زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

این ماه نیز همانند ماه‌ های پیش، در بعدازظهری زیبا و آفتابی، انتظار شیرین رسیدن میهمانی عزیز، جمع صمیمی و گرم <دنیای تغذیه> را به وجد آورده بود، چون گذشته كسی می‌ آمد كه با كلا‌ م خود پیام‌ آور صفا و سلا‌ متی برای خوانندگان خوب و خوش ذوق باشد و صندلی همیشه سبز <سلا‌ مت> را با حضور خود مزین و سبزتر از همیشه كند.
ولی این بار محفل ما با روزهای قبل اندكی متفاوت بود!
زیرا كه همیشه ما سخن از تغذیه می‌ گفتیم ولی این بار كسی آمده بود كه او با ما از تغذیه می‌ گفت! همیشه گوینده بودیم و این بار شنونده! امروز در جمع كوچک ما كسی آمده بود كه به جرات می‌ توان گفت از بزرگترین‌ حامیان تغذیه و سلا‌ مت مردم است و بهداشت غذایی كشور مرهون زحمات و مدیون تلا‌ ش اساتیدی چون اوست; او كه نامش را همه ما می‌ دانیم و با مطالبش، مقاله‌ ها و پیام‌ های مفیدش به خوبی آشناییم ...
دكتر سیدمرتضی صفوی، استاد برجسته علوم تغذیه كه سالهای جوانی خود را به تحصیل و كسب علم پرداخت، ۵۲ سال پیش در مهد هنر و ظرافت، شهر زیبای اصفهان، دیده به جهان گشود، او از همان كودكی به سلا‌ متی و درمان بیماری‌ ها علا‌ قه وافری داشت و همین اشتیاق، او را به سوی آموختن و پوییدن در این مسیر سوق داد. او با تلا‌ ش بسیار علوم مختلفی همچون بیوشیمی پزشكی، علوم حیوانات آزمایشگاهی، علوم تغذیه و مهندسی كشاورزی را در كوله‌ بار تجربیاتش اندوخت و آن‌ ها را در طی سالها، در راستای خدمت به سلا‌ مت جامعه به كار گرفت; او سالهای مدیدی را به تحقیق در مورد تاثیر موادغذایی در جلوگیری از سرطان و نقش پیشگیری‌ كننده ویتامین ئ از بسیاری بیماری‌ ها پرداخت.
او می‌ توانست همانند بسیاری از نخبگان و دانشمندان <ماندن> در كشورهای پیشرفته را انتخاب كند ولی او <بازگشتن> را برگزید تا آفتاب سلا‌ متی و تندرستی را به میهمانی گل‌ های كوچک وطنش به ارمغان آورد! او تاكنون ۵ كتاب و متجاوز از ۳۵-۳۰ مقاله ارزشمند در مجلا‌ ت داخلی و خارجی به چاپ رسانده و در دوره فوق دكترای خود در دانشگاه <اپٴث>، پیرامون وضع تغذیه مهاجرین فقیر مكزیكی كه سوء تغذیه داشتند به تحقیق پرداخت.
عشق به كودكان آنچنان در قلب استاد جاری است كه سال‌ هایی از زندگی خود را نیز به مدیریت امور كتابخانه‌ ها و همچنین معاونت كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان اختصاص داد.
دكتر مرتضی صفوی به همان اندازه كه <علم و دانش> دارد با واژه <معرفت> نیز آشناست زیرا كه از صمیم قلب معترف است كه موفقیت‌ های علمی خود را مدیون همسر مهربانش است، كسی كه همراه او در این دوران بوده و معنا و مفهوم <ایثار> را تمام و كمال ادا كرده و فرزندانی با علم و فضیلت را در دامان خود تربیت كرده است...
<كتاب> و <رایانه> از بهترین دوستان او هستند زیرا او را با تازه‌ ترین‌ های دنیای علم آشنا می‌ كنند، سفر را نیز بسیار دوست دارد زیرا با سفر می‌ توان با <ندانسته>ها جدال كرد و با <ابهامات> ستیز، و در كهكشان شگفتی‌ ها غوطه‌ ور شد و پویید و پویید ...
