روان‌پریشی پس از زایمان به طور ناگهانی و در عرض 24 ساعت تا دو هفته اول پس از زایمان اتفاق می‌افتد و نشانه‌های آن به قرار زیر است:
- توهم و هذیان‌گویی
- تغییرات خلقی و رفتارهای عجیب
- بی‌قراری شدید
- سردرگمی و گم‌گشتگی
- امتناع از خوردن و خوابیدن
- افكار منفی
علل افسردگی پس از زایمان و عوامل خطر
اینكه چرا برخی از مادران به افسردگی پس از زایمان مبتلا می‌شوند، علت دقیق آن مشخص نشده و تقریباً ناشناخته مانده است؛ ولی برخی از علل به آن مرتبط هستند و باید تمامی این عوامل خطر را شناخت؛ چرا كه با كاهش آنها می‌توان احتمال ابتلا به افسردگی را كاهش داد.
تغییرات هورمونی: پس از زایمان ترشح هورمون استروژن و پروژسترون در زنان به مقدار قابل توجهی كاهش می‌یابد. در مقدار تیروئید نیز اختلال ایجاد می‌شود. این تغییرات سریع هورمونی به همراه تغییر در فشار خون و عملكرد سیستم ایمنی بدن و سوخت و ساز بدن می‌تواند منجر به خستگی و افسردگی گردد.
تغییرات فیزیكی: به دنیا آوردن نوزاد، تغییرات جسمی و روحی زیادی به همراه دارد. خانم ممكن است به دلیل وزن كودك و یا درد پس از زایمان، جذابیت‌های جسمی و جنسی خود را از دست بدهد.
استرس: استرس مراقبت از كودك اغلب موجب می‌شود كه مادران به اندازه قبل نتوانند به خود و نیازهای خود رسیدگی كنند.
عوامل خطر ابتلا به افسردگی پس از زایمان
احتمال ابتلا به این بیماری در برخی از زنان بیشتر است. عوامل زیر احتمال ابتلا به این نوع افسردگی را افزایش می‌دهد.
- سابقه قبلی ابتلا به افسردگی
- سابقه ابتلا به اختلال شدید پیش از قاعدگی
- عدم رعایت خانواده و دوستان
- مشكل در رابطه با همسر
تأثیر افسردگی پس از زایمان بر نوزاد
پژوهش‌ها نشان می‌دهد كه مادران افسرده با نوزاد خود ارتباط كمتری می‌گیرند و این حالت حتی در توانایی آنها برای نگهداری از كودك نیز اختلال ایجاد میكند.
اینكه به افسردگی پس از زایمان دچارید، به این معنا نیست كه مادر بدی هستید، ولی زمانی كه علائمی همچون بی‌تفاوتی، خستگی و یا احساس گریه كردن دارید، نمی‌توانید به درستی از پس تأمین نیازهای نوزادتان برآیید. اگر افسردگی درمان نشده باقی بماند، كودك شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
مشكلات رفتاری: كودكان مادران افسرده بیشتر در معرض ابتلا به مشكلات رفتاری، از جمله بدخوابی، بداخلاقی، پرخاشگری و بیش‌فعالی قرار دارند.
تأخیر در رشد شناختی: رشد شناختی معمولاً در كودكان مادران افسرده به تعویق می‌افتد. آنها دیرتر از بچه‌های دیگر راه می‌روند و حرف می‌زنند و در دوران مدرسه نیز با بسیاری از مشكلات یادگیری مواجه می‌شوند.
راه‌های كاهش یا پیشگیری از افسردگی پس از زایمان
ورزش كردن می‌تواند بیش از هر داروی ضدافسردگی مؤثر واقع شود. یك پیاده‌روی 30 دقیقه‌ای در روز برای شما بسیار مفید است. روابط خود را با دیگران حفظ و با آنها ارتباط برقرار كنید. با آنها حرف بزنید و احساسات خود را بیان كنید تا آنها نیز در موقع نیاز شما را حمایت كنند.
در موارد خاص كه هیچ از یك روش‌ها مؤثر واقع نشد، می‌توانید از گروه درمانی و یا هورمون درمانی نیز استفاده نمایید.
درمان‌های فردی: درمان‌های فردی می‌توانند مؤثر باشند. یك درمانگر خوب به مقابله با افسردگی كمك خواهد كرد.
هورمون درمانی: درمان جایگزین استروژن گاهی به افسردگی پس از زایمان كمك میكند. معمولاً همراه با هورمون درمانی مصرف داروهای ضدافسردگی نیز توصیه می‌شود.
استفاده از دارو باید با نظارت دقیق پزشك باشد. هورمون درمانی، عوارض جانبی نیز دارد. همیشه با مشورت پزشك برای انتخاب بهترین روش اقدام كنید.
داروهای ضدافسردگی: برای موارد افسردگی پس از زایمان، داروهای ضدافسردگی آخرین گزینه خواهد بود. با این حال استفاده از دارو باید با نظارت دقیق پزشك صورت بگیرد. انتقال داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای به شیر مادر بسیار نامحسوس است؛ با این حال اثرات طولانی مدت مصرف این داروها ناشناخته است.
توصیه‌هایی به همسران خانم‌های مبتلا به افسردگی پس از زایمان
او را حمایت كنید، مورد تشویق قرار دهید و احساسات خود را به زبان آورید. مسئولیت‌های بیشتری را در خانه به عهده بگیرید. به او كمك كنید تا استراحت و تمدد اعصاب كند. صبور باشید و بی‌میلی‌های او به همه‌چیز را تحمل كنید. به او پیشنهاد قدم زدن بدهید.
برای خواندن بخش اول- مراقب افسردگی پس از زایمان باشید- اینجا کلیک کنید.
