زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

فرزانه درویشی؛ کارشناس ارشد مامایی

اگر چه چاقی و سیگار کشیدن بارز‌ترین مشکلات اجتماعی و بهداشت عمومی در اواخر قرن 20 و اوایل قرن 21 است، اما یک بیماری همه‌گیر جدید دیگر در سراسر جهان گسترش یافته و منجر به ایجاد بار قابل توجهی در منابع سلامتی و همچنین درد و رنج زیاد افراد گردیده است. این معضل جدید پیری مادر نام دارد. سن بالای مادر به عنوان سن 35 سال یا بیشتر برای مادر در زمان زایمان نوزاد خود تعریف شده است. 

دلایل به تعویق افتادن زمان تولد 

بسیاری از زنان به دلایل مختلف از جمله: تأخیر در ازدواج، ادامه تحصیل، مشکلات طبی، ناباروری، شرایط اقتصادی و دلایل حرفه‌ای، بارداری و زایمان را تا دهه چهارم زندگی به تأخیر می‌اندازند. برخی از آنها هم علیرغم میل خود به دلیل استفاده نامناسب از روش‌های پیشگیری از بارداری، باردار نمی‌شوند. 

عوارض بارداری در سن بالا 

سقط جنین

بروز مشکلات کروموزومی در جنین

ناهنجاری‌های مادرزادی

افزایش نرخ سزارین و عوارض مرتبط با آن

عوارض طبی در دوران بارداری 

فشارخون حاملگی

دیابت

تولد نوزاد مرده

مرگ جنین 

سن بالای پدر و تأثیر آن بر بارداری 

تحقیقات نشان داده‌اند احتمال ابتلای فرزندان به سندرم داون در مردان 55ساله و مسن‌تر بالاتر است اما درصد بالایی را به خود اختصاص نمی‌دهد و در این زمینه تحقیقات بیشتری مورد نیاز می‌باشد.

اگر قصد دارید بعد از 35 سالگی باردار شوید توجه کنید

مشاوره با پزشک قبل از اقدام به بارداری: قبل از اقدام به بچه‌دار شدن (حداقل 3-2 ماه قبل) به ماما یا پزشک متخصص زنان مراجعه کنید و تصمیم خود را با وی در میان بگذارید. پزشک با گرفتن شرح حال، انجام معاینات فیزیکی و بررسی سوابق طبی و مامایی شما نظیر دیابت، فشارخون، سابقه نازایی، سابقه سقط‌های مکرر، سابقه خانوادگی بیماری‌های ژنتیکی، نسبت خویشاوندی با همسر و همچنین درخواست آزمایش‌های پیش از بارداری، شرایط فعلی و آمادگی شما را برای اقدام به بارداری ارزیابی می‌کند و توصیه‌های لازم را در اختیارتان قرار می‌دهد.

مصرف قرص اسید فولیک: مصرف قرص فولیک اسید که به آن فولات یا ویتامین 9 B گفته می‌شود از 3 ماه قبل از بارداری و نیز در تمام مدت سه ماهه اول بارداری سبب پیشگیری از نقائص لوله عصبی و اختلالات عصبی در جنین (شایعترین ناهنجاری ساختاری جنین پس از ناهنجاری‌های قلبی) می‌شود. در زمینه دوز مصرفی این مکمل با پزشک خود مشورت کنید.

فعالیت جسمانی منظم قبل و در طول دوران بارداری: ورزش و فعالیت‌های فیزیکی منظم، بیشتر در قالب ورزش‌های سبک نظیر پیاده‌روی و ورزش‌های مخصوص دوران بارداری موجب سلامت قلب و عروق، کاهش خطر ابتلا به دیابت حاملگی و فشارخون بالا، کمک به تعادل وزن و در دوران حاملگی سبب جلوگیری از درد‌های عضلانی، کمردرد و یبوست می‌شود. ورزش همچنین با تقویت عضلات شکم و کف لگن موجب تسهیل زایمان و دردهای زایمانی می‌شود. به دلیل حساس بودن دوران بارداری قبل از شروع هر ورزشی ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.

مراجعه به پزشک به محض مثبت شدن تست بارداری: به دنبال مثبت شدن تست حاملگی، هرچه سریعتر به پزشک خود مراجعه کنید. پزشک پس از اخذ شرح حال و سوابق پزشکی و مامایی شما، معاینات ضروری نظیر معاینات قلب، ریه، تیروئید، بررسی وزن، فشارخون و ... را به عمل می‌آورد و آزمایشات ضروری در اولین ویزیت حاملگی را درخواست می‌کند.

سه‌ماهه اول بارداری: در طول این مدت به دلیل افزایش خطر سقط به ویژه در مادران مسن‌تر، تا حد امکان فعالیت فیزیکی خود را محدود کنید، از ایستادن‌های طولانی مدت، نزدیکی، سوار شدن بر موتور و دوچرخه، فعالیت‌های تنش‌زا و پراسترس و همچنین از نوشیدن مقادیر زیاد کافئین خودداری کنید.

در 12 هفته اول حاملگی به ویژه در 8 هفته اول اکثر اندام‌های جنین شکل می‌گیرند لذا در طی این مدت و در تمام طول دوران بارداری از حمام داغ، سونا، جکوزی و مواد شیمیایی بپرهیزید. مصرف هرگونه دارو نیز باید مشروط به اجازه پزشک باشد. علائم خطر در طی این مدت که مراجعه به پزشک را ضروری می‌سازد شامل: لکه بینی، آبریزش، خونریزی، دردهای شکم و کمر می‌باشد.

سه‌ماهه دوم و سوم بارداری: با توجه به افزایش خطر مرگ غیرقابل توجیه جنین در مادران مسن‌تر از 35 سال، توجه بیش از پیش به حرکات جنین (اولین حرکت به طور متوسط در سن حاملگی 20-19 هفتگی توسط مادر احساس می‌شود) به طور متناوب در طول روز اهمیت فراوانی دارد. به محض کاهش حرکت جنین به پزشک خود یا نزدیک‌ترین مرکز بهداشتی-درمانی مراجعه کنید.

به منظور کنترل فشارخون، وزن و غربالگری از نظر دیابت حاملگی (هفته 28-24 حاملگی) جهت به حداقل رساندن اختلالات فشارخون و دیابت در بارداری به صورت منظم در ویزیت‌های از قبل تعیین‌شده پزشک حاضر شوید. در طی این مدت جهت پیشگیری از زایمان زودرس از فعالیت‌های سنگین، هیجان و شرایط پراسترس بپرهیزید. عفونت‌های دستگاه تناسلی-ادراری به صورت قابل توجه خطر زایمان زودرس را افزایش می‌دهند لذا در صورت مواجهه با ترشحات غیرطبیعی، سوزش ادرار و دردهای مبهم زیر شکم به پزشک مراجعه کنید.

سایر علائم خطر در طول این دوران که مراجعه به پزشک را ضروری می‌سازد، افزایش ناگهانی و غیرقابل توجیه وزن، آبریزش، لکه‌بینی، خونریزی، دردهای کرامپی شکم، سردرد و تاری دید می‌باشد.

تست‌های غربالگری سلامت جنین: غربالگری به موقع ناهنجاری‌های جنین، می‌تواند بسیاری از اختلالات ساختمانی یا عملکردی جنین را تشخیص دهد، از وقوع بیماری‌های مادرزادی جلوگیری کند و پیامد‌های بارداