولات بهداشتی، حمام حباب، مواد شوینده لباسشویی، فوم های ضد بارداری و ژله و لباس زیر مصنوعی) می توانند واژن را تحریک کرده و باعث ترشح و ناراحتی شوند. التهابی که ایجاد می شود واژینیت غیر عفونی (التهابی) نامیده می شود.

ترشحات واژن ممکن است در اثر اختلال ایجاد شده بر سایر ارگان های تولید مثل به جای واژن ایجاد شود. به عنوان مثال، ترشح می تواند ناشی از برخی از بیماری های مقاربتی مانند عفونت کلامیدیال یا سوزاک باشد. باکتری های ایجاد کننده این بیماری ها می توانند از واژن به دهانه رحم (قسمت تحتانی و باریک رحم که به داخل واژن باز می شود) و رحم پخش شود و باعث بیماری التهابی لگن شود. تبخال دستگاه تناسلی، که می تواند باعث ایجاد تاول در ولو (ناحیه اطراف باز شدن واژن)، در واژن و دهانه رحم (رحم) شود، همچنین می تواند باعث ترشحات واژن شود.

علل بروز عفونت واژن

عفونت های واژن ممکن است در اثر باکتری ها، مخمرها و سایر میکروارگانیسم ها ایجاد شود. عواملی مانند استرس، دیابت کنترل نشده، بارداری، استفاده از داروهای واژینال، استفاده از داروهای کورتونی و قرض های ضدبارداری با استروژن بالا می تواند عفونت های واژن را در پی داشته باشد. دراین بخش به برخی عواملی که می تواند موجب بروز عفونت شود اشاره می کنیم:

کاهش اسیدیته (افزایشpH در واژن) : وقتی اسیدیته در واژن کاهش می یابد، تعداد باکتری های محافظ (لاکتوباسیل) که به طور عادی در مهبل زندگی می کنند کاهش می یابد و تعداد باکتری هایی که می توانند باعث عفونت شوند افزایش می یابد، که گاه منجر به واژینوز باکتریایی می شود.

بهداشت نامناسب: وقتی بهداشت ناحیه تناسلی رعایت نشود، تعداد باکتری ها افزایش می یابد و باعث می شود عفونت های باکتریایی محتمل تر شود.

لباس زیر تنگ و چسبان: این نوع لباس زیر ممکن است رطوبت محیط واژن را به دام بیندازد و رشد باکتری ها و مخمرها را ترغیب کند.

آسیب بافت: اگر بافت های لگن آسیب دیده باشند، دفاع طبیعی بدن ضعیف می شود. آسیب می تواند ناشی از تومورها، جراحی، پرتودرمانی یا ناهنجاری های ساختاری مانند نقص هنگام تولد یا فیستول باشد. فیستول ها ارتباط غیرطبیعی بین اندام ها هستند، به عنوان مثال ممکن است محتویات روده (که شامل باکتری ها هستند) را وارد واژن کنند.

تحریک: تحریک بافت های واژن می تواند به ترک یا زخم منجر شود، که این زخم ها دسترسی به جریان خون برای باکتری ها و مخمرها را فراهم می کند.

عفونت واژن در چه افرادی بروز می کند؟

زنان در سن باروری

تغییرات هورمونی اندکی قبل و در دوره های قاعدگی یا در دوران بارداری می تواند باعث کاهش اسیدیته در مهبل شود. کاهش اسیدیته رشد باکتری های ایجاد کننده بیماری را تشویق می کند.

استفاده مکرر از تامپون ها در طولانی مدت می تواند منجر به عفونت شود، احتمالاً به این دلیل که تامپون ها محیطی گرم و مرطوب را فراهم می کنند و موجب می شود باکتری ها در آنها پدید آید.

خانم ها در دوران یائسگی 

پس از پدیده یائسگی، سطح استروژن کاهش می یابد. در نتیجه، بافت های داخل واژن نازک تر، خشک تر و شکننده تر می شوند. ممکن است ترک یا زخم شکل بگیرد و دسترسی به باکتری ها یا مخمرها را فراهم کند. همچنین میزان اسیدیته در مهبل کاهش می یابد و خطر عفونت را افزایش می دهد.

خانم های مبتلا به بی اختیاری ادرار

خانم هایی که بی اختیاری ادرار دارند یا در رختخواب هستند ممکن است در تمیز نگه داشتن ناحیه تناسلی مشکل داشته باشند. ادرار و مدفوع می تواند منجر به بروز عفونت شود.

علائم عفونت واژن

به طور معمول، عفونت های واژن باعث افزایش ترشحات واژن می شوند. این ترشحات با حالت طبیعی متفاوت است زیرا معمولاً با خارش، قرمزی و گاهی سوزش یا درد در ناحیه تناسلی همراه است. ترشح ممکن است بوی ماهی داشته باشد. ظاهر و میزان تخلیه بسته به علت بروز عفونت متفاوت است. با این حال، اختلالات مختلف گاهی باعث ترشحات مشابه می شوند. خارشی که به دنبال عفونت واژن به وجود می آید ممکن است خواب فرد را دچار اختلال ایجاد کند. برخی عفونت ها می توانند رابطه جنسی را دردناک کرده و ادرار را دردناک و مکرر جلوه دهند. همچنین به ندرت ممکن است پوست چین های اطراف دهانه واژن و مجرای ادرار به هم می چسبند. با این حال، گاهی اوقات علائم بسیار خفیف است یا بروز نمی کند.

