بامداد جمعه بسیاری از صاحبان حیوانات خانگی که بعد از وقوع زلزله ۵.۱ ریشتری تهران همراه حیوانشان از خانه‌ها بیرون رفتند، به این سوال پاسخ دادند که «آیا حیوان شما زودتر متوجه زلزله شد؟»
حتی برخی درباره واکنش حیوانات خانگی‌شان به زلزله در شبکه‌های اجتماعی نوشتند: «گربه من خواب بود، سرشو بلند کرد یه نگاهی بهم کرد و دوباره خوابید»، «من شنیده بودم حیوانات زودتر از انسان می‌فهمن زلزله اومده، ولی من سگمو بیدار کردم»، «بلفی از سر شب مدام واق واق می‌کرد، حتی چند بار هم دستمونو گاز گرفت و تا دو ساعت بعد از زلزله هم بی‌قرار بود»، «یکی از گربه‌های من قبل از زلزله خودشو می‌کوبوند به پنجره و دور خودش می‌چرخید»، «سگ من که دقایقی غیب شده بود و پیداش نبود که فرار کنیم».
بسیاری از مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها هر کدام یک داستان یا خاطره تعریف‌کردنی از واکنش حیوانات قبل از وقوع زلزله دارند. مثل این داستان: «سال‌ها پیش تو یکی از روستاها، یه سگ گله میره خونه و بچه تازه بدنیا اومده رو به دندون می‌گیره و فرار می‌کنه. تا بقیه خانواده این صحنه رو می‌بینن، دنبال سگ می‌کنن تا بچه رو نجات بدن که زلزله میاد و خونه روستایی آوار میشه.»؛ داستان‌هایی که از سگ‌ها در ذهن انسان‌ها یک قهرمان ساخته است. اما اینکه حیوانات این توانایی را دارند که چند دقیقه قبل از وقوع زلزله متوجه چنین اتفاقی شوند، واقعیت دارد؟
هومن ملوک‌پور - جراحِ دامپزشک - با بیان اینکه حیوانات چنین توانایی‌ای دارند، می‌گوید: «قبلا درباره اینکه حیوانات پیش از وقوع زلزله متوجه این واقعه طبیعی می‌شوند، پژوهشی شده بود، اما مدتی مسکوت ماند تا اینکه دوباره هلال احمر متولی پیگیری این موضوع شد و در حال حاضر هم خیلی خوب روی آن کار می‌کند.»
مدیر سابق دلفیناریوم کیش ادامه می‌دهد: «دلفین‌ها خیلی بهتر از حیوانات دیگر می‌توانند زلزله را قبل از وقوع آن تشخیص دهند. همان زمان پروپوزالی به ستاد بحران شهرداری تهران دادیم که توانایی تربیت دلفین‌هایی را برای این کار داریم تا ۴۵ دقیقه قبل از وقوع زلزله متوجه شویم. اما پیشنهاد ما بی‌جواب ماند. حتی در آمریکا دلفین‌هایی برای این کار تربیت شده‌اند و زمانی که متوجه زلزله می‌شوند کف استخر زنگی را به صدا درمی‌آورند.
در کل، وال‌سانان زودتر از حیوانات دیگر متوجه وقوع زلزله می‌شوند، زیرا آن‌ها در آب زندگی می‌کنند و از آنجایی که جرم حجمی آب بیشتر از هواست، این حیوانات زودتر متوجه صدا‌ها می‌شوند. حتی به اعتقاد برخی از کارشناسان در آمریکا و هلند این دسته از حیوانات یک روز قبل از وقوع زلزله می‌توانند متوجه این بلای طبیعی شوند.»
او درباره اینکه چرا همه حیوانات نمی‌توانند حس وحشت از زلزله را به انسان‌ها منتقل کنند، توضیح می‌دهد: «حیوانات باید برای این کار تربیت شوند. قبل از آنکه ما متوجه لرزش زمین شویم حیوانات متوجه صدای حرکت گسل‌های زمین می‌شوند. فرکانس این صدا طوری نیست که گوش انسان آن را بشنود، اما حیواناتی مثل سگ خیلی زودتر از انسان‌ها متوجه آن می‌شوند.
به همین دلیل احساس وحشت می‌کنند. البته حیوانات برای درک حس وحشت باید آموزش ببیند؛ مثل سگ‌هایی که برای نگهداری از نابینایان یا افراد معلول آموزش می‌بینند. حیوانات دیگر از جمله اسب، مرغ یا خروس هم فرکانس صدا‌های بسیار پایین را می‌شنوند.»
ملوک‌پور درباره واکنش حیوانات بومی مثل سگ گله به زلزله می‌گوید: «حیوان یا باید آموزش دیده باشد یا این اتفاق را تجربه کرده باشد. برخی از سگ‌های بومی که به صورت ناخودآگاه به زلزله واکنش نشان می‌دهند حتما قبلا تجربه چنین رویدادی را داشته‌اند. برای مثال در گذشته الاغ‌هایی که در طویله نگهداری می‌شدند هم قبل از وقوع زلزله با کوبیدن سم‌هایشان روی زمین به این بلای طبیعی واکنش نشان می‌دادند. برخی از سگ‌هایی که برای درمان پیش من می‌آورند توانایی واکنش به زلزله قبل از وقوع آن را داشته‌اند، اما فقط مربی این حیوانات متوجه واکنش آن‌ها می‌شود.»
منبع : باشگاه خبرنگاران جوان
