بیش از یک دهه است که گرایش جدیدی در حوزه پولی دنیا با نام رمزارزها به وجود آمده که این روز‌ها با افت و خیزی که دارد، نمودِ بیشتری یافته است. رمز ارز‌ها در حوزه رمزدارایی‌ها شناخته می‌شوند.
فلسفه اصلی رمزارزها مبتنی بر تمرکززدایی تشکیل شده و این رمزارزها فضایی نوین را در حوزه پولی و سایر حوزه‌ها ایجاد کرده است. در حوزه پولی در هر کشوری گفته می‌شود، در صورتی که بانک‌های مرکزی نباشند، تمام اسکناس‌های رایج، سکه‌ها و سایر موارد مرتبط از ارزش ساقط می‌شوند. به عبارت دیگر، هر پولی که در هر کشوری تبادل می‌شود، به اعتبار بانک مرکزی آن کشور ارزش می‌یابد.
در حال حاضر فضایی در حوزه پولی کشور‌ها ایجاد شده است که بانک مرکزی هیچ کشوری از رمزارزها پشتیبانی نمی‌کند و این پول‌ها ارزش فیزیکی و پشتوانه‌ای ندارد. در شرایط فعلی بانک‌های مرکزی در حال بررسی وضعیت این رمزارزها هستند؛ زیرا موضوع حاکمیت پولی در هر کشوری جز خطوط قرمز آن کشور به حساب می‌آید.
شهریورماه موعد اجرای رمزریال
علی صالح آبادی، رییس کل بانک مرکزی، در بیست و نهمین همایش سالانه سیاست‌های پولی و ارزی، از اجرای رمز ریال در آینده نزدیک خبر داد و گفت: طبق قولی که همکارانم در بانک مرکزی داده اند، رمزریال از شهریور ماه به اجرا می‌رسد.
رمزپول‌ها چگونه شکل گرفتند؟
پس از چندی بانک‌های مرکزی از این فناوری و برخی ویژگی‌های آن که به حاکمیت پولی لطمه‌ای وارد نمی‌کند، استفاده کرده و مفهوم جدیدی ارائه کردند. براین اساس در صورتی که پول‌های سنتی را یک سر طیف و سمت دیگر آن را رمزارزها در نظر بگیریم، رمزپول بانک مرکزی (Central Bank Digital Currency) در میانه این دو طیف قرار دارد.
رمزپول‌های بانک مرکزی به مانند رمزارزها بی پشتوانه نیستند. در حال حاضر ۹۰ بانک مرکزی پروژه‌ای را بر روی رمزپول بانک مرکزی تعریف کردند که برخی از آن‌ها در مراحل تحقیقاتی قرار دارند و برخی دیگر مقررات را تصویب کرده اند و آماده ارائه رمزپول هستند. تعدادی دیگر از بانک‌های مرکزی نیز ارائه اولیه و آزمایشی را آغاز کرده و در کشور‌های معدودی نیز رمزپول عملیاتی شده و مردم آن کشور‌ها می‌توانند در سطح کل کشور از رمزپول‌ها استفاده کنند.
مهران محرمیان، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی در این زمینه می‌گوید: در ایران از چند سال گذشته بررسی‌ها در این حوزه را آغاز کردیم و از سال ۱۳۹۹ به حوزه مقررات گذاری ورود کردیم. نکته جالب توجه آنکه، رمزپول تنها دارای بُعد فنی نیست؛ بلکه دارای ابعاد نظارتی، اقتصادی، ارزی، ریالی و به خصوص حقوقی است که تمام این موارد مورد ارزیابی قرار گرفته و نهایتاً پس از جلسات مداوم تخصصی، مقررات رمزپول بانک مرکزی دی ماه سال ۱۴۰۰ در شورای پول و اعتبار به تصویب رسیده است.
