لادن گیاهی؛ دانشجوی دکترای تغذیه دانشگاه وین
مبتلایان باید بدانند كه مصرف كربوهیدرات های موجود در غلات (نان، برنج، ماكارونی، سیب زمینی)، میوه جات و سبزیجات و بیشتر موادی كه در میان وعده ها مصرف می شوند مثل شیرینی جات، آ‌ب نبات و اكثر نوشابه ها متناسب با مقدار دریافتی باعث افزایش نسبتا سریع قند خون و در نتیجه افزایش ناگهانی سطح هورمون انسولین می شوند.
نكته ی قابل توجه آ‌ن است كه مواد غذایی با مقدار مساوی كربوهیدرات می توانند اثر متفاوتی بر سطح انسولین داشته باشند. این اثر به نوع كربوهیدرات موجود در غذا، نحوه مصرف ماده غذایی حاوی كربوهیدرات و نیز موادی كه همراه ماده كربوهیدراتی مصرف می شوند بستگی دارد. غذاهای كربوهیدراتی كه دارای فیبر هستند بهترین انتخاب برای پایین نگه داشتن هورمون انسولین هستند.
توصیه‌های غذایی در سندرم تخمدان پلی کیستیک
به جای آ‌بمیوه های صنعتی و سس های شیرین، از میوه تازه یا یخ زده و سس های بدون شكر، به جای سبزیجات نشاسته ای مثل سیب زمینی، نخود و ذرت، از سبزیجات غیر نشاسته ای مثل كلم بروكلی، اسفناج و هویج; به جای نان، ماكارونی غیر سبوس دار و برنج سفید، از نان و ماكارونی سبوس دار و برنج قهوه ای; به جای غلات صبحانه و دونات، از غلا ت صبحانه بدون شكر و حاوی فیبر بالا، مغز دانه ها و تكه های میوه؛ به جای نوشابه، آ‌ب نبات، شیرینی و كیک، از نوشیدنی های بدون قند، ماست و پودینگ میوه و سبزیجات استفاده كنند.
این افراد هرگز نباید تصور كنند كه منابع غذایی كربوهیدراتی باید به طور كامل از برنامه غذایی شان حذف شوند، زیرا انرژی مورد نیاز بدن این افراد نیز همچون سایر افراد باید از كربوهیدرات ها تامین شود. به علا وه كربوهیدرات ها تنها زمانی باعث افزایش وزن می شوند كه بیش از اندازه مصرف شوند و مانع از اكسیداسیون چربی ها و در نتیجه ذخیره شدن آ‌نها شوند. مهمتر آ‌نكه اكثر منابع غذایی حاوی كربوهیدرات حاوی انواع ویتامین ها و فیبر مورد نیاز برای سلا متی هستند كه در صورت حذف كامل این مواد غذایی دریافت طیف وسیعی از مواد مغذی ضروری نیز ناكافی خواهد بود.
با توجه به آ‌نچه ذكر شد استفاده از رژیم های پر پروتئین و كم كربوهیدرات یا فاقد كربوهیدرات مانند رژیم دكتر اتكینز نیز در این افراد به هیچ وجه توصیه نمی شود، زیرا علاوه بر عدم تامین فیبر كافی، ویتامین های گروه B و ...، درصد بالا ی چربی این رژیم ها حتی می تواند باعث اضافه وزن در این افراد مستعد چاقی شود كه این امر با اهداف تغذیه ای ذكر شده سازگار نیست.
توجه به دریافت میان وعده ها، از دیگر نكات مهم رژیم سندرم تخمدان پلی كیستیک است زیرا دریافت میان وعده علا وه بر حفظ سطح قند خون بین وعده های غذایی، از دریافت بیش از حد انرژی و حجم زیاد غذا در وعده های اصلی جلوگیری می كند. مسلما مقدار غذای خورده شده نیز با مقدار ترشح انسولین مرتبط است پس بهتر است وعده های اصلی غذا را كوچک كرد و به ازای آ‌ن از میان وعده هایی چون سالا د كرفس و ماست كم چرب، ماست میوه ای، سالا د میوه، كره ی بادام زمینی، تخمه آ‌فتاب گردان، نان و پنیر و سبزی یا گردو، كراكر سبوس دار با پنیر، سیب و هویج به همراه هوموس (یک پیش غذای عربی) و مغز دانه ها استفاده كرد.
توجه به برچسب مواد غذایی نیز بسیار مهم است اما صرف درج <بدون قند> بر روی محصول، دلیل مناسب بودن مصرف آ‌ن نمی باشد زیرا ممكن است حاوی مقادیر زیادی از سایر منابع كربوهیدراتی ساده مانند آ‌رد سفید باشد. همچنین مصرف مواد غذایی بدون چربی توصیه نمی شود زیرا این محصولا ت غالبا درصد كربوهیدرات بیشتری دارند.
آ‌نچه هنگام مطالعه برچسب مواد غذایی باید مورد توجه قرار گیرد مقدار كربوهیدرات و فیبر موجود در محصول است. برای پخت و پز با حرارت ملا یم مصرف روغن زیتون و یا كانولا توصیه می شود. مصرف تخم دانه كتان، گردو و روغن كبد ماهی كه از منابع امگا ۳ هستند نیز بسیار مفید است.
برخی تولید كنندگان مواد غذایی برای جلب نظر مشتری از قندهای الكلی مثل مانیتول، سوربیتول و زایلیتول استفاده می كنند، این قندهای الكلی گرچه باعث افزایش انسولین نمی شوند اما اثر ملینی دارند و مصرف زیاد آ‌نها باعث اسهال و نفخ در مصرف كننده می شود.
بار دیگر تاكید می شود كه مبتلا یان به سندرم تخمدان پلی كیستیک نباید انتظار كاهش وزن سریع را داشته باشد بلكه باید به خاطر بسپارند كه رسیدن به كاهش وزن آ‌شكار در آ‌نان عملا دشوارتر از سایر افراد است، به همین دلیل به هیچ عنوان نباید خسته شوند بلكه با خوش بینی توصیه های تغذیه ای را رعایت كنند حتی اگر ماه ها كاهش وزن آ‌شكاری نداشته باشند. زیرا عدم توجه به هر یک از توصیه های ذكر شده سریعا باعث چاق تر شدن آ‌نها و در نتیجه تشدید علا ئم خواهد شد.
علاوه بر مشاوره ی تغذیه و رعایت توصیه های تغذیه ای انجام ورزش منظم حداقل ۵ روز در هفته، روزانه به مدت ۶۰ دقیقه، نقش بسیار مهمی در كاهش سطح انسولین، بهبود عملكرد انسولین و حتی كاهش وزن به طور مستقیم می شود. در سال های اخیر مصرف داروی متفورمین در كنار رژیم غذایی و ورزش مورد توجه پزشكان قرار گرفته است كه مصرف آ‌ن با نظر پزشک می تواند به روند كاهش وزن تدریجی خصوصا كاهش تجمع چربی ناحیه شكمی كمک كند.