استاد شیفته تدریس به دانشجویان است; این عشق حتی از نگاه پرمعنای او جاری است! ولی نگرانی از وضع <تغذیه جامعه> آنچنان دغدغه خیال او در صبح و شامگاه بود كه عاقبت همین دلواپسی او را از كرسی استادی دانشگاه علوم پزشكی اصفهان به دفتر بهبود تغذیه جامعه كشاند! و اكنون تمام تلا‌ ش او اصلا‌ ح وضع تغذیه جامعه است. نهایت سعی و هدف او پیشگیری از بیماری‌ های سختی است كه ریشه در تغذیه نادرست خانواده‌ ها دارد. در نگاه او زیباترین روز، روزی است كه هیچ كودكی در این مملكت از سوء تغذیه رنج نبرد، غذای سالم در سفره هر خانواده ایرانی باشد و از همه مهم‌ تر، سواد تغذیه‌ ای تک‌ تک ایرانیان بالا‌  رود; ما نیز برای موفقیت دكتر مرتضی صفوی در مسیر بزرگی كه در پیش‌ رو دارد دعا می‌ كنیم.
جناب آقای دكتر صفوی، چطور شد كه به این رشته علا‌ قه‌ مند شدید؟
زمانی كه در دانشگاه مشغول تحصیل در رشته كشاورزی بودم، به تحقیق در مورد مواد غذایی بسیار علا‌ قه‌ مند شدم لذا شروع به تحصیل در رشته <علوم حیوانات آزمایشگاهی> در لندن كردم كه در این رشته، تمام تست‌ های لا‌ زم كه نمی‌ توان روی انسان انجام داد را روی حیوان انجام می‌ دادیم. حین تحصیل در فوق‌ لیسانس این رشته، <با تغذیه> آشنا شدم و خیلی علا‌ قه‌ مند شدم كه آن را ادامه دهم. البته لا‌ زم به ذكر است كه همزمان با تغذیه در رشته بیوشیمی پزشكی نیز فوق‌ لیسانس گرفتم. دوره ئبت خود را نیز در رشته علوم تغذیه در انگلستان گذراندم.
آیا خانواده‌ تان از دستورات تغذیه‌ ای شما پیروی می‌ كنند؟
نمی‌ توانم بگویم كه همیشه می‌ پذیرند ولی به هر حال چون علم تغذیه مجموعه‌ ای است از علا‌ قه، انتخاب و تمایلا‌ ت شخصی افراد، بنابراین در خیلی موارد مرور زمان لا‌ زم است كه بستر مناسب فراهم شود. برای مثال فرزندانم قبلا‌  نوشیدنی‌ های گازدار می‌ نوشیدند ولی اكنون دیگر به هیچ‌ وجه علا‌ قه ندارند.
آیا اهل ورزش هستید؟
 مدتی به طور منظم ورزش می‌ كردم و در دبیرستان عضو تیم بسكتبال بودم ولی در دانشگاه آن را به طور جدی ادامه ندادم و فقط گاهی به طور نامنظم به ورزش‌ های تنیس روی میز، پینگ‌ پنگ و شنا می‌ پرداختم; در سال‌ های اخیر مشغله زیاد مانع ورزش كردنم به طور منظم شد كه از این بابت بسیار پشیمان بودم ولی در حال حاضر یک روز در میان شنا می‌ كنم.
آقای دكتر، خود جنابعالی تحت رژیم غذایی خاصی هستید؟
من رژیم خاصی ندارم ولی برنج كمتر می‌ خورم و به جای برنج نان می‌ خورم چون نان‌ ها به دلیل فیبر زیاد، در واحد وزن كالری كمتری دارند.
بیشتر چه نوع نانی میل می‌ فرمایید؟
نان سنگک، چون سبوس آن بیشتر از بقیه نان‌ هاست و فیبر بالا‌ یی دارد لذا در هضم غذا موثر است و خوشبختانه امروزه در پخت آن جوش‌ شیرین نیز اضافه نمی‌ كنند زیرا كلیه نانواهای سنتی موظفند كه جوش‌ شیرین را در تهیه نان، حذف كنند.
بیشتر اوقات فراغت خود را چگونه می‌ گذارنید؟
بیشتر به مطالعه و جستجوی اینترنتی در مورد تازه‌ های رشته تغذیه و صنایع غذایی می‌ پردازم و همینطور به مطالعه در مورد كل فرآورده‌ های غذایی كه در كشورمان تولید می‌ شود; برای مثال اخیرا مشغول به طبقه‌ بندی سطح فرآورده‌ های گوشتی در كشورمان هستیم و قصد داریم به گروه ا (گروه برتر) سیب سلا‌ متی اهدا كنیم.
