زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

آزاده نجارزاده ؛دانشجوی دوره دكترای تخصصی تغذیه

سندرم (نشانگان) تخمدان پلی‌كیستیك یك عارضه شایع در میان دختران جوان و خانم‌ها می‌باشد. از هر 10 زن یك نفر به این بیماری مبتلاست. این نشانگان در حقیقت یك اختلال هورمونی است كه می‌تواند باعث بی‌نظمی در قاعدگی، رشد موهای زاید و آكنه و حتی ناباروری شود و دارای شدت‌های متفاوت در افراد مختلف است. از آنجا كه معمولاً دارای بیش از یك علامت است به آن نشانگان گفته می‌شود.

در زنان مبتلا به تخمدان پلی‌كیستیك چه اتفاقی می‌افتد؟ 

در این خانم‌ها میزان هورمون LH به طور معمول بالاتر از زنان سالم است و همچنین سطح آن از میزان FSH بالاتر می‌باشد، بنابراین در این خانم‌ها افزایش شدید LH كه منجر به آزادسازی تخمك شود، وجود ندارد و به همین علت معمولاً تخمك‌گذاری در آنها اتفاق نمی‌افتد، بنابراین سیكل‌های عادت ماهانه در خانم‌های مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌كیستیك بسیار نامرتب بوده و گاه هرگز خونریزی ماهانه ندارند.

از آنجا كه افراد مبتلا به این اختلال با احتمال بیشتری نسبت به خانم‌های سالم دچار بیماری‌های دیابت، قلبی- عروقی و سرطان رحم می‌شوند، درمان هر چه زودتر باعث كاهش خطر بیماری و مرگ و میر در آنها می‌شود.

یكی از راه‌های مقابله با این بیماری تغییر در رژیم غذایی و سبك زندگی است كه كاهش وزن می‌تواند باعث بهبود شاخص‌هایی چون قند خون، چربی خون و انسولین گردد. كاهش وزن به میزان 10-5 درصد می‌تواند منجر به بهبود شرایط شود.

علائم سندرم تخمدان پلی كیستیك

1)‌ قاعدگی بی‌نظم مثلاً ایجاد فاصله بسیار زیاد بین دو پریود یا كوتاه شدن بیش از اندازه این زمان

2)‌ افزایش رشد مو در روی صورت و نقاط دیگر بدن كه به آن پرمویی یا هیرسوتیسم می‌گویند.

3)‌ افزایش وزن و مشكل در كاهش وزن

4) تكه‌هایی از تیرگی پوست در پشت گردن و مناطق دیگر بدن كه به آن آكانتوزیس نیگریكانس گفته می‌شود.

5)‌ افزایش قند خون، انسولین خون و افزایش مقاومت به انسولین و نیز تستوسترون در خون

مروری بر یك سیكل طبیعی عادت ماهانه

1)‌ سیكل پریود زمانی آغاز می‌شود كه مغز هورمون‌های FSH و LH را به تخمدان‌ها می‌فرستد. افزایش یكباره میزان LH به تخمدان‌ها پیغام آزادسازی تخمك را می‌دهد.

2)‌ تخمك آزادشده در طول لوله‌های فالوپ حركت كرده و به سمت رحم می‌رود. پروژسترون آزادشده از تخمك باعث افزایش ضخامت دیواره رحم می‌شود.

3)‌ چنانچه تخمك با اسپرمی لقاح پیدا نكند، دیواره رحم ریزش پیدا می‌كند و عادت ماهانه آغاز می‌‌گردد.

4)‌ پس از تمام شدن دوره ماهانه، مجدداً سیكل فوق آغاز می‌شود.

توصیه‌های غذایی و سبك زندگی

سعی كنید وزن خود را كاهش دهید.

برای كاهش وزن شما باید دریافت كالری خود را كم كنید.

دریافت غذاهای كربوهیدراتی نظیر نان، برنج، ماكارونی و سیب‌زمینی را نسبت به قبل كمتر نمایید.

دریافت غذاهای غنی از فیبر نظیر سبزیجات، میوه‌ها و حبوبات را افزایش دهید.

مراقب چربی دریافتی به خصوص چربی‌های اشباع باشید.

مصرف غذا در وعده‌های بیشتر ولی در سهم‌های كوچك‌تر به كنترل قند خون شما كمك می‌كند.

تعادل را در مصرف انواع مواد غذایی رعایت كنید.

برای پیشگیری از بروز دیابت، سعی كنید هر هفته حداقل 150 دقیقه ورزش با شدت متوسط تا شدید داشته باشید.

تا حد امكان غذاهای تازه مصرف كنید و از مصرف غذاهای نمك‌سود شده، كنسروی و دودی خودداری نمایید.

سعی كنید سبزی‌ها، میوه‌ها، حبوبات، غلات سبوسدار، ماهی و یا گوشت بدون چربی، آجیل و مغزها را در رژیم غذایی روزانه خود جای دهید.

اگر تاكنون دریافت فیبر غذایی بسیار كمی داشته‌اید، سعی كنید به تدریج بر میزان آن بیفزایید. اضافه شدن تدریجی فیبر باعث می‌شود از ابتلا به ناراحتی گوارشی حاصل از دریافت زیاد فیبر جلوگیری گردد.

غذاهای فیبردار شامل انواع سبزی‌ها، میوه‌ها و حبوبات را می‌توان به روش‌های مختلفی در غذای اصلی، سالاد و یا میان‌وعده مصرف كرد. از راه‌های مختلف فیبر دریافتی خود را افزایش دهید.

قند، شكر و شیرینی را تا حد امكان از رژیم غذایی روزانه خود حذف كنید و به جای آن دریافت كربوهیدرات‌های پیچیده و غلات سبوسدار را افزایش دهید.

از مصرف غذاهای فرآیندشده تا حد امكان خودداری نمایید.

نمك دریافتی خود را كاهش دهید و به جای آن از ادویه‌ها و چاشنی‌های دیگر نظیر آبلیموی تازه و گیاهان معطر استفاده كنید.

تا حد امكان از لبنیات كم‌چرب استفاده نمایید.

در هفته دو تا سه بار ماهی مصرف كنید.

به جای سرخ كردن مواد غذایی با روغن، آنها را كباب‌پز، بریان، فرپز یا آبپز نمایید.

پروتئین نقش مهمی در ثبات قند خون دارد. سعی كنید در هر وعده غذایی یك منبع پروتئینی نظیر گوشت، ماهی، مرغ، لبنیات، تخم مرغ و یا آجیل بگنجانید.

جهت تنظیم یك برنامه غذایی مناسب با شرایط زندگی و ترجیحات خاص غذایی به یك مشاور تغذیه مراجعه نمایید.