زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

خبر بسیار كوتاه اما بی نهایت شوک برانگیز بود ...
<دفتر بهبود تغذیه جامعه منحل شد...>
در اواخر تابستان كه آفتاب داغش تاثیر مستقیمی بر روی هر تصمیم بزرگ و كوچكی داشت، شاهد رخدادی عجیب در حوزه سلا مت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی مبنی بر انحلا ل دفتر بهبود تغذیه جامعه بودیم.
هیچ كارشناس و صاحب نظری از دلا یل تعجیل در اجرای چنین تصمیم حساسی مطلع نبوده و حتی مسئولا ن اداری وزارت بهداشت نیز از علل این امر اظهار بی اطلا عی می كردند اما كاشف به عمل آمد كه شخص وزیر محترم بهداشت به همراه معاونین و مشاوران، در آخرین جلسه شورای معاونین چنین تصمیمی اتخاذ نموده و بر عالمانه بودن آن هم تاكید فراوان دارند ...
از سال ۱۳۶۷ و درست پس از پایان جنگ تحمیلی، میزان بالا ی سوء تغذیه كودكان و كمبود ید در كشور از جمله مشكلا ت عمده وزارت بهداشت به شمار می رفت ولی هیچ تحقیق علمی و ملی در این زمینه وجود نداشت. مشخص نبود چه استان هایی بیشترین درگیری را با مسئله سوء تغذیه كودكان دارند و میزان و شدت كمبود ید هم مشخص نبود و تنها تحقیقات عمده در چند استان مربوط به سال ۱۳۴۸ بود.
در سال ۱۳۷۰، اولین دوره فعالیت دفتر بهبود تغذیه جامعه در وزارتخانه بهداشت و درمان آغاز شد تا با یک همت همگانی درد تغذیه جامعه را درمان كند كه الحق والا نصاف گام های خوب و اساسی نیز در این مسیر برداشت تا سال های اخیر كه با زمزمه های ابتدایی در مورد محدود شدن فعالیت های این دفتر به یكباره خبر انحلا ل آن تن هر كارشناس و صاحبنظری را كه در این زمینه فعالیت می كرد، لرزاند.
به همین بهانه به سراغی جمعی از اساتید و كارشناسان و متخصصین تغذیه رفتیم تا از نقطه نظرات آنها در مورد انحلا ل و محو شدن این دفتر و عملكردش در زمان حیات آگاه شویم.
تحلیل و نظر كارشناسان
مدیرگروه تغذیه و بیوشیمی دانشگاه علوم پزشكی تهران با تاكید بر اینكه برای ایجاد و انحلا ل هر تشكیلا تی، نیاز به یک كارشناسی است، می گوید: <به نظر نمی آید كه در مورد منحل كردن دفتر بهبود تغذیه جامعه، كار كارشناسانه ای انجام شده باشد و این واقعا جای تاسف دارد.>
دكترسیدعلی كشاورز ادامه می دهد: <دفتر بهبود تغذیه جامعه از ۲۰ سال گذشته تاكنون اقدامات بزرگی درخصوص غنی سازی نمک با ید و یا غنی سازی آرد با آهن انجام داده كه در سطح جامعه تبعات بسیار مثبتی داشته است، طبیعتا انحلا ل این دفتر می تواند لطمه بزرگی درخصوص مسائل تغذیه كشور باشد زیرا این دفتر می توانست با برنامه ریزی اصولی، روند رو به گسترش بیماری هایی مثل دیابت، بیماری های قلبی عروقی و سرطان ها را كند كند.>
دكتر فریدون سیاسی، استاد دانشكده بهداشت دانشگاه علوم پزشكی تهران نیز با اعتراض، این اقدام را عجولا نه می داند و می گوید: <با بسته شدن دفتر بهبود تغذیه جامعه، دستاوردهایی كه از لحاظ تغذیه در كشور ارزش دارند از جمله مبارزه با اختلا لا ت كمبود ید و پیشگیری از كمبود سایر ریزمغذی ها و همچنین غنی سازی آرد با آهن و اسید فولیک و ... و همچنین آموزش همگانی تغذیه زیر علا مت سوال می رود كه واقعا بابت این اقدام عجولا نه متاسف و معترض هستم.>
