زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

سیستم‌های اطلاعاتی بیمارستانی مجموعه نرم‌افزارهایی هستند که در مراکز درمانی برای بهبود در انجام امور مراقبتی به کار می‌روند.کیفیت در ارايه خدمات درمانی به معنی افزایش در میزان رضایت بیماران و نزدیک شدن به استانداردهای مراقبتی است. کارایی در ارايه خدمات درمانی به معنی تأمین اهداف مراقبتی با کم‌ترین هزینه و بیشترین نتیجه ممکن است. سیستم‌های اطلاعات بیمارستانی از طریق کاهش خطاهای پزشکی، کاهش عوارض دارویی، کاهش عفونت‌هاي بیمارستانی و استفاده از علایم هشدار الکترونیکی باعث افزایش کیفیت مراقبت‌های بهداشتی می‌گردند. هم‌چنین این سیستم‌ها از طریق دو رویکرد کاهش استفاده از نیاز به ارايه خدمات درمانی و کاهش زمان تامین خدمات درمانی منجر به افزایش میزان کارایی در ارائه خدمات درمانی می‌شوند. امروزه فناوری اطلاعات، برای تسهیل در انجام امور و کسب مزیت رقابتی و کاهش هزینه‌ها در سازمان‌های مختلف به کار گرفته شده است. سازمان‌هایی که در زمینه ارائه خدمات بهداشتی و درمانی فعالیت می‌نمایند نیز از این امر مستثنی نمی‌باشند. بیمارستان، شناخته‌شده‌ترین سازمان ارايه‌دهنده این نوع خدمات است که نقش بسیار مهمی در حفظ و بهبود سلامت شهروندان بازی می‌کند. کیفیت خدمات درمانی در طول تاریخ به طور مداوم در حال بهبود مستمر بوده است. مرگ یک انسان می‌تواند عواقب اثرات عاطفی منفی برای اعضای خانواده وی به همراه داشته باشد. بنا‌براین خسران ناشی از  از دست دادن یک انسان قابل مقایسه با ضرر و زیان‌های ناشی از دادن یک سرمایه مادی نمی‌باشد. از این‌رو بهبود کیفیت خدمات درمانی و کاهش خطاهای پزشکی امری ضروری به نظر می‌رسد که بایستی از راهکار‌های موجود برای رسیدن به این هدف استفاده شود. فناوری اطلاعات ابزاری است که می‌تواند در این کار استفاده شود و امروزه بسیار مورد توجه مراکز بهداشتی و درمانی قرار گرفته است.هزینه‌های درمانی عاملی است که همواره مورد توجه بسیاری از دولت‌مردان قرار داشته است و گاه سیاست‌مداران از این ابزار برای رسیدن به برتری انتخاباتی استفاده نموده‌اند. فشار‌های ناشی از تأمین هزینه‌های درمانی همواره برای اعضای خانواده بیماران بوده است و این امر بارها مورد توجه رسانه‌های مختلف خبری به عنوان یک موضوع خبری جذاب قرار گرفته است. به‌همين دليل عامل هزینه‌های درمانی بسیار مورد توجه بوده و تلاش‌ها در جهت کاهش این هزینه‌ها بوده است. کاهش هزینه‌ها، علاوه بر اینکه باعث کاهش فشار‌ها بر خانواده بیماران و رضايت بیشتر شهروندان می‌شود باعث افزایش کارایی در بیمارستان‌ها نیز می‌گردد. با کاهش هزینه‌ها، بیمارستان‌ها قادر خواهند بود تا بیماران بیشتری را جذب نموده و سود عملیاتی را افزایش دهند. بیمارستان‌ها و به ویژه بیمارستان‌های خصوصی قادر خواهند بود تا این افزایش سود را برای توسعه بخش‌ها‌ی مختلف بیمارستان و افزایش تجهیزات آن اختصاص دهند. فناوری اطلاعات توانسته است تا بر امر کاهش هزینه‌ها از طرق مختلفی تاثیر گذاشته و آن را کاهش دهد و باعث افزایش کارایی در عملکرد بیمارستانی شود.
