دكتر مینو طالب‌زاده
سرطان پستان شایع‌ترین سرطان در زنان است و سالانه در سراسر دنیا تعداد زیادی به آن مبتلا می‌‌شوند و در صورت عدم درمان به موقع مشکلات زیادی را برای بیمار و خانواده او ایجاد می‌‌کند. شناسایی این سرطان در مراحل اولیه با کمترین عارضه جسمی و بیشترین احتمال بهبودی همراه است. در این راستا روش‌‌های مختلفی به کار می‌‌رود.
مانند معاینات بالینی منظم پستان، سونوگرافی، ماموگرافی، بیوپسی، تکنولوژی پت، سی تی اسکن و... البته دانشمندان علوم پزشکی، به تشخیص زودرس سرطان‌‌ها اکتفا نکرده و همواره به تشخیص این بیماری در مراحل پیش سرطانی نیز اندیشیده‌اند. رایج ترین مورد آن تشخیص سلول‌‌های پیش سرطانی دهانه رحم با استفاده از تست پاپ‌اسمیر است.
این تغییرات سلولی معمولاً ناشی از آلودگی به ویروس HPVاست و در صورت عدم درمان به موقع منجر به سرطان مهاجم این ناحیه شده و مرگ‌ومیر بالایی ایجاد می‌‌کند. البته طی چند دهه غربالگری این بیماری و انجام اقدامات درمانی در مرحله پیش سرطانی آمار مرگ‌ومیر خانم‌‌ها به علت این سرطان به‌طرز چشمگیری کاهش یافته است.
براساس ایده فوق تعدادی از پژوهشگران به این اندیشیدند که شاید بتوان نوعی از کارسینوم پستان که در مجاری شیری ایجاد می‌‌شود را در مرحله پیش سرطانی و با استفاده از تجزیه و تحلیل شیرمادر تشخیص داد. این سرطان نوعی رشدغیر طبیعی سلولی است که در مجاری شیری رشد می‌‌کند و بر خلاف سرطان مهاجم پستان، به نقاط دیگر بدن، تهاجم پیدا نمی کند و در این مرحله مرگ‌و میر بالایی ندارد.
با این حال مهم است که آن را از طریق شیمی درمانی و رادیوتراپی یا جراحی درمان کرد. به منظور ابداع روش‌‌های غربالگری این بیماری، دانشمندان به این نکته توجه کردند که بعضی از سلول‌‌های مجاری شیری، به‌طور طبیعی پوسته‌ریزی کرده و به داخل این مجاری می‌‌ریزند. این سلول‌‌ها به‌طور شگفت انگیزی در بررسی تغییرات پیش سرطانی و سرطانی با ارزش هستند، و در خانم‌‌های شیرده بدون نیاز به انجام روش‌‌های جراحی و نمونه‌برداری قابل وصول‌اند.
خانم‌‌های شیرده با هر بار شیردهی یا دوشیدن شیر، حدود 30000 از این سلول‌‌ها را رها می‌‌کنند. بنابراین شیرمادر می‌‌تواند نقش کلیدی در بررسی این سرطان داشته باشد. محققین دانشگاه ماساچوست معتقدند که نمونه شیر تازه یا فریز شده زنانی که در حال حاضر یا قبلاً به سرطان پستان مبتلا بوده‌اند می‌‌تواند، برای ریشه‌یابی راز این کانسر قابل استفاده باشد و در این زمینه تحقیقاتی در دست انجام است.
استفاده از شیرمادر برای غربالگری سرطان پستان و ارزیابی احتمال وقوع آن
هدف از این مطالعه آن است که آیا می‌‌توان سرطان پستان و احتمال وقوع آن را با استفاده از نمونه شیر مادر به طور دقیق ارزیابی کرد. معمولاً راه دقیقی برای اطلاع رسانی به خانم‌‌ها درمورد ریسک فردی آن‌‌ها برای ایجاد کانسر پستان در دسترس نیست. سلول‌هایی که به‌طور طبیعی در شیرمادر وجود دارند، برای بررسی ضایعات خوش‌خیم و بدخیم پستان از لحاظ تغییراتی که در مولکول DNA صورت گرفته قابل استفاده است.
بررسی تغییرات DNA مرتبط با کانسر پستان و ضایعات غیر کانسر به ما کمک می‌‌کند که راهی برای اطلاع رسانی به خانم‌‌ها در مورد ریسک کانسر پیدا کنیم. دراین راستا استفاده از شیرمادر برای غربالگری کانسر پستان، از میزان بیوپسی‌‌های غیر ضروری در خانم‌‌های شیرده می‌‌کاهد.
استفاده از شیرمادر برای بررسی استعداد ژنتیک به سرطان پستان
شیرمادر یک مایع ایده‌آل برای مطالعه ارتباط بین مواجهه با آلاینده‌‌های محیطی و ریسک کانسر پستان است. به این دلیل که حاوی ترکیبات لیپوفیلیک است که در سبب شناسی کانسر پستان نقش دارند. مطالعاتی در دست انجام است که در آن ارتباط بین میزان آلاینده‌‌های محیطی در شیرمادر و میزان تخریب DNA سلول‌‌های مجاری شیری مورد بررسی قرار می‌‌گیرند، علیرغم سال‌‌ها پژوهش روی کانسر پستان، ما نیاز به اطلاعات بیشتری درباره دلایل ابتلا زنان به این بیماری داریم.
گسترده‌ترین فاکتور خطر شناخته شده - سابقه خانوادگی و ژنی توارث یافته است که فقط تعداد کمی از موارد این سرطان را توجیه می‌‌کند. محققین همواره به دنبال یافتن علل اکتسابی و محیطی این بیماری هستند. بعضی که با مواردی مثل رژیم غذایی، سیگار کشیدن، مواجهه با سموم، استرس و ورزش در ارتباط هستند می‌‌توانند ما را نسبت به سرطان پستان آسیب پذیرتر کنند. به عنوان جمع‌بندی نهایی، می‌‌توان گفت که شیرمادر علاوه بر خواص تغذیه‌ای و ایمنی شناختی، می‌‌تواند به عنوان سلاحی برای جنگ بر علیه سرطان نیز به کار رود.