خانم بزرگمهر متخصص تغذیه  وجود دفتر بهبود تغذیه را یک ضرورت عنوان می كند و می گوید: <اشكالا ت بزرگی در عادات غذایی و باورها و سنن ما به وجود آمده كه علت آن ورود یک سری غذاهای بی محتوا از غرب به فرهنگ تغذیه ای ماست.>
خانم بزرگمهر با اشاره به پدیده (ذرخژخژذچزث ذرخژخزژسپ) ادامه می دهد: <نتیجه وجود این پدیده آن است كه عادات مناسب تغذیه ای كه داشتیم رو به منسوخ شدن است همانند مصرف غذاهای حاوی حبوبات مثل آبگوشت، آش، دلمه و... و یا وجود دوغ و ماست و سبزی خوردن در سفره; در عوض اكنون مردم بخصوص جوانان ما بیشتر تمایل به مصرف غذاهای فرآوری شده همانند آبمیوه های صنعتی و نوشابه ها را دارند. لذا به منظور فرهنگ سازی صحیح تغذیه ای، وجود دفتر بهبود تغذیه جامعه ضروری است و باید این دفتر از طرف وزارتخانه تقویت می شد.>
این متخصص تغذیه با برشمردن بیماری های غیرواگیری كه در حال گسترش است ادامه می دهد: <متاسفانه بیماری های غیرواگیر همانند دیابت، بیماری های قلبی عروقی و سرطان در كشور رو به گسترش است، چاقی بخصوص چاقی كودكان نیز از دیگر معضل های بهداشتی كشور ماست و مسلما برای بهبود این مشكلا ت، یک ارگان مستقل با نام دفتر بهبود تغذیه جامعه نیاز است كه باید زیرنظر وزارت بهداشت، درمان باشد و توسط آن تقویت شود زیرا ما باید بیش از درمان به فكر پیشگیری باشیم.>
رئیس انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی كشور، خبر انحلا ل دفتر بهبود تغذیه جامعه را بسیار ناگهانی و تكان دهنده عنوان می كند و می گوید: <گرچه زمانی كه دفتر ایجاد شد و فعالیت خود را آغاز كرد، تشكیلا ت اداری و بودجه و تعاریف سازمانی نداشت ولی در مدت زمان فعالیت خود بسیار پرتلا ش عمل كرد و به همت همین دفتر بود كه كمبود دریافت ید  و به تبع آن شیوع گسترده گواتر ساده  رو به مرتفع شدن نهاد و غنی سازی آرد با آهن و اسیدفولیک آغاز شد.>
دكتر درستی مطلق ادامه می دهد: <برخی از تحقیقات میدانی نیز توسط همین دفتر انجام می شد و البته پیشنهاداتی نیز در جهت ارتقای عملكرد این دفتر (از قبیل محول ساختن پژوهش ها به دانشگاه ها و تمركز بر سیاست گذاری و انجام خدمات فراگیر ملی) همواره مطرح می شد ولی انحلا ل ناگهانی آن دور از انتظار بود.>
دكتر درستی مطلق با اظهار امیدواری به ادامه فعالیت این دفتر می گوید: <به نظر می رسد كه وظایف دفتر كماكان برقرار بوده و تحت مدیریت اداره سلا مت خانواده انجام خواهد شد و پرسنل دفتر بهبود به این اداره منتقل گردیده اند. آرزوی متخصصان تغذیه این است كه مجموعه كامل و قدرتمندی امور مربوط به ارتقای وضعیت تغذیه افراد جامعه را به عهده گرفته باشد كه پرسنل و تخصص كافی و همچنین بودجه، اختیارات و فضای مناسب را در اختیار داشته باشد.