کیفیت خدمات درمانی در طول تاریخ پزشکی با کشف روش های درمانی با کارایی بیشتر، کشف داروهايی با اثرات جانبی کمتر، ساخت تجهیزات درمانی پیشرفته‌تر، تخصصی نمودن امر درمان و استفاده از پرسنل متخصص همواره بهبود یافته است. و حال فناوری اطلاعات توانسته است تا این بهبود کیفیت را تسریع نماید.
سیستم‌های اطلاعاتی بیمارستانی چیست؟
سیستم‌های اطلاعاتی بیمارستانی یا HIS که گاهاًً به آن سیستم‌های اطلاعاتی بهداشتی نیز گفته مي‌شود به مجموعه نرم‌افزارهایی اطلاق می‌گردد که کاربران بیمارستانی به منظور کاهش زمان انجام فرایندهای کاری، افزایش دقت در انجام امور و تسهیل فرایندهای کاری از آن‌ها استفاده می‌نمایند.
این سیستم‌های اطلاعاتی بر مبنای استاندارد‌های جهانی توسعه سیستم‌های اطلاعاتی و نیز بر مبنای علوم پزشکی جهانی ایجاد می‌شوند و با توجه به تفاوت قوانین و مقررات در کشورهای مختلف  قابلیت بومی‌سازی شدن را دارا می‌باشند. استانداردهاي (HL7 پروتكل استاندارد بين‌المللي تبادل اطلاعات بهداشتي و درماني) و (DICOM استاندارد انتقال تصاوير پزشكي) ازجمله استانداردهاي لازم براي يك HIS مي‌باشند. برای راه‌اندازی یک سیستم اطلاعات بیمارستانی علاوه بر نرم‌افزار مورد نیاز بستر سخت‌افزاری از جمله ایستگاه‌های کاری، سرور شبکه و نیز کاربران آموزش دیده برای کار با سیستم اطلاعاتی مورد نیاز می‌باشد.
عملکردهای مختلف HIS
مديريت بيمار: بخشي از برنامه كه مراحل مختلف از زمان پذيرش تا ترخيص بيمار را شامل مي‌شود.
پاراکلینیک: مربوط به بخش‌هاي پاراكلينيكي آزمايشگاه و راديولوژي. دريافت كليه درخواست‌هاي آزمايش، راديوگرافي و پاسخگوئي به آنها با ورود به اين قسمت امكان‌پذير خواهد بود.
کیفیت
معني كيفيت نسبت به موقعيت‌ها متفاوت است و نسبت به سليقه انسان‌ها نيز فرق مي‌كند. مسئله‌ای که باید بدان توجه نمود این است که «كيفيت توسط مشتري تعيين مي‌گردد نه توسط توليدكننده يا ارائه‌كننده خدمات». بنابر‌این می‌توان کیفیت را مجموعه‌اي از خصوصيات و مشخصات يك كالا يا خدمت كه احتياجات و رضايت مصرف‌كننده را تأمين مي‌كند، تعریف کرد.
در مراقبت‌هاي‌ بهداشتي‌ - درماني‌ ديدگاه‌هاي‌ مختلفي‌ درباره‌ كيفيت ‌وجود دارد. از ديدگاه‌ ارائه‌كنندگان‌،كيفيت به‌ معناي‌ فراهم‌كردن‌ بهترين ‌مراقبت‌ ممكن‌ از بيماران‌ است. كيفيت ‌از نقطه‌ نظر مديران ارايه‌ كردن‌مراقبت‌ در يك‌ محيطي‌ است‌ كه‌ به‌هزينه‌ها مخصوصا زماني‌ كه‌ محدوديت‌منابع‌ وجود دارد، توجه‌ كافي‌ شده‌است‌. از طرف‌ ديگر كيفيت‌ از ديدگاه ‌بيماران‌ به‌ اين‌ معناست‌ كه‌ در هر زمان‌و مكاني‌ كه‌ بيمار نياز به‌ مراقبت‌ پيداكرد، بتواند به‌ آن‌ دست‌ پيدا كند و نشانه‌هاي‌ بيماري‌ او در سريع‌ترين ‌زمان‌ ممكن‌ معالجه‌ شود. محور توجهات در کیفیت خدمات درمانی توجه به نیاز‌ها و انتظارات مشتریان داخل سازمان (کارکنان) و مشتریان خارج سازمان(بیمار، همراهان بیمار، خریداران خدمات مانند سازمان‌های بیمه و ...)
است.