اهل سفر هستید؟
بسیار زیاد! در بیشتر كنگره‌ های تغذیه‌ ای داخل و خارج كشور شركت كرده‌ ام و اصولا‌  عقیده دارم در سفر می‌ توان تجربیات زیادی كسب كرد زیرا علم مرتب در حال تغییر و پیشرفت است و با سفر می‌ توان تجربیات خود را بیشتر و بهتر كرد.
آقای دكتر، به كار اداری بیشتر علا‌ قه دارید یا تدریس؟
اصلا‌  به كار اداری علا‌ قه‌ ای ندارم! من به ناچار این كار را پذیرفتم و بیشتر به تحقیق و تدریس علا‌ قه دارم; اولین طرح آزمایشی غنی‌ سازی نان با آهن و اسیدفولیک را من در كشور انجام دادم و از سازمان بهداشت جهانی لوح قدردانی گرفتم و امروزه در سراسر كشور تمام آردها غنی می‌ شود.
در مورد كم‌ خونی دختران نوجوان چطور، اقدامی‌ كرده‌ اید؟
اكنون طرحی در كشور در حال اجراست كه در آن سالا‌ نه به دختران دبیرستانی ۵۰ میلی‌ گرم مكمل آهن (قرص دچژذحذحدئ) در طی ۱۶ هفته پیاپی و هفته‌ ای یک عدد می‌ دهیم.
آیا تا به حال حررح ژژچء (غذای فوری) خورده‌ اید؟
اگر بگویم نخورده‌ ام دروغ گفته‌ ام! البته به ندرت می‌ خورم و اگر هم بخورم مرغ بریان (بدون پوست) می‌ خورم نه پیتزا و سوسیس و...
طرح <كشمش و خرما به جای قند> در ادارات به چه منظور بوده؟
مصرف قند در كشور ما بسیار بالا‌ ست كه باید جلوی آن گرفته شود; توصیه سازمان بهداشت جهانی ۲۳ گرم در روز است (به صورت قند، شكر، آبنبات، شربت و ...) ولی در كشور ما متاسفانه به طور متوسط هر فرد ۶۰ گرم در روز مصرف می‌ كند! بنابراین خیلی بهتر است كه كارمندان عزیز عوض میل كردن قند، چند عدد كشمش یا خرما بخورند (البته كشمش هم باید بهداشتی و خوب باشد نه كشمش‌ های تیزابی)!
آیا جای تبلیغات در مورد تغذیه صحیح و مناسب در رسانه‌ ها (همانند تلویزیون) خالی نیست؟
چرا، به دلیل پاره‌ ای از گرفتاری‌ ‌ ها و مشكلا‌ ت اینگونه بوده ولی خوشبختانه اخیرا برنامه‌ هایی را در مورد تغذیه سالم تهیه كرده‌ اند كه قرار است به زودی پخش شود.
چرا اگر واقعا چیپس و پفک اینقدر مضرند و سلا‌ مت جامعه را به خطر می‌ اندازند، فعالیت‌ های كارخانه‌ های چیپس و پفک را كنترل یا متوقف نمی‌ كنید؟
ما اصلا‌  توصیه بستن كارخانجات چیپس را نمی‌ كنیم بلكه می‌ گویم آن‌ ها را اصلا‌ ح كنید. زیرا می‌ توان چیپس و پفكی درست كرد كه كم خطر باشد (یعنی روغن تازه و استاندارد مصرف شود و چندین بار از یک روغن استفاده نشود، نمک زیاد و نگهدارنده‌ های غیراستاندارد به كار نرود و...) اگر سیب‌ زمینی سرخ شده به طریقه صحیحی تهیه شود غذای مناسبی می‌ تواند بخصوص برای كودكان باشد (البته تاكید می‌ شود كه در مصرف آن زیاده‌ روی نشود چون به دلیل كالری زیاد می‌ تواند باعث چاقی شود).
آقای دكتر، آیا در میز یا سفره غذای شما همیشه سالا‌ د یا سبزی خوردن هست؟
البته سعی می‌ كنیم همیشه باشد و سالا‌ د خود را با آبلیمو، آبغوره و سركه و گاهی هم روغن زیتون می‌ خوریم.
همانگونه كه خودتان بارها فرموده‌ اید، تغذیه صحیح باید از همان كودكی آغاز شود، آیا به وضع غذای مهدكودک‌ ها، نظارت جدی و مستمر می‌ شود؟
خوشحالم كه بگویم ما با همكاری سازمان بهداشت جهانی، طرحی را به صورت آزمایشی در مهدكودک‌ های تهران اجرا كردیم كه در آن تاثیرات آموزش تغذیه را در بچه‌ ها و اولیاء آن‌ ها دیدیم و بعد از آن آموزش، به بعضی مهدكودک‌ ها كه كارشناس تغذیه داشتند و اصول صحیح تغذیه‌ ای را اجرا می‌ كردند، استاندارد تشویقی عطا كردیم و اگر ان‌ شاء‌ ا... این طرح در كل ایران اجرا شود برای آینده كشور بسیار مفید خواهد بود.
استاد، فرزندان شما از آبمیوه‌ های حاضری استفاده می‌ كنند؟
اصلا‌  نمی‌ خرند، ما همیشه آبمیوه خانگی می‌ نوشیم و به ندرت آبمیوه حاضری خریده‌ ایم.
آیا اهل چای یا قهوه هستید؟
شب‌ ها یک فنجان قهوه می‌ نوشم و در طی روز چند فنجان چای با خرما.
به چه غذایی علا‌ قه‌ مندید؟
به غذاهای سنتی همانند آبگوشت، خورشت‌ ها همانند قورمه‌ سبزی و كرفس.
آیا غذا را سرخ می‌ كنید؟
خیر، زیرا ما بیشتر غذاهای سنتی می‌ خوریم كه در آن نیازی به سرخ كردن نباشد; فقط گاهی مواد غذایی را اندكی تفت می‌ دهیم.
لبنیات چطور، زیاد مصرف می‌ كنید؟
لبنیات را بسیار توصیه می‌ كنم چون مردم ما فقط نیمی از نیاز خود به لبنیات را دریافت می‌ كنند. خود من در روز یک لیوان شیر می‌ نوشم و با ناهار و شام نیز ماست می‌ خورم. مصرف لبنیات از بروز پوكی استخوان پیشگیری می‌ كند. البته افراد دچار كم‌ خونی بهتر است با فاصله از وعده اصلی غذایی، ماست یا اصولا‌  لبنیات را میل بفرمایند.
صبحانه جنابعالی از چه اجزایی تشكیل شده؟
به دلیل كمبود وقت، اغلب شیر و برشتوک می‌ خورم، ولی توصیه من به كودكان و نوجوانان عزیز این است كه برای صبحانه نان و كره و عسل و یا نان و پنیر و گردو و یا نان و تخم‌ مرغ میل كنند. مخصوصا تخم‌ مرغ برای كودكان بسیار مفید و مناسب است.
در هفته چند بار ماهی، مرغ و گوشت قرمز میل می‌ فرمایید؟
۳-۲ بار ماهی، ۳-۲ بار گوشت قرمز، ۱ روز هم گوشت‌ ‌ مرغ و اغلب اوقات یک روز در هفته هم اصلا‌  گوشت نمی‌ ‌ خورم.
ماهی را چگونه طبخ می‌ كنید؟
اغلب اوقات در فر می‌ پزیم یا بخارپز می‌ كنیم.
جناب آقای دكتر صفوی، در پایان ضمن قدردانی از حضور گرم و پرمهرتان در این موسسه، خاطرنشان می‌ كنیم كه هر چند خوانندگان خوب این نشریه در طی چند سال ازمقالا‌ ت با ارزش و پیام‌ های تغذیه‌ ای شما بهره برده‌ اند، ولی در اینجا از شما خواهشمندیم كه چكیده‌ ای از توصیه‌ های ارزشمند خود را نثار مردم مشتاق و دوستدار تغذیه سالم بكنید.
۱— مصرف لبنیات خود را بیشتر كنید.
۲— حتما به درصد اسیدهای چرب ترانس روغن توجه كنید و از روغن‌ های مایع استفاده كنید.
۳— ورزش و فعالیت‌ های بدنی را فراموش نكنید زیرا بی‌ تحركی زمینه‌ ساز دیابت و بیماری‌ های قلبی عروقی است.
۴— به سبد غذایی مناسب، توجه كنید و هر گروه سنی سبد غذایی مربوط به خودش را مصرف كند.
۵— ۲ وعده ماهی در هفته مصرف كنید.
۶— در مصرف مواد شیرین و سرخ شده زیاده‌ روی نكنید.
۷— ۵-۴ سهم در روز میوه و سبزی مصرف كنید.
۸— غذا، در وعده‌ های منظم، میل شود.
۹– همه مردم بخصوص كودكان و نوجوانان دریافت صبحانه را فراموش نكنند.
۱۰– از خوردن قند، شكر، نوشابه‌ های گازدار و غذاهای فوری خودداری كنید.