تولید داروهای مورد نیاز، تشخيص و درمان بيماريهاي صعبالعلاج و ارتقا رتبه علمي از مهمترين دستاوردهايي است كه با فراهم شدن بستر تحقیقاتی، امکان دستیابی به آن طي چند سال اخير توسط محققان كشور فراهم شده است كه در اين گزارش بهطور اختصار پارهاي از اين دستاوردهاي علمي امسال اشاره ميشود.
كسب مقام اول ایران در تولید علم پزشکی هستهای در میان 85 کشور
پژوهشگران پژوهشگاه علوم و فنون هستهای و دیگر مراکز دانشگاهی و پزشکی هستهای کشور امسال در دهمین کنگره فدراسیون جهانی پزشکی هستهای و بیولوژی (18 تا 23 سپتامبر در کیپ تاون آفریقای جنوبی) با ارايه 52 مقاله در میان 85 کشور شرکتکننده، رتبه اول را در ارايه مقالات کسب کردهاند. همچنین پژوهشگران داروسازی هستهای پژوهشگاه علوم و فنون هستهای سازمان با ارايه 11 مقاله در این کنگره به عنوان مهمترین مرکز تولید علم داروسازی هستهای کشور و غرب آسیا مورد توجه قرار گرفتند.
ایران رتبه اول رشد علم پزشکی در دنیا
براساس گزارش مجله معتبر علمی Clinical Trial Magnifier ایران در دو سال گذشته توانسته است تولیدات علمی خود را دو برابر کند و در بین تمامی کشورهای دنیا از لحاظ میزان رشد علم پزشکی رتبه نخست را کسب نماید. براساس این گزارش برخی کشورهای پیشرفته دنیا مثل چین هرچند رتبههای بالای علمی را در دنیا دارند در این ردهبندی رتبه خوبی کسب نکردهاند. رتبه ایران در ردهبندی علوم پزشکی از 48 به 23 رسیده است.
توليد 6 دارو براي بيماران صعبالعلاج
درمان بيماريهاي صعبالعلاج يكي از مهمترين اهداف محققان در بخش سلامت است. در اين راستا پژوهشگران كشور موفق به توليد دو راديو دارو «ساماريوم 153» و «رنيوم 186» شدند. رنيوم با استفاده از راكتور و شتابدهندهها و ساماريوم از طريق واكنش هستهاي عرضه شدند. اين دو دارو به منظور كاهش درد در بيماران سرطاني امسال توليد شد.
كسب رتبه نخست توليد واكسن و سرم در خاورميانه
همچنين محققان امسال توانستهاند با توليد بيش از سه ميليارد دوز واكسن انساني و دامي به رتبه نخست توليد واكسن و سرم در خاورميانه دست يابند. ايران در هفت ماهه نخست سال 2010 ميلادي در زمينه توليد مقالات زيست فناوري در دنيا در رتبه 19 قرار گرفت. طي اين دوره محققان ايراني در بين 17 كشور منطقه شامل ايران، تركيه، فلسطين، يمن، امارات، پاكستان، عربستان، اردن، لبنان، كويت، قطر، سوريه، عراق، آذربايجان، بحرين، افغانستان و عمان بعد از تركيه در رتبه دوم قرار گرفتند.
توليد واكسن نوتركيب وسيعالطيف آنفلوآنزا
دانشمندان موسسه تحقيقات واكسن و سرمسازي رازي بهرغم تحريم تجهيزات دارويي براي نخستين بار در جهان موفق به ساخت و توليد واكسن نوتركيب وسيعالطيف آنفلوآنزاي نوع A بر پايه ژن نوتركيب «M2e-HSP70» شدند. هماكنون نتايج حاصل از چهار سال فعاليت موفقيتآميز دانشمندان انستيتو تحقيقاتي واكسن و سرمسازي رازي در ساخت واكسن نوتركيب وسيع الطيف آنفلوآنزاي تيپ a بهعنوان ايدهاي نو در ساخت واكسن آنفلوآنزاي وسيعالطيف در قالب مقالات مروري در مجله معتبر علمي Virus Genes از كشور آمريكا مورد پذيرش قرار گرفت.