محرمیان درخصوص نحوه اجرای رمزپول بانک مرکزی ادامه داد: از زمان تصویب مقررات به دلیل آنکه در زمان تصویب تغییراتی بر روی مقررات رخ می‌دهد، فرصت زمانی برای اعمال آن تغییرات بر روی امور فنی لازم است و بانک‌های مشارکت کننده نیز تغییرات را اعمال می‌کنند و امیدواریم که ظرف مدت چند ماه رمزپول بانک مرکزی را به صورت آزمایشی عملیاتی و عرضه کنیم و آن را در اختیار مردم قرار دهیم.
وی تصریح کرد: شهروندان مختارند پول و درآمد خود را در شکل‌های مختلف نگهداری کنند و عموما افراد ترجیح می‌دهند که ترکیبی از اشکال مختلف دارایی (اسکناس، طلا، حساب بانکی و...) را برای این منظور به کار برند. رمزریال در واقع یک انتخاب جدید به امکان‌های شهروندان برای نگهداری دارایی اضافه می‌کند و مردم می‌توانند بخشی از پول خود را به صورت رمزریال نگهداری کنند و هر فرد می‌تواند با مراجعه به بانک، رمزریال در کیف پول الکترونیکی خود را دریافت کند. همچنین میزان رمزریال نگهداری شده در کیف پول بسته به نوع کیف پول (کیف پول تجاری یا شخصی) متفاوت خواهد بود.
معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی در خصوص مباحث نظارتی مرتبط با رمزریال‌ها می‌گوید: بحث نظارتی و ردیابی وجوه درخصوص رمزارزها و به ویژه رمزریال بانک مرکزی به دقت مورد توجه قرار گرفته است. در واقع طراحی به صورتی است که ردیابی وجوه به طور دقیق قابل انجام است و حتی در صورت سرقت اطلاعات رمز ریال و هک گوشی تلفن هوشمند توسط سارقین و هکر‌ها امکان ردیابی وجود دارد و در نتیجه بالاترین سطح امنیت را می‌توان برای رمزریال در مقایسه با اسکناس و حتی انتقال وجوه الکترونیک متصور بود.
هدف از ایجاد رمزریال چیست؟
به گفته کارشناسان اقتصادی، هدف از طراحی رمزریال در بانک مرکزی تبدیل اسکناس به یک موجودیت قابل برنامه ریزی و برنامه نویسی است و با این فرآیند پول دارای موجودیت هوشمند خواهد شد.
درباره تفاوت رمزپول با کارت‌های اعتباری باید گفت، کارت بانکی که در دسترس ما قرار دارد، به مثابه پول نیست و در واقع ابزار دسترسی ما به پول در حساب به صورت الکترونیکی است. ولی در رمزریالی که در داخل گوشی ما وجود دارد، بانک به عنوان شخص سوم و واسط که امکان انتقال وجه را فراهم می‌کند، حذف می‌شود و رمزپول مانند پول و اسکناس به صورت الکترونیک منتقل می‌شود.
تفاوت رمزپول ملی با رمزارز
در بسیاری از موارد زمانی که مردم عنوان رمزریال بانک مرکزی (رمزپول) را می‌شنوند، تصوری به مانند رمزارز برای آن‌ها ایجاد می‌شود. اما رمزریال یک رمزارز جهانی مانند بیت کوین و بی پشتوانه و نیازمند استخراج نیست. تمام رمزارز‌های جهانی نیز قابل استخراج نیستند، اما بیت کوین به عنوان مشهورترین رمزارز قابلیت استخراج دارد.
البته انتشار رمزریال به مانند ریال در انحصار بانک مرکزی است. بسیاری این تصور را دارند که رمزریال، مانند سایر رمزارزها (coin) است که قابلیت سرمایه گذاری دارد که باید تأکید کرد رمزپول‌ها اینگونه نیستند. زیرا هیچ فردی بر روی پول سرمایه گذاری نمی‌کند. به بیان بهتر رمزریال همچون اسکناس ابزار مبادله و یک ابزار پرداخت است.
