دیجیاتو : «رمزارز» یا «رمز پول» که با نام «ارز دیجیتال» یا «کریپتوکارنسی» (Cryptocurrency) شناخته می‌شود این روز‌ها توجه بسیاری را در سراسر جهان به خود معطوف کرده است. در این مطلب به سوالات زیر پاسخ می‌دهیم:
ارز دیجیتال یا رمزارز چیست؟ کریپتوکارنسی چه کاربرد‌هایی دارد؟ انواع ارز‌های دیجیتال کدامند؟ آلت کوین چیست؟ استیبل کوین چیست؟ چگونه می‌توان ارز دیجیتال خرید؟ چند نوع کوین در بازار وجود دارد؟ انواع صرافی ارز دیجیتال کدامند؟ رمزارز‌ها چگونه استخراج می‌شوند؟ و سوالات دیگری مشابه آن.
تعریف ارز دیجیتال یا رمزارز
رمزارز در واقع نوعی دارایی یا ارز دیجیتالی است که به صورت غیرمتمرکز و بدون وابستگی به بانک مرکزی کشور‌های مختلف کار می‌کند. ارز‌های دیجیتال انواع مختلفی دارند، ولی به صورت کلی هر ارزی که به صورت دیجیتالی وجود دارد و صادر کننده و تنظیم کننده مرکزی ندارد به عنوان ارز دیجیتال شناخته می‌شود.
بیت کوین محبوب‌ترین ارزی دیجیتال بازار رمزارز‌ها است که بیشترین ارزش بازار را به خود اختصاص می‌دهد. اتریوم نیز یکی دیگر از ارز‌های دیجیتال است که طرفداران خاص خودش را دارد.
ارز دیجیتال بر پایه فناوری‌های رمزنگاری بنا نهاده شده است. بیشتر رمزارز‌ها از بلاکچین استفاده می‌کنند و به صورت الکترونیکی ذخیره و منتقل می‌شوند. همان‌طور که از نام آن‌ها پیدا است ارز‌های دیجیتال بر بستر فضای دیجیتالی قرار دارند.
مهم‌ترین ویژگی‌های ارز دیجیتال
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های رمزارز‌ها غیرمتمرکز بودن آن‌ها است. غیرمتمرکز بودن بدین معنی است که کریپتوکارنسی تحت نظارت و کنترل سازمان، نهاد یا دولت خاصی قرار ندارد. در نتیجه پروژه‌های ارز‌های دیجیتال به صورت مستقل مدیریت و راهبرد می‌شوند.
از جمله مزایای انواع رمزارز‌ها آن است که امکان انجام تراکنش‌های مالی آن از هر نقطه جهان با دسترسی به اینترنت فراهم می‌شود و محدودیتی در این موضوع وجود ندارد. سرعت انجام تراکنش‌های رمزارز‌ها بسیار سریع است. شاید این سوال پیش بیاید که امنیت تراکنش‌های کریپتو به چه صورت است؟ باید گفت همانند بسیاری از فعالیت‌های دیگر در فضای مجازی که می‌تواند مورد تهدید هکر‌ها قرار گیرد در مورد رمزارز‌ها نیز نمی‌توان به صورت قطعی و صد درصد اعلام کرد که تمامی تراکنش‌های مالی از امنیت بالایی برخوردار هستند. اما در حالت کلی ذخیره وقتی سرمایه گذاران پول‌های دیجیتالی خود را در کیف پول خود ذخیره کنند، می‌توانند تا حد بالایی به امنیت آن امیدوار باشند.
کاربرد‌های ارز دیجیتال
کریپتوکارنسی نیز مانند پول‌های فیات برای خرید کالا و خدمات مورد استفاده قرار می‌گیرند و حتی برخی نیز آن را خریداری و هولد می‌کنند تا قیمت آن افزایش یافته و سود ببرند. گاهی اوقات از برخی ارز‌های دیجیتال برای خرید در بازی‌های آنلاین استفاده می‌شود. در متاورس نیز رمزارز‌ها برای خرید زمین ملک یا خرید‌های درون بازی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در معامله‌های رمزارز بدون کمک واسطه‌ای می‌توان ارز دیجیتال را به کیف پول فرد دیگری منتقل کرد و این کار در سریع‌ترین زمان ممکن اتفاق می‌افتد.
