پزشکی از راه دور به کاربرد فناوری ارتباطات از راه دور با هدف ارائه و انتقال خدمات ودانش پزشکی گفته میشود و میتواند به سادگی گفتگوی تلفنی دو پزشک با یکدیگر در مورد یک بیمار یا به پیچیدگی استفاده از تکنولوژی ماهواره ای برای موارد دیگر باشد. یک نوع از این فنآوری فرستادن تصاویر دیجیتال (عکسهای رادیولوژی،سی تی اسکن،ام.آر آی و یا اسلایدهای آسیب شناسی و یا بیماری پوستی) برای متخصص مربوطه در جهت کاهش هزینههای جابجائی و نیز جلوگیری از اتلاف وقت پزشک و بیمار میباشد. استفاده از ویدیو کنفرانس برای مشاوره چهره به چهره نوع دیگری از آن است. وسایل متعدد قابل اتصال به کامپیوتر وجود دارند که پزشک را در انجام معاینات یاری دهد. دانشکده پزشکی تگزاس از اولین مراکزی بود که ارائه خدمات پزشکی از راه دور را به ساکنین همان منطقه شروع کرد و ماهانه بالغ بر 400 بیمار را معاینه و درمان میکند.
حوزههای کاربردی پزشکی از راه دور
تله مديسين را ميتوان در سه حوزه مختلف بررسي کرد:
1)کمک به تصميمگيري
ساده ترين امکان تله مديسين استفاده از بانک اطلاعاتي مراکز درماني جهت تصميم گيري صحيح متخصصان است. اين عملکرد که قديمي ترين کاربرد تله مديسين است به کمک موتورهاي جستجو نتايج تحقيقات و روشهاي مختلف درمان را براي پزشکان در هنگام کار فراهم ميکند.
2) انتقال حس
منظور از انتقال حس، ارسال اطلاعات بيمار از يک مرکز به مرکز ديگر است. اطلاعاتي نظير سيگنالهاي حياتي بيمار به خصوص تصاوير راديولوژي ديجيتال و حتي تصوير ظاهري بيمار را ميتوان از طريق تله مديسين منتقل نمود.
3) همکاري در مديريت بيمار به صورت RealTime
مهمترين و جديدترين کاربرد تله مديسين به کارگيري فنآوري انتقال تصاوير ويدئويي بيمار است که کمک ميکند پزشکان مختلف در فرايندهاي درماني از قبيل عملهاي جراحي يا فرايندهاي دراز مدت وضعيت درمان را مديريت کنند. علاوه برتصاوير ويدئويي، وضعيت ظاهري بيمار، اطلاعات تجهيزات گوناگوني نظير استتوسکوپ، افتالموسکوپ، اتوسکوپ و درماسکوپ نيز ميتواند منتقل شوند.
کاربردهاي باليني پزشكي از راه دور
در تله مديسين انتقال دادههاي زير صورت ميگيرد که شامل عکسهاي پزشکي، گزارشهاي دوجانبه سمعي و بصري، گزارشهاي پزشکي بيمار، استخراج دادهها از مراکز پزشکي (شامل ا طلاعات ضروري) و فرستادن آن به صورت فايل است. تله مديسين در دنياي امروز شامل برهم کنش دو سيستم سمعي بصري بين بيمار و تخصصهاي پزشکي، فرستادن دادههاي مربوط به بيمار از منزل به کلينيک يا انتقال فايل مربوط به دادههاي پزشکي بيمار است. بطور کلي تله مديسين با هدف بالا بردن کيفيت درمان، بهبود ارتباط ميان مراکز پزشکي، بهينه سازي دسترسي به متخصصان، کاهش نياز به حمل و نقل بيماران و کاهش هزينههاي درماني به کار گرفته ميشود. امروزه بسياري از تخصصهاي پزشکي از تله مديسين به طور گسترده استفاده ميکنند. از متخصصان قلب و عروق گرفته تا متخصصان پوست، مراقبتهاي پزشکي، خانگي، متخصصان غدد، جراحان، راديولوژيستها و حتي روان پزشکان اين فنآوري پيشرفته را به خدمت گرفته اند. ثابت شده است که تله مديسين در مراقبتهاي پزشکي بهداشتي مناطق روستايي داراي بهترين فايده و تاثير میباشد.