کارایی
کارایی عبارت از توانایی استفاده از حداقل منابع برای رسیدن به حداکثر نتایج ممکن برای سازمان است. به عبارت دیگر کارایی از تقسیم میزان برون‌داد بر میزان درون‌داد قابل محاسبه می‌باشد. از این‌رو سازمان‌ها برای رسیدن به حداکثر کارایی بایستی با صرف کمترین درون‌داد بیشترین برون‌داد را به‌دست آورند. بیشترین عددی که برای کارایی در سازمان‌ها عدد یک می‌باشد که در این حالت میزان درون‌داد با برون‌داد برابر خواهد بود که نشان‌دهنده عدم وجود ضایعات و پرت هزینه‌ای است که در عمل رسیدن به چنین سطح از کارایی برای سازمان ایده‌آل و دور از دسترس می‌باشد. سازمان‌هایی که در زمینه ارائه خدمات درمانی فعالیت دارند نیز همانند سایر سازمان‌ها نیاز به کارایی دارند تا بتوانند در هزینه‌ها صرفه‌جویی نموده و به سود‌آوری دست‌یابند.
تاثیر سیستم‌های اطلاعاتی بیمارستانی بر کیفیت خدمات درمانی
مهمترین اثر سیستم‌های اطلاعاتی بیمارستانی بر کیفیت مراقبت‌های بهداشتی و درمانی به نقش آن در افزایش توجه به مراقبت‌های درمانی بر مبنای استاندارد‌های پزشکی باز می‌‌گردد. سیستم‌های اطلاعاتی کمک می‌کنند تا مراقبت‌های درمانی بر مبنای استاندارد‌های آن صورت پذیرد و بنا‌براین از مراقبت‌های خود‌سرانه جلوگیری شده و خطاهای پزشکی کاهش می‌یابد.
پشتیبانی از تصمیمات درمانی با کمک اجزای یاد‌آورنده کامپیوتری در سیستم‌های ثبت وقایع درمانی الکترونیکی از عوامل دیگر تاثیر سیستم‌های اطلاعاتی بر کیفیت مراقبت‌های درمانی در جهت افزایش آن است. سیستم‌های اطلاعاتی بیمارستانی با پایش کلینیکی بر مبنای جمع‌آوری داده‌ها و غربال‌گری در مقیاس وسیع‌ منجر به بهبود کیفیت مراقبت‌های درمانی می‌شود. نقش دیگری که سیستم‌های اطلاعاتی می‌توانند بر کیفیت خدمات درمانی داشته باشند از طریق نظارت بر شیوع بیماری‌های عفونی است. سیستم‌های اطلاعاتی زمان تعیین و شناسایی این نوع بیماری‌ها را کاهش داده و بنا‌براین در کاهش میزان عفونت‌های بیمارستانی و نهایتاً در بهبود کیفیت مراقبت‌های درمانی موثر می‌باشند. یک نمونه تحقیقی که در این زمینه انجام شده بیانگر افزایش 14 درصدی میزان شناسایی عفونت‌های بیمارستانی و کاهش 65 درصدی زمان شناسایی مرتبط با این عفونتها (از 130 ساعت به 46 ساعت) است. استفاده از سیستم‌های اطلاعاتی بیمارستانی با کاهش میزان خطاهای پزشکی باعث بهبود کیفیت مراقبت‌های درمانی می‌گردد. تحقیقاتی که در بیمارستان LDS انجام پذیرفت بیانگر کاهش آماری چشمگیری در عوارض دارویی در اثر استفاده از سیستم کامپیوتری دارویی بود. در این تحقیقات مشخص گردید که استفاده از هشدارهای کامپیوتری در استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها باعث کاهش عوارض ناشی از این نوع داروها از 28 مورد به 4 مورد گردید که در اثر آن طول دوره درمان از 13 روز به 10 روز کاهش یافت. سیستم‌های اطلاعاتی همچنین با بهبود تجویز دارو باعث کاهش در خطاهای پزشکی گردیده است. تحقیقی که بر بهبود تجویز داروهای آنتی بیوتیک و داروهای ضد انعقاد انجام گرفت نشان‌دهنده بهبود تجویز این نوع داروها از 12% به 21% است.
