مدت زمان زیادی از فعالیت آژانس‌های مدلینگ کودک در ایران نمی‌گذرد، اما در همین مدت نسبتاً کوتاه توانسته‌اند والدین زیادی را به خودت جذب کرده و پول خوبی به جیب بزنند. حال، این روز‌ها شاهد اپیدمی شدن این آژانس‌ها و تبلیغات گسترده آن در سوشال مدیا و دیگر رسانه‌ها هستیم.
اگر سری به سایت‌ها بزنیم عناوینی، چون "ترفند‌های کم هزینه برای خوشتیپ شدن فرزند دلبندتان"، "برای اینکه یک فرزند خوشتیپ داشته باشیم چه کنیم؟ "، "با ما دخترتان را مانند یک خانم بزرگ کنید" و "ملکه مد اینستاگرام و خوشتیپ‌ترین نوزاد دنیا+ عکس" به چشم می‌خورد که تنها به دنبال سودجویی در مدلینگ کودکان هستند.
هرگونه فعالیت در این عرصه نوظهور را سریعاً به کالا انگاری فاعل ربط دهیم، شایسته نیست، اما اگر چشمان خود را شسته و جور دیگر ببینیم زوایایی از این مسئله بر ما آشکار خواهد شد که شاید بشود نتیجه گرفت مرغ همسایه همیشه هم غاز نیست.
میزان درآمد در این حرفه تنها متناسب با قراردادی است که کودک با شرکت‌های تبلیغاتی به‌عنوان فتو مدل یا بازیگر می‌بندد که به طور تقریبی بین صد تا ۵۰۰ هزار تومان برای هر عکس است، اما برای شرکت در تیزر‌های تبلیغاتی به‌طور حتم مبالغ بیشتری را می‌تواند دریافت کند. به‌طور کلی باید به خاطر داشت که روانشناسان کودک کسب درآمد از سنین پایین را نکته مثبت مدلینگ کودکان می‌دانند.
سال ۸۱ نیز لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان در مجلس مطرح شد و با ۹ ماده به تصویب رسید. در این لایحه هر نوع اذیت و آزار کودکان و نوجوانان که موجب صدمه جسمانی یا روانی و اخلاقی به کودکان شود و سلامت جسم یا روان آنان را به مخاطره اندازد، ممنوع و کودک‌آزاری در جمله جرایم عمومی قرار گرفت. جرایمی که با تصویب این لایحه دیگر نیاز به شکایت و شاکی خصوصی ندارد. البته این لایحه هنوز قانونی نشده است
نیاز کودکان یا نیاز والدین؟
فاطمه حسینی فر، فعال حوزه کودک گفت: والدین با مدلینگ کردن فرزندان قبل از هر چیز در پی ارضای حس خودنمایی "خود" هستند چرا که این مسئله هیچ نفعی برای کودک ندارد و مصداق بارز کودک آزاری است.
وی، این گونه رفتار‌ها را از جانب خانواده خودخواهانه خواند و بیان کرد: کودک در این سن قدرت تصمیم‌گیری لازم و همچنین آشنایی با حریم خصوصی خود نداشته و انجام این عمل می‌تواند نوعی تجاوز به حقوق و حریم شخصی کودک محسوب شود.
توانایی‌های کودک را دریابیم
این روانشناس افزود: دیده شدن و خودنمایی نیاز طبیعی هر انسانی است، اما چه بهتر که به جای جسم کودک از استعداد‌های او برای دیده شدن استفاده شود، چه بسا یک نقاشی یا یک کاردستی بتواند استعدادی را در کودک آشکار کند که در آینده سرمایه او شود، نه آنکه به ظاهر خود اکتفا کرده و از آن کسب درآمد کند.
وی از کوتاهی والدین در آموزش حریم شخصی به کودکان خود گفت و افزود: رفتار‌های به ظاهر ساده‌ای، چون بوسیدن به زور کودک یا اصرار یا حتی گرفتنِ به زور اسباب بازی کودک توسط والدین برای دادن به کودک مهمان آثار مخربی روی روان و عزت نفس کودک می‌گذارد.
