زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

امروزه به‌کارگیری فناوری اطلاعات در سلامت بهعنوان یک راهکار اصلی در پیاده‌سازی این حوزه در نظر گرفته میشود و به همین دلیل سلامت الکترونیکی بهعنوان یکی از ارکان اصلی دولت الکترونیکی میتواند راهگشای بسیاری از مشکلات فعلی حوزه سلامت کشور در نظر گرفته شود. در همين رابطه براي ايجادارتباط و تبادل الکترونیکی اطلاعات بيماران بین مراکز و کادر درماني از ابزار مختلفي استفاده ميشود، رایجترین و جامعترین آنها پرونده الکترونیک سلامت است. پرونده الکترونیکي سلامت، در برگیرنده اطلاعات مراقبت بهداشتی درماني در طول حیات فرد، ذخیره شده به صورت الکترونیکی، با هدف پشتیبانی از مراقبت مستمر، آموزش و پژوهش است. اين نظام توسط ارائه دهندگان مراقبت در مکانهای مختلف قابل اشتراک بوده و موجب توسعه کیفی مراقبت بهداشتی درماني میشود. پرونده الکترونیکي سلامت با در بر داشتن ساختار و استانداردهاي مناسب و حفظاصول محرمانگي، یک پرونده مادام العمر از سابقه بهداشتی درماني فرد و مراقبت از وی در نظام سلامت را فراهم میکند. با پردازش دادههاي موجود در پرونده الکترونیکي سلامت، دستيابي به اطلاعات با ارزش، داده كاوي و كشف دانش امكان پذير ميباشد. مروجی (مدیر توسعه فن آوری‌های نوین مرکز مدیریت آمار و فن آوری اطلاعات وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی) در تعریف پرونده الکترونیکی سلامت اظهار ميدارد: این پرونده شامل کلیه اطلاعات مرتبط با سلامت شهروندان، از پیش از تولد تا پس از مرگ که به صورت مداوم، یکپارچه و استاندارد در قالب الکترونیکی است که بدون محدودیت مکانی یا زمانی، تمام یا بخشی از آن در دسترس افراد مجاز بسته به نیازها قرار خواهد گرفت.
دسترسي مناسب به سرويسهاي مناسب، لازمه يك جامعه الكترونيك است. با توجه به اهميت سلامت و نقش آن در توسعه پايدار، ايجاد يك نظام سلامت يكپارچه در افزايش بهره‌وري و سطح خدمات سلامت موثر است. نظام سلامت با مشكلات زيادي روبرو است. هزينه‌هاي زياد و در حال افزايش، سطح كيفي پايين و شكاف در ميزان دسترسي مردم به خدمات سلامت فناوري اطلاعات بهداشتي و پرونده الكترونيك سلامت از راهكارهايي است كه براي حل اين معضلات مفيد خواهد بود تلاش‌هاي انجام شده در اين عرصه به صورت جزيرهاي بوده و قابليت يكپارچگي پاييني دارند. پياده‌سازي پرونده الکترونیک سلامت در ساختار پیچیده بهداشتی _ درمانی دانشگاه با در نظر گرفتن ویژگی‌هایی از کشورهای مختلف با چالشهای گوناگونی روبروست ایجاد هماهنگی در سطوح مختلف جدا از مسائل فنی هماهنگی ارتباط بین قسمت‌های مختلف داخلی و خارجی خود بحث مهمی است در کنار مسائل آموزشی و آماده سازی ذینفعان مختلف حوزه‌های بسیار جدی و قابل توجهی هستند. مروجی با بیان این که پرونده الکترونیک سلامت، چارچوبی برای یکپارچه سازی اطلاعات سلامت در سطح کشور است تصریح کرد: وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی موظف شده پرونده سلامت را راه اندازی کند و دستگاه‌های دولتی نیز موظف هستند در این زمینه همکاری لازم را انجام دهند. بر همین اساس طرحی برای پياده سازي  پرونده الکترونیک سلامت در مورد بیماران سرپایی به صورت تحت وب  در دانشگاه علوم پزشكي مشهد  انجام شد.