از ارز‌های دیجیتال می‌توان در مکان‌های مختلفی برای پرداخت استفاده کرد: خرید خودرو تسلا با بیت کوین، خرید بلیط هواپیما با ارز دیجیتال، رزرو هتل با کریپتو، خرید از برخی فروشگاه‌ها با بیت کوین، اتریوم و سایر ارز‌های دیجیتال و حتی ثبت دامنه سایت با رمزارز از جمله کاربرد‌های ارز‌های دیجیتال محسوب می‌شود.
انتقال دارایی با کارمزد کم یکی از کاربرد‌های ارز‌های دیجیتال است. دارندگان رمزارز‌ها می‌توانند دارایی دیجیتالی خود را با کارمزد کم و سرعت بالا منتقل کنند که قابل مقایسه با روش‌های مرسوم نقل و انتقال دارایی نیست. همه کار‌ها از طریق اینترنت و بدون نیاز به واسطه‌ای قابل انجام بوده و امکان انتقال به تمامی نقاط جهان وجود دارد.
کاربرد‌های ارز‌های دیجیتال به مرور زمان گسترده‌تر می‌شود و شرکت‌های بیشتری به این حوزه وارد می‌شوند.
خرید و فروش ارز دیجیتال
یکی از راحت‌ترین روش‌ها برای خرید و فروش رمزارز‌ها اقدام از طریق صرافی‌های ایرانی یا صرافی‌های خارجی است. پروسه باز کردن حساب کاربری کار پیچیده‌ای نیست و اغلب در سریع‌ترین زمان قابل انجام است. البته باید خاطر نشان کرد که به دلیل تحریم‌ها کاربران ایرانی از داخل ایران نمی‌توانند از خدمات تمامی صرافی‌های خارجی استفاده کنند، ولی این مشکل در مورد صرافی‌های ایرانی وجود ندارد.
بعد از باز کردن حساب کاربری بهتراست برای نگهداری طولانی مدت یا میان مدت دارایی‌های دیجیتالی، کیف پول مناسبی انتخاب کرده و رمزارز‌ها را به آن منتقل کرد. کیف پول‌های الکترونیکی برای ذخیره دارایی‌های دیجیتالی انواع مختلفی دارند و هم به صورت نرم افزاری و هم به صورت سخت افزاری در بازار موجود هستند.
انواع صرافی ارز دیجیتال
با وجودی که بازار کریپتو غیرمتمرکز است و هیچ دولت یا سازمانی بر آن‌ها نظارت ندارد، اما وضعیت در مورد صرافی‌ها متفاوت است و در واقع در این بازار هم صرافی متمرکز وجود دارد و هم صرافی غیرمتمرکز.
صرافی متمرکز و غیرمتمرکز
در صرافی متمرکز نظارتی بر حساب کاربری و دارایی کاربران وجود دارد. با این وجود به نظر می‌رسد کاربران صرافی‌های متمرکز را به صرافی‌های غیرمتمرکز ترجیح می‌دهند. نوع دیگری از صرافی‌ها، غیرمتمرکز هستند که با استفاده از قرارداد‌های هوشمند بر بستر بلاکچیم معاملات را انجام می‌دهند. در صرافی‌های غیرمتمرکز کاربران می‌توانند از طریق اتصال ولت به صرافی کار را پیش ببرند و معامله را به انجام برسانند.
کیف پول ارز دیجیتال (Cryptocurrency Wallet)
همان طور که برای نگهداری پول بعضا کاغذی از کیف پول فیزیکی استفاده می‌کنیم در مورد دارایی‌های دیجیتالی نیز کیف پول دیجیتالی وجود دارد که در دو نوع در بازار رمزارز وجود دارد: کیف پول دیجیتالی نرم‌افزاری و سخت‌افزاری.
ولت (Wallet) با کیف پول برای نگهداری ارز دیجیتال به کار برده می‌شود. امنیت ولت‌های مختلف می‌تواند متفاوت باشد و هر کدام امکانات و قابلیت‌های خاص خودش را دارد. ولت‌ها علاوه بر نگهداری ارز دیجیتال می‌توانند خدمات دیگری مانند معامله در صرافی‌های غیرمتمرکز را فراهم می‌کنند. در یک جمله می‌توان گفت که کیف پول ارز دیجیتال برای ذخیره، دریافت و ارسال رمزارز به کار برده می‌شود.