تشخیص عفونت های واژن

ارزیابی پزشک: بررسی و آزمایش نمونه ترشحات و یا مایعات از دهانه رحم. دختران یا خانم هایی که ترشحات واژن با خارش یا علائم واژن دیگری مانند قرمزی، سوزش، درد یا درد هنگام مقاربت جنسی دارند، باید به پزشک مراجعه کنند.

سابقه پزشکی: به منظور تعیین علت بروز عفونت، پزشک در مورد ترشحات (در صورت وجود)، در مورد علل احتمالی علائم و بهداشتی سؤالاتی را می پرسد:

آیا لوسیون یا کرم (از جمله داروهای خانگی) برای تسکین علائم استفاده شده است؟

آیا بیمار سابقه ابتلا به عفونت های واژن یا عفونت های مقاربتی (STI) را دارد؟

عفونت های واژن از چه زمانی آغاز شده است؟

آیا بیمار شرکای جنسی متعدد دارد؟

آیا ترشحات با خارش، سوزش، درد یا درد در ناحیه تناسلی همراه بوده است؟

چه زمانی علائم مربوط به دوره قاعدگی بروز می کند؟

آیا ترشحات دائمی است؟

آیا قبلاً ترشحات غیرطبیعی رخ داده است و اگر چنین است، چگونه به درمان پاسخ داده؟

آیا درد در حین مقاربت جنسی احساس می شود؟

معاینه لگن: متخصص زنان ممکن است معاینه لگن را نیز انجام دهد. در طی این معاینه، نمونه ای از ترشحات واژن را جمع آوری کرده و این نمونه را برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه می فرستد.  این کار بهه پزشک در فهم عامل عفونت کمک می کند.

روش های موثر در پیشگیری از ابتلا به عفونت واژن

اقداماتی که به منظور پیشگیری از ابتلا به عفونت انجام می شود، شامل:

تمیز و خشک کردن ناحیه تناسلی برای جلوگیری از عفونت ها (شستن هر روز با صابون ملایم و بدون اسانس (مانند صابون گلیسیرین) و خشک کردن کامل ناحیه تناسلی بعد از شستشو و توصیه می شود.

پاک کردن از جلو به عقب بعد از ادرار کردن یا دفع مدفوع برای جلوگیری از انتقال باکتریهای مقعد به واژن

آموزش بهداشت دختران جوان به لحاظ پوشیدن لباس های گشاد و جاذب، مانند شلوار پنبه یا زیر شلوار پنبه، برای گردش هوا و کمک به خشک نگه داشتن ناحیه دستگاه تناسلی

تمرین جنسی سالم و تعداد شرکای جنسی را محدود کردن.

دوچرخه زدن مکرر و استفاده از دوش های دارویی ممنوع. دوش های واژینال می تواند باکتری های طبیعی و محافظ طبیعی را از مهبل خارج کرده و میزان اسیدیته واژن را کاهش دهد، و احتمال بروز عفونت ها از جمله بیماری التهابی لگن را بیشتر می کند.

درمان قطعی عفونت واژن

درمان عفونت واژن به علت ایجاد آن بستگی دارد.باید خاطر نشان کرد درمان بیماری های زنان باید تحت نظر پزشک متخصص زنان و زایمان صورت گیرد و با توجه به نوع علائم، درمان مناسب صورت گیرد. خانم ها باید از مصرف خودسرانه دارو و خوددرمانی هنگام مواجهه با بیماری های زنان از جمله عفونت واژن خودداری کنند. از جمله درمان های مناسب برای درمان عفونت واژن عبارتند از :

رعایت بهداشت ناحیه تناسلی

تمیز و خشک کردن ناحیه تناسلی، به درمان عفونت ها نیز کمک می کند. می بایست از مصرف صابون های قوی یا معطر و محصولات موضعی غیرضروری (مانند اسپری های بهداشتی زنانه) خودداری شود.

مصرف داروها

اگر اقداماتی که در بالا ذکر شد علائم را تسکین ندهد، ممکن است به دارو نیاز باشد. این امر توسط پزش متخصص زنان تشخیص داده می شود. داروهایی که ممکن است پزشک تجویز کنند عبارتند از :

قرص مترونیدازول به صورت کرم، ژل و قرص یا کرم و ژل کلیندامایسین برای درمان عفونت های باکتریایی

قرص مترونیدازول یا تینیدازول برای تریکومونیازیس

کرم یا شیاف های ضد قارچی برای عفونت های مخمری

کرم یا قرص استروژن برای درمان خشکی واژن

سخن آخر

با توجه به حساسیت دستگاه تناسلی و اهمیت مراقبت های لازم از آن لازم است که هر خانمی هر ساله به منظور اطمینان از سلامت ناحیه تناسلی و واژن خود به یک متخصص زنان خوب در ساری مراجعه کند. از آنجایی که عفونت های واژن یکی از بیماری های بسیار شایع در بین اغلب خانم ها می باشد باید توجه ویژه ای به این مساله داشت و در صورت مشاهده هر یک از علائم از مصرف خودسرانه دارو جدا خودداری کرده و به پزشک متخصص خود اطمینان کنید.