دكتر زهرا عبدی؛ متخصص بیماری‌های عفونی
شانكروئید یا شانكر نرم یك بیماری خاص مناطق گرمسیری است که باكتری هموفیلویی دوكره‌ای (Hemoph: lus- Ducreyi) عامل ایجادكننده آن می‌باشد و مخزن این عفونت انسان است. شانكروئید از آن دسته بیماری‌هایی است كه شیوع فراوانی ندارد و از راه جنسی به و‌سیله میكروب هموفیلوس دوكره‌ای ایجاد می‌شود.
زخم دردناك در ناحیه تناسلی و بزرگی غدد لنفاوی در كشاله ران از نشانه‌های این بیماری هستند. شانکروئید در مردانی كه با جنس مخالف ارتباط جنسی دارند، بیشتر دیده می‌شود و از شریك جنسی كه معمولاً یك حامل بی‌علامت است، انتقال می‌یابد. این بیماری در كشورهای خاوردور و مناطق گرمسیر شیوع بسیاری دارد، ولی در بعضی كشورها حتی از سیفیلیس یا سوزاك نیز شایع‌تر است.
علائم بالینی
در دستگاه تناسلی ابتدا یك پاپول(ضایعه جلدی) قرمز دردناك ظاهر شده و با پیشرفت بیماری به یك پوسچول(جوش چرك‌دار) تبدیل می‌شود كه در صورت پاره شدن، یك زخم حلقوی با قاعده قرمز درخشان را تشكیل می‌دهد. اغلب یك زخم یا دو زخم دیده می‌شود، اما تا ده زخم مجزا نیز گزارش شده است.
خیارك شانكروئید (chancroidal buba) اختصاصی است و ممكن است یك كلید تشخیصی باشد. معمولا یكطرفه، دردناك، یك‌حفره‌ای و كروی‌شكل است و پوست آن قرمز می‌باشد. بزرگی غدد لنفاوی معمولاً در عرض 7 تا 10 روز از ضایعه اولیه پدیدار می‌شود.
غدد گرفتار ممكن است خودبه‌خود بهبود یابند و یا در 50 درصد موارد نرم شده تموج پیدا كرده و به خارج سرباز كنند. این بیماری ممكن است با تبخال دستگاه تناسلی اشتباه شود، ولی ضایعات تبخالی سطحی‌تر با تعداد بیشتر و یك‌اندازه بوده و حاشیه قرمز دور آنها باریك‌تر است. بزرگی غدد لنفاوی همراه ضایعات تبخالی معمولاً دوطرفه و حساس است.
بیماران مبتلا به شانكروئید ممكن است به سیفیلیس اولیه یا لنفوگرانولوم و نروم و یا گرانولوم – انگوئینال كه از بیماری‌های مقاربتی دیگر می‌باشند، تواماً گرفتار شوند. تشخیص بیماری براساس آزمایش و بررسی غدد لنفاوی و كشت مثبت عامل میكروبی صورت می‌گیرد. راه انتقال این بیماری از طریق رابطه جنسی است.
پیشگیری
عدم تماس جنسی با افراد مشكوك به بیماری و همچنین افراد دارای شركای جنسی زیاد، بهترین راه پیشگیری از ابتلا به بیماری است. استفاده از كاندوم در هنگام برقراری تماس‌های جنسی مطمئن‌ترین راه پیشگیری می‌باشد. در بسیاری از كشورها گزارش موارد بیماری به مقامات بهداشتی اجباری است. رعایت اصول بهداشت فردی باید به بیمار گوشزد گردد.
تمام كسانی كه از دو هفته قبل و پس از بروز نشانه‌های بیماری با شخص بیمار تماس جنسی داشته‌اند، باید معاینه شوند. در مواردی كه بیمار با تعداد زیادی از افراد پرخطر گروه‌های اجتماعی در ارتباط باشد، درمان‌های گروهی در افرادی كه با آنها تماس داشته است، باید به عمل آید.
درمان
تقریباً آخرین توصیه در درمان شانكروئید شامل آنتی‌بیوتیك آرزیتروماسین 1 گرم تك‌دوز و یا آمپول سفتریاكسون 250 میلی‌گرم تك‌دوز عضلانی و یا سیپروفلوكساسین 500 میلی‌گرم روزانه دو بار و به مدت 3 روز می‌باشد. درمان بیماری ساده و كوتاه‌مدت است، ولی باید توجه داشت كه گروه‌های پرخطر جنسی نیز همزمان باید درمان شوند و حتماً با ابتلا به هر نوع بیماری‌های مقاربتی سایر علل مثل HIV، هپاتیت C,B و سیفیلیس هم بررسی شود.