استخراج ارز دیجیتال (Mining)
استخراج رمزارز یا ماینینگ (Mining) یکی دیگر از موضوعات ارز‌های دیجیتال است و به صورت خلاصه به معنی دریافت رمزارز به عنوان پاداش برای انجام برخی کار‌ها است.
برخی افرادی که وارد بازار کریپتو می‌شوند به استخراج ارز دیجیتال مشغول شده و از آن به عنوان منبع درآمد استفاده می‌کنند. در فرآیند استخراج ارز دیجیتال معامله‌ای بین کاربران و بلاکچین صورت می‌گیرد و کوین‌های جدیدی به زنجیره در گردش اضافه می‌شود.
انواع توکن در بازار ارز‌های دیجیتال
در بازار کریپتو می‌توان توکن‌ها را براساس راهنمای FINMA می‌توان به چهار دسته تقسیم کرد:
توکن‌های اوراق بهادار یا Security Tokens
توکن‌های سهمی یا Equity Tokens
توکن‌های کاربردی یا Utility Tokens
توکن‌های پرداخت یا Payment Tokens
توکن اوراق بهادار
توکن اوراق بهادار یا Security Tokens در واقع سرمایه گذاران روی آن سرمایه گذاری می‌کنند تا سود کسب کنند و بیشترین حجم توکن‌های عرضه اولیه یا ICO هستند.
توکن سهمی
توکن سهمی یا Equity Tokens نیز نوع دیگری از توکن‌ها هستند که نشان دهنده سهام یا حقوق صاحبان سهام در شرکت‌ها هستند.
توکن کاربردی
توکن کاربردی یا Utility Tokens از نوع توکن‌هایی هستند که در تعداد محدودی عرضه می‌شوند و معمولا برای خرید محصول یا خدمتی خاص ایجاد می‌شوند.
توکن پرداخت
توکن پرداخت یا Payment Tokens نیز همان‌طور که از نامش پیدا است برای پرداخت هزینه محصولات و خدمات به کار برده می‌شود.
استیبل کوین چیست؟
استیبل کوین (Stablecoin) نوعی رمزارز است که با نوسانات قیمت ارز‌های دیجیتال قیمت آن تغییر زیادی نمی‌کند و ارزش خود را با گذشت زمان از دست نمی‌دهد. استیبل کوین‌ها معمولا وابستگی مستقیمی با پول فیات مانند دلار آمریکا یا برخی رمزارز‌های دیگر یا حتی برخی فلزات گرانبها دارند.
به صورت کلی نام استیبل کوین هم بر همین مبنا نامگذاری شده که نوعی ارز دیجیتال هستند که قیمت آن‌ها با شرایط کلی بازار معمولا ثابت می‌مانند. برخی از انواع استیبل کوین‌ها می‌توان به تتر (USDT)، یو‌اس‌دی‌سی (USDC) و بایننس یو‌اس‌دی (BUSD) اشاره کرد که قیمت هر واحد آن‌ها معمولا در محدوده یک دلار آمریکا قرار دارد.
زمانی که قیمت بیت کوین، اتریوم و برخی دیگر از رمزارز‌های بازار نوسانات سنگینی را تجربه می‌کنند و ارزش آن‌ها به شدت تغییر می‌کند، قیمت یک واحد تتر یا برخی دیگر ازاستیبل کوین‌های بازار کریپتو دچار نوسانات شدید نمی‌شوند و ارزش خود را از دست نمی‌دهند.
گفتنی است استیبل کوین‌ها انواع مختلفی دارند. برای مثال پشتوانه برخی از آن‌ها پول فیات مانند دلار آمریکا، یورو و ین هستند. در بین استیبل کوین‌ها ارزش بازار تتر (USDT) با اختلاف زیاد بیش از سایر استیبل کوین‌های بازار با پشتوانه فیات است.
اما برخی از استیبل کوین‌ها از پشتوانه طلا برخوردار هستند که معمولا از آن‌ها به عنوان وثیقه‌های مختلف استفاده می‌شود. فلزات گرانبها نیز می‌توانند به عنوان پشتوانه استیبل کوین‌ها در نظر گرفته شوند. حتی املاک و مستغلات هم چنین امکانی را دارند که به عنوان پشتوانه استیبل کوین در نظر گرفته شوند و برای مثال در سوییس چنین موردی وجود دارد. در این بین برخی از استیبل کوین‌ها دارای پشتوانه رمزارز هستند.