نظر به حسن نیت و علا قمندی كه در شخص وزیر محترم و تلا شگر بهداشت، درمان و آموزش پزشكی و معاونت های این وزارتخانه همواره وجود داشته است، مسلما هدف انحلا ل دفتر بهبود– كه به منظور تمركز بیشتر بر امور سیاستگذاری كلا ن انجام گرفته  كاستن از پتانسیل كاری آن نبوده و قطعا این بزرگواران همواره بر ارتقا و بهبود وضع تغذیه افراد جامعه تاكید دارند. امید كه تلا ش بی وقفه این عزیزان در راه بهبود سیستم وزارت بهداشت همواره با توفیق الهی قرین باشد.>
اما صحبت های مدیركل سابق دفتر بهبود تغذیه جامعه نیز به نوبه خود شنیدنی است. دكتر سیدمرتضی صفوی می گوید: <ارتباط قوی كه بسیاری از بیماری های رو به رشد در كشور با تغذیه دارد، همانند انواع سرطان ها، بیماری های قلبی عروقی و دیابت، اهمیت تغذیه را دوچندان می كند، لذا اعتقاد ما این است كه اگر قرار است ساختار وزارتخانه ها محدود شود، نباید قسمت ها و بخش های مربوط به تغذیه محدود و كوچک شود. بنابراین محدود كردن دفتر بهبود تغذیه ممكن است این خطر را به دنبال داشته باشد كه نتواند این بیماری ها را كنترل كند.>
مشاور معاونت سلا مت وزارت بهداشت ادامه می دهد: <اگر اهمیت نقش تغذیه صحیح در سلا مت جامعه، مخدوش شود و دفتر كوچک شود، نمی تواند رسالت خود را كه بهبود وضع تغذیه و در نتیجه سلا مت كامل جامعه است به خوبی انجام دهد.
ما قصد داشتیم كه تغییرات زیادی در راستای بهبود ساختار تغذیه كشور انجام دهیم همانطور كه غنی سازی آرد با اسیدفولیک را انجام دادیم. این كوچک كردن می تواند آسیب های جدی به سلا مت كشور وارد كند.>
كوتاه سخن اینكه ...
بدون شک شخص آقای وزیر و معاونین محترمش دلا یل خاص خود را برای این تصمیم دارند و بدون شک هدف آنها نیز چیزی جز خدمت و كارآمدكردن وزارتخانه بهداشت، درمان و آموزش پزشكی نیست اما موضع گیری های كارشناسان در مقابل این اقدام ما را بر آن داشت تا از مسئولا ن و متولیان امر بهداشت و سلا مت جامعه بخواهیم تا كمی آهسته تر حركت كنند تا انشاا... در حركت آنها پیوستگی باشد.
همگان باید واقف باشیم كه تغذیه جامعه ای به وسعت ایران و با جمعیتی جوان، نیاز به داشتن ساختارهای مناسب در سطحی ملی، استانی و شهرستان ها دارد.
آیا هنوز به این باور نرسیده ایم كه همانقدر كه واكسن و خدمات اولیه پزشكی را به نزدیک ترین محل زندگی افراد رسانده ایم باید مشاوره تغذیه و ارایه خدمات مناسب در این زمینه را نیز به درون خانه ها ببریم؟
به هر حال زمان، بهترین داور خواهد بود و امیدواریم یک سال بعد در چنین روزی آثار و تبعات مثبت این تصمیم را شاهد باشیم و ای كاش آن روز با آه و حسرت صحبت نكنیم و همانطور كه وزیر محترم بهداشت و درمان در زمان اتخاذ چنین تصمیمی بر عالمانه بودن آن تاكید داشتند با درایت و علم معاونین و مشاورانش شاهد تغییرات اساسی و ثمربخش در حوزه تغذیه جامعه باشیم.