 روش پژوهش:
 اين تحقیق از نوع کاربردی است. پرونده الکترونیک سلامت بیمار مبتنی بر وب بصورت طرح پایلوت در يكي از مراكز بهداشتي درماني  وابسته به دانشگاه علوم پزشكي مشهد اجرا شد و سه نفر پزشک همکار بعداز آموزشهای لازم از طریق اینترنت هر کدام 20 نفر بیمار را پذیرش و ویزیت کردند و در نهایت اصلاحات مورد نظر اعمال شد
 اجزای طرح پیاده سازی پرونده الکترونیک سرپایی تحت وب دانشگاه علوم پزشکی مشهد به شرح ذیل صورت گرفت
 تحلیل فرآیند و جریان کار
 بکار گیری استانداردها ومعماری
 آماده سازی زیر ساختارهای فناوری اطلاعات
 آموزش کارکنان
 راه اندازی آزمایشی
 برقراری ارتباطات
يافته‌ها:
برزیل اولین کشوری بود که یک پرونده الكترونيك سلامت ملی و یکپارچه را به نام (NHCP) اجرا کرد. این پروژه در سال 1999 شروع شد و طرح آزمايشي بالینی آن در سال 2001 شروع گرديد. در آن زمان این پروژه بزرگترین طرح پایلوت بود و داراي 44 سایت در 11 استان و 8 میلیون کارت سلامت بود،3200 سایت برای مشاهده وضعيت درمان بیمار و 50000 کارت شناسایی برای کارکنان صادر شده بود.
ساختار NHCP  کاملا شبیه به Health Connect بود و داراي یک کارت سلامت شامل مشخصات هویتی ، بعلاوه مجموعه محدودی از اطلاعات بالینی بود. پروژه پایلوت هم اکنون در حال ارزیابی است و سپس فاز دوم که انتظار می‌رود بیشتر از 500 سایت و در حدود 100 میلیون از جمعیت کشور ( 65 درصد جمعیت ) را در بر بگیرد، شروع خواهد شد.140 ميلیون کارت سلامت، هم اکنون توزیع شده است و 94 ميلیون نفر برای دریافت شناسه واحد سلامت ملی در اين پروژه نام نویسی شده اند.  کانادا یکی از پیشگامان در زمینه استفاده از سیستم یکپارچه ملی پرونده الکترونیک سلامت است و پروژه آن Canada Health info way نامیده می‌شود. این پروژه اهدافش شبيه به Health Connect  است و در آن بین دولت فدرال و دولتهای محلی همکاری وجود دارد. نسخه اولیه پروژه در جولای 2003 منتشر شد (5,6) و تلاشهایی در زمینه طراحی و اجرای پروژه انجام شده است. به لحاظ اینکه اختيارات سیستم سلامت کانادا بطور گسترده‌ای در استانها پراکنده شده است، معماری Info way باید خیلی انعطاف پذیر باشد و با سیستم سلامت استانها تطبیق داشته باشد تا از اصول تبادل داده‌ها بین افراد و مراکز پروژه اطمینان حاصل گردد. NHS  یک پروژه پرونده الکترونیک سلامت ملی در دست اجرا دارد که پیاده سازی آن بر اساس نواحي تقسیم بندی شده است، ولي از مركز تحت کنترل شدید NHS قرار دارد. البته این امر نشان دهنده ماهیت متمرکز بودن سیستم سلامت كشور انگليس است. بعضي از افراد این پروژه را به ساعت بیگ بانگ تشبیه کرده‌اند و با بودجه عظیم 3/2 بیلیون پوندي آن را بزرگترین پروژه در زمینه تكنولوژي اطلاعات سلامت می‌دانند.هلند و بلژیک کشورهانی بودند، که بعدا سیستم‌های پرونده الکترونیک سلامت را پذیرفتند. اما هرگز به پاي کشورهای اسکاندیناوی نرسیدند. در سایر قسمت‌های جهان، نیوزلند بعنوان کشوری که زودتر سیستم‌های اطلاعات بالینی را شامل سيستم پرونده الکترونیک سلامت برای GPs را پذیرفت، مطرح است.