مزایای پزشکی از راه دور
1. صرفهجویی در وقت (برای پزشک و بیمار)
2. کاهش هزینه مراجعات متعدد به مطب
3. کاهش خطا و بالا بردن سرعت مشاورهها
4. بهرهگیری از بانک اطلاعات بیماران، جهت بررسی روند بهبود بیماری
5. استفاده از تجربیات پزشکان و متخصصان، در نقاط دیگر جهان
6. سهولت تبادل نتایج آزمایشگاهی، تصاویر رادیولوژی و ...
7. بهبود ارائه خدمات پزشکی به مناطق روستایی و دورافتاده
8. استفاده از تلهمدیسین در آموزش بهورزان روستایی، دانشجویان و کادر پزشکی
9. انجام اعمال پیچیده جراحی از راه دور، به کمک رباتهایی که توسط پزشکان هدایت میشوند.
10. افزایش دسترسی به مراقبتهای بهداشتی (شهری و روستایی)
11. بهبود کیفیت مراقبتهای بهداشتی
12. کاهش خطاهای پزشکی
13. بهبود دسترسی به اطلاعات، به ویژه در زمینه بیماریهای واگیر و همهگیر
14. تبادل یافتههای جدید پزشکی بین پزشکان سراسر جهان
ارتباطات در سیستم پزشكی از راه دور
ارتباط بین طرفین درگیر در پزشكی از راه دور كه عمدتا پزشك و بیمار هستند به دو صورت كلی انجام میشود:
1. ارتباط همزمان: شامل مكالمة مستقیم از طریق تلفن، ویدئو كنفرانس یا صفحة وب است. در طی این نوع ارتباط بیمار باید در همان لحظه به موضوعات مطرح شده توجه كامل داشته باشد.
2. ارتباط غیرهمزمان: از طریق نامة الكتریكی و مانند آن صورت میگیرد. در این حالت امكان استفادة موثرتر و منعطف تر از زمان متخصص فراهم میشود.
با توجه به مطالب فوق پزشكی از راه دور با توجه به نوع ارتباط به چندین روش انجام میشود:
ارتباط ویدئویی زمان حقیقی: متدوال ترین روش پزشكی از راه دور از طریق ارتباط زمان حقیقی ویدئویی است كه با به كار بردن تجهیزات ویدئو كنفرانس و ملحقات تصویربرداری مخصوص مانند Endoscope و ملحقات صوتی مانند گوشی پزشكی الكتریكی و خطوط انتقال با ظرفیت مناسب صورت میگیرد.
ذخیره و ارسال: در روش «ذخیره و ارسال» خلاصة موضوع به صورت متنی نوشته میشود مثلا در قالب پست الكترونیكی. تصویر یا در صورت لزوم فیلم با دوربین عكس برداری یا فیلم برداری دیجیتال گرفته میشود. مورد با پست الكترونیك به مركز بهداشتی ارسال میشود. متخصص مربوطه در مركز موضوع را بررسی میكند و جواب لازم را به بیمار یا اطرافیان او ارائه میكند.
مراقبت بهداشتی و مونیتورینگ خانگی: افزایش بیماریهای مزمن از یك طرف و تمایل به كاهش طول مدت بستری در بیمارستان و هزینههای گزاف آن از سوی دیگر تمایل به مراقبت خانگی از بیماران را افزایش داده است. از دید پزشكی راه دور امكان ارتباط سریع بین بیمارستان و خانه ای كه بیمار در آن بستری و تحت مراقبت است
وجود دارد.