احساس ناکامی در کودک
براتی، یک روانشناس در خراسان جنوبی نیز به ایسنا در پاسخ به رفتار افسار گسیخته آژانس‌های مدلینگ کودکان و همچنین استقبال زوج‌های جوان از این شرکت‌ها، اظهار کرد: ظاهربینی صرف بدون توجه به توانایی‌های وجودی فرزندان احساس ناکامی را در کودک ایجاد کرده و این مفهوم را القا می‌کند که من شایسته نیستم، بلکه این پوشش‌ها و ظاهر پیرایش شده‌ام به من شایستگی می‌دهد.
وی با تاکید بر اینکه کودک در این آژانس‌ها دچار اعتماد به نفس کاذب می‌شود، تصریح کرد: جامعه برای پیشرفت، به ظاهر زیبا کمتر از استعداد‌های بالفعل شده افراد احتیاج دارد، اما چنین کودکانی معمولاً دارای شخصیتی مهرطلب شده و در بزرگسالی نیز دائماً به دنبال تأیید دیگران هستند.
اعتیاد به فضای مجازی
این روانشناس بیان کرد: با این گونه رفتار والدین، کودکان به لایک دیگران در فضا‌های حقیقی و مجازی مانند یک داروی مخدر اعتیاد پیدا می‌کنند، اما به صورت مداوم چنین چیزی را از سوی جامعه دریافت نکرده و در نتیجه آن‌ها از فعالیت در اجتماع سرخورده شده و به مرور منزوی می‌شوند.
براتی اظهار کرد: امید است با تدوین قانون حمایت از کوکان به صورت جامع‌تر و کامل‌تر در مسیر احقاق حقوق حقه کودکان گام برداریم.
رسوخ الگو‌های غربی در زندگی کودکان
حجت الاسلام حسین فلسفی، کارشناس کودک و فضای مجازی نیز به ایسنا گفت: مدلینگ کودکان می‌تواند بار حقوقی در آینده کودک داشته و افراد سودجو می‌توانند از آن برای بی آبرو کردن دختران در آینده استفاده کنند.
وی با بیان اینکه این مسئله یک نوع کودک‌آزاری محسوب می‌شود، افزود: در سال‌های اخیر جنگ نرمی از سوی کشور‌های غربی علیه کشور‌های اسلامی آغاز شده که تلاش دارد برای جوانان الگو‌های غربی و زندگی به شیوه غرب را معرفی کند.
این کارشناس کودک و فضای مجازی بیان کرد: غرب با ساخت عروسک‌هایی با ظاهر غربی و ارائه آن به عنوان الگوی فرهنگی در پی ایجاد اختلال شخصیتی در کودکان ما است.
فلسفی از لزوم تصویب لایحه حمایت از کودکان، افزود: این طرح نیازمند تلاش بلندمدت کارشناسان متعدد در حوزه‌های مختلف و آزمون و خطای بسیار است.
سخن آخر...
هیچ چیز سیاه مطلق یا سفید مطلق نیست. اعمال نیز همچون اغلب انسان‌ها خاکستری‌اند، نباید فراموش کرد این فعالیت‌ها اگر در چارچوب درست خود قرار بگیرد، می‌تواند موجبات اجتماعی‌تر شدن فرزندان را فراهم کند.
نباید از نظر دور داشت که اغلب ما حداقل یک بار در طول زندگی از عکس‌های کودکان به عنوان عکس تزئینی متون خود استفاده کرده‌ایم، پس ما در مورد یک جنایت صحبت نمی‌کنیم بلکه صحبت ما در مورد عملی است که بی توجهی قانونی به آن برای کودکان تبعات روحی فراوانی به همراه دارد و می‌تواند رشد اجتماعی کودک را دچار نقصان کند چرا که کودک در این سنین نیاز‌های طبیعی کودکانه‌ای داشته و نباید در حرفه پر استرسی به نام مدلینگ غرق شود، اما با این حال در صورتی که مرز‌های مشخصی برای آن ایجاد کرده و در چارچوب قانون قرار بگیرد، خواهیم توانست به بسیاری از آسیب‌ها پایان دهیم.
امید است در وهله اول با فرهنگ سازی درست میان مردم به شیوه‌های مختلف و سپس تدوین قانون‌های جامع و دقیق در این رابطه شاهد کاهش شعاع این آزار‌ها باشیم و به سمت آرمان جهانیِ عدالت و برابری میان همه انسان‌ها گامی بزرگ برداریم.
منبع:ایسنا