آلت کوین چیست؟
ممکن است در بازار کریپتو با عبارتی به نام «آلت کوین» (AltCoin) مواجه شده باشید. اما آلت کوین چیست؟ در بازار ارز‌های دیجیتال، رمزارز‌های بسیاری وجود دارد و آلت کوین‌ها در واقع به تمامی رمزارز‌های به جز بیت کوین گفته می‌شود.
بیت کوین در سال ۲۰۰۸ برای اولین بار مطرح شد و یک سال بعد از آن نیز راه‌انداری شد. اما همزمان با راه اندازی بیت کوین و حتی قبل از آن نیز موضوع پول دیجیتالی یا دارایی دیجیتالی مطرح بود. در این بین بیت کوین توانست راه خود را به خوبی پیدا کند و بالاترین ارزش کریپتو را از آن خود کند. اما در کنار بیت کوین، رمزارز‌های دیگری نیز با الهام گرفتن از آن در بازار کریپتو ظاهر شده و به عنوان جایگزین یا گزینه Alternative بیت کوین مطرح شدند که به آن‌ها در اصطلاح «آلت کوین» گفته می‌شود.
در حال حاضر هزاران آلت کوین مختلف در بازار کریپتو وجود دارد که می‌توانید فهرستی از آن‌ها را در وبسایت کوین مارکت کپ مشاهده کنید. آلت کوین در واقع از کلمه Alternative Coin گرفته شده و به معنی جایگزین است. یعنی کوین‌هایی که می‌توانند جایگزین بیت کوین شوند.
عرضه اولیه سکه یا ICO چیست؟
عرضه اولیه توکن یا ICO دربازار ارز‌های دیجیتال شبیه به عرضه اولیه عمومی است. معمولا شرکت‌ها برای جمع آوری پول برای ایحاد توکن، سرویس جدید یا هر برنامه‌ای از عرضه اولیه توکن یا ICO برای جمع آوری سرمایه استفاده می‌کنند.
سرمایه گذاران نیز از این فرصت استفاده می‌کنند و توکن جدید را از شرمت دریافت می‌کنند. هنگامی که استارتاپ ارز‌های دیجیتال می‌خواهند از طریق عرضه اولیه توکن سرمایه جمع آوری کنند، معمولا در ابتدا وایت پیپر تهیه و ایجاد کرده و درنهایت مشخص می‌کنند که این پروژه در مورد چیست. سرمایه گذاران با پول فیات یا رمزارز می‌توانند چنین توکن‌هایی را خریداری کنند.
اگر سرمایه جمع آوری شده نتواند حداقل بودجه مورد نیاز برای آن شرکت را تامین کند، این احتمال وجود دارد که سرمایه به سرمایه گذاران بازگردانده شده و ICO ناموفق خواهد بود.
می‌توان گفت که عرضه اولیه توکن یا ICO در مقابل عرضه عمومی اولیه IPO در بازار‌های سنتی قرار دارد.
بلاکچین چیست؟
بلاکچین (Blockchain) نوعی سیستم ثبت اطلاعات و گزارش است. این فناوری در اصل زنجیره‌ای از بلوک‌ها است و همان‌طور که از نامش پیدا است از دو کلمه بلاک (Block) و زنجیره (Chain) تشکیل شده است. در بلاکچین امکان حذف یا دستماری اطلاعات ثبت شده تقریبا وجود ندارد و این اطلاعات ذخیره شده میان همه اعضای شبکه اشتراک گذاشته می‌شوند.
بهترین ارز دیجیتال از نظر ارزش بازار
داده‌های کوین مارکت کپ در ۲۷ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ نشان می‌دهد بیت کوین بیشترین ارزش بازار را به خود اختصاص می‌دهد و اتریوم در جایگاه دوم این رده بندی قرار دارد. تا پیش از این تتر رتبه دومین را از نظر ارزش بازار در اختیار داشت و اکنون اتریوم توانسته جای آن را بگیرد و دوم شود.
توضیح در مورد رمزارز‌ها و بازار کریپتو به همین مقاله خلاصه نمی‌شود و هر یک از مفاهیم مطرح شده در این مطلب را می‌توان به صورت تخصصی و با ذکر جزییات دقیق‌تر نیز مورد توجه قرار داد. خصوصا افرادی که تمایل در این بازار وارد شوند لازم است تا دانش پایه خود را در مورد بازار کریپتو افزایش بدهند.