توليد راديوداروي براي درمان سرطان كبد
پژوهشگران پژوهشگاه علوم و فنون هستهاي سازمان انرژي اتمي ايران، موفق به توليد راديوداروي جديد درماني موسوم به كروميك فسفات p-32 براي درمان سرطان كبد شدند. راديوداروي p-32 از طريق عمل كاتتراسيون شريان كبدي و يا بهطور موضعي به توده سرطاني كبد تزريق ميشود. در اين شيوه درماني با تزريق اكتيويتهاي در حدود 10 ميلي كوري امكان پرتودهي 40 الي 150 گري به تومور كبد ايجاد ميشود كه منجر به كوچك شدن تومور سرطاني و افزايش طول عمر بيمار ميشود.
توليد نخستين داروي پپتيدي PET
راديوداروي بومبزين- گاليوم67 با ترکيبي جديد به همت محققان كشور براي نخستين بار در دنيا توليد شد. اين راديودارو قادراست به تومورهايي همچون تومورهاي پروستات، شش، سينه و کولون که تعداد زيادي گيرنده بومبزين و گيرنده پپتيد آزاد کننده گاسترين دارند متصل شده و جهت تصويربرداري از اين تومورها استفاده شود. اين راديونوکليد جهت نشاندارسازي ترکيب گاليوم-67 است که از سيکلوترون موجود در پژوهشکده تحقيقات کشاورزي، صنعتي و پزشکي کرج توليد ميشود.
دستيابي به دانش توليد فاكتور رشد فيبروبلاستي
يكي از پروژههاي در حال پيگيري كه به همت محققان رويان امسال انجام شده، طرح توليد فاکتور رشد فيبروبلاستي (bFGF) است که در بسياري از فرايندهاي سلولي نظير تقسيم سلولي، تکوين جنين، رگزايي و بسياري فرآيندهاي ديگر نقش دارد. اگر فردي دچار ايست قلبي شود به آن ناحيهاي که اگر سياه نشده و سلولها از بين نرفته باشد ميتوان اين فاكتور را به وي تزريق کرد تا به حالت اوليه برگردد.
ساخت ژنراتور استرانسيوم ايتريم
محققان پژوهشگاه علوم و فنون هستهاي سازمان انرژي اتمي ايران موفق به طراحي و ساخت ژنراتور هستهاي «استرانسيوم 90/ ايتريم 90» (sr90/y90)
شدند كه به ادعاي طراحان، كيفيت خلوص اين ژنراتور در مقايسه با محصول مشابه خارجي در سطح بالاتري قرار دارد. مزيت اصلي اين ژنراتور، كاربردهاي درماني راديوايزوتوپ توليدي توسط آن است. از جمله كاربردهاي درماني ايتريم 90 ميتوان به درمان سرطانهاي پروستات، سينه، تخمدان، سلولهاي كبدي و درمان لنفوم غير هوچكيني، التهاب مفاصل و تومورهاي عصبي- درون ريز اشاره كرد.
نخستين پيوند ناي زيست مصنوعي در جهان
در پي دستاوردهاي بي سابقه پژوهشگران مهندسي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي در توليد نخستين ناي مصنوعي امسال جهان،نخستين پيوند ناي زيست مصنوعي به روش تك مرحله اي در انسان با موفقيت در بيمارستان مسيح دانشوري تهران انجام شد. طي اين عمل، ناي مصنوعي ابداعي جديد در سطح بيناللملي به يك خانم جوان كه به دنبال تصادف با پارگي ناي مواجه شده و درمانهاي انجام شده در داخل و خارج از كشور بر روي وي موثر نبود، پيوند زده شد.
تولد نخستين بزغاله تراريخته حاوي ژن درمانگر سكته قلبي و مغزي
بز تراريخته حاوي ژن tPA انساني كه در درمان سكتههاي قلبي و مغزي مورد استفاده قرار ميگيرد،امسال در پژوهشگاه رويان متولد شد. پروتئين نوتركيب tPA و چند گونه ديگر آن از پروتئينهاي مهمي هستند كه در درمان سكتههاي قلبي و مغزي مورد استفاده قرار ميگيرند. اين داروها كه در حال حاضر از طريق كشت سلولي توليد ميشوند در سبد دارويي كشورهايي از جمله آمريكا با مبلغي در حدود 1500 دلار براي هر آمپول موجود هستند.