تاثیر سیستم‌های اطلاعاتی بیمارستانی بر کارایی
تأثیر سیستم‌های اطلاعاتی بیمارستانی بر میزان کارایی در ارائه مراقبت‌های درمانی از دو رویکرد قابل توجه است. رویکرد اول از جهت کاهش میزان استفاده از مراقبت‌های در‌مانی به ازای هر بیمار و رویکرد دوم از جهت کاهش زمان تأمین مراقبت به ازای هر بیمار. مطالعاتی که در زمینه تأثیر میزان نیاز بیماران به مراقبت در اثر استفاده از سیستم‌های اطلاعاتی انجام شده است، نشان‌دهنده کاهش میزان استفاده از خدمات مراقبتی بر اثر بکارگیری سیستم‌های اطلاعاتی مانند سیستم‌های کامپیوتری ورود دستورات پزشکی است.کاهش میزان تست‌های آزمایشگاهی و تصویر‌برداری‌های رادیولوژی از جمله موارد کاهش میزان بکارگیری خدمات است. تاثیر سیستم‌های اطلاعاتی بیمارستانی بر زمان تأمین خدمات درمانی نیز از دلایل افزایش کارایی در ارائه این نوع خدمات به بیماران به شمار می‌رود. هر چند برخی از مطالعاتی که در این زمینه انجام شده است نشان‌دهنده آن است که هر چه میزان استفاده پزشکان از سیستم‌های اطلاعاتی بیمارستانی بیشتر باشد، زمان ویزیت بیماران کاهش می‌یابد. اما مطالعات رسمی که در بلند مدت تائیدکننده این امر باشد وجود ندارد. برخی مطالعات هم نشان از کاهش زمان مراقبت‌های پرستاری در اثر بکار‌گیری سیستم‌های اطلاعات بیمارستانی دارد. مطالعه دیگری که در این زمینه انجام گردید نشان از کاهش 11 درصدی در زمان معالجه بیمار توسط پزشکان با استفاده از سیستم کامپیوتری ورود دستورات پزشکی مجهز به سیستم هشدار متصل به پیجر پزشکان بود.
نتیجه‌گیری
سیستم‌های اطلاعاتی بیمارستانی امروزه در مراکز بهداشتی و درمانی به صورت چشمگیری کاربرد پیدا کرده‌اند. بیمارستان‌ها به عنوان مهمترین مراکز ارائه‌دهنده خدمات درمانی از این فناوری بهره‌برداری فراوانی نموده است. فناوری اطلاعات عموماً باعث تسهیل در انجام امور و سرعت‌بخشی به فرایندهای کاری می‌گردد. بنا‌براین سیستم‌های اطلاعات بیمارستانی به عنوان بخشی از این فناوری نیز این نقش را در ارائه خدمات درمانی ایفا می‌نمایند. به طور کلی با توجه به مطالب ذکر شده و بررسی صورت گرفته، سیستمهای اطلاعاتی بیمارستانی باعث افزایش کیفیت مراقبت‌های پزشکی می‌گردد که این کار را با تاثیر بر کاهش خطاهای پزشکی، کمک به کاهش عوارض دارویی، پشتیبانی از تصمیم با اعلام هشدار به پزشکان و کارکنان درمانی در مواقع لازمه، نظارت در جهت کاهش بروز بیماری‌های عفونی بیمارستانی و کمک به رجوع به استاندارد‌های ارايه خدمات درمانی انجام می‌دهد. از سویی تاثیر سیستم‌های اطلاعات بیمارستانی بر کارایی ارائه خدمات درمانی نیز مورد بررسی قرار گرفت که در نتیجه این بررسی مشخص گردید که سیستم‌های اطلاعات بیمارستانی باعث افزایش کارایی در ارايه این نوع سرویس‌ها می‌گردند. یکی از راه‌هایی که این فناوری باعث این افزایش در کارایی می‌شود کمک به کاهش میزان استفاده از سرویس مراقبتی به بیمار است که در نتیجه آن میزان هزینه صرف شده برای هر بیمار کاهش یافته و بنابراین کارایی افزایش می‌یابد. همچنين سیستم‌های اطلاعات بیمارستانی با کاهش زمان تأمین مراقبت‌های درمانی در مقایسه با زمانی که ارايه سرویس‌های درمانی به صورت سنتی انجام می‌پذیرد باعث افزایش در کارایی ارائه خدمات پزشکی می‌شود.