احمد شعباني در مقالهاي تحت عنوان «توسعه برنامه‌هاي پزشكي الكترونيكي در جامعه اطلاعاتي» مي نويسد: دسترسي به اطلاعات مراقبتهاي پزشكي يك حق ابتدايي و اساسي عامه مردم است. فراهم نمودن امكانات و منابع انساني كافي به همراه تجهيزات مناسب الكترونيكي در همه جا و بويژه نقاط دور دست و محروم، كاري دشوار و پرهزينه ميباشد. با بهرهجويي از فن آوري مخابراتي و اطلاعاتي، افراد جامعه قادر خواهند بود، از دسترسي يكسان به خدمات بهداشتي و پزشكي الكترونيكي به منظور حفظ سلامت خويش بهرهمند شوند و فرايند مراقبتهاي بهداشتي و درماني خود را به نحو مناسبتري اداره كنند. كاربرد اساسي ديگر پیاده سازی اين سیستم، كمك به پيشگيري و كنترل بيماريهاي واگيردار، راهنمايي منابع انساني متخصص در درمان و تسريع در فرايند ارائه خدمات بهداشتي و پزشكي است. بهره‌جويي از ساختار دولت الكترونيكي نياز به برنامه‌هاي دقيق در حوزه نرمافزاري مانند: تجارت الكترونيكي، آموزش الكترونيكي، و پزشكي الكترونيكي دارد. اجزای طرح پیاده سازی پرونده الکترونیک سرپایی تحت وب دانشگاه علوم پزشکی مشهد به شرح ذیل صورت گرفت:
 تحلیل فرآیند و جریان کار
در این مرحله فرآیند معمول اقدامات و روشها مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفت و فرصتهای ارتقا و منابع داده‌ها شناسایی گردید و همچنین موقعیت‌ها و ایستگاههای مورد نیاز معلوم گردید. لذا در همین زمینه تیمی اجرایی متشکل از متخصصان (مدیریت‌اطلاعات بهداشتی ،برنامه نویس ،پزشک، کارشناس بهداشت، مهندسین سخت افزار و نرم‌افزار )تشکیل گردید. در این مرحله شناسایی دقیق فرایندها ومشخص کردن ارتباط کاری و اطلاعاتی مرکز بهداشتی با مراکز آزمایشگاه،رادیولوژی، داروخانه، ...موجب گشت که هماهنگی ویکپارچگی لازم در طراحی سیستم نهایی ایجاد کرد.در همین زمان متخصصین برنامه نویسی اقدام به تولید برنامه‌های لازم وبرقراری لینک مخلف نمدند.
 بکارگیری استانداردها ومعماری
فرایندهای ثبت شده در این مرحله در قالب معماری مبتنی بر استاندارد HL7 وNDC قرار داده شد و اطلاعات لازم برای شروع مرحله طراحی و استقرار سیستم را فراهم نمود
 آماده سازی زیر ساختارهای فن آوری اطلاعات
در این مرحله پیکر بندی سیستم و نصب سخت افزارها صورت گرفت و در صورت نیاز هم چنین ارتقا زیر ساختارهای تکنولوژی اطلاعات نیز بهمراه نصب نرم افزار‌های لازم صورت گرفت.
 آموزش کارکنان
در این مرحله به آموزش کارکنان و تهیه دستور العمل‌ها مبادرت گردید.
 راه اندازی آزمایشی
در این مرحله تعیین تاریخ شروع به کار سیستم با وجود کارکنان آموزش دیده و برقراری مکانیسمی برای گزارش و تصحیح مشکلات و در صورت لزوم مهندسی مجدد فرآیندها صورت گرفت
 برقراری ارتباطات
در این مرحله مکانیسمهای ارتباطی جهت شناسایی و نمایش مشکلات مستقر شد و ارتباط منظم و مرتب با تیم اجرائی برقرار گردید.
 تمامی مراحل پیاده سازی با موفقیت انجام وطبق نظر سنجی که از پزشکان صورت گرفت نتایج ذیل حاصل گشت: 90 درصد نیازهای پزشکان همکار برای ویزیت فرد از طریق سیستم فراهم شد.  در هر مرکزی که ارتباط اینترنتی وجود داشت، براحتی امکان استفاده از این سیستم فراهم بود در این سیستم اطلاعات بیماران به راحتی در مراجعات بعدی ذخیره و بازیابی شد.  پزشکانی که در طرح آزمایشی این سيستم مشارکت داشتند، پیشنهاد کردند که این نرم افزار در چند مرکز بهداشتی – درمانی سرپایی دانشگاه پیاده گردد، تا علاوه بر پذیرش بیمار در مراجعات سرپایی و پزشک خانواده از لینکهای مادر و کودک آن نیز استفاده گردد و اطلاعات واقعی در آن  سيستم ثبت شود.
نتیجه گیری:
پیاده سازی این طرح حاکی از قابلیت امکانات اجرایی وعملیاتی شدن آن در سایر مراکز دانشگاه‌ها می‌باشد و می‌توان با استفاده از این سیستم یکپارچگی اطلاعات موجود در مراکز بهداشتی و سطوح اولیه مراقبت را انجام داد. با توجه به رویکرد وزارت بهداشت درمان وآموزش پزشکی در ایجاد پرونده الکترونیک سلامت برای هر ایرانی ومشکلات ناشی از پیاده سازی پرونده سلامت الکترونیک ونبود زیر ساختهای فن آوری اطلاعات بکارگیری وشروع پیاده سازی پرونده الکترونیک سلامت در سطح مراقبت‌های اولیه ومبتنی بر وب توصیه می‌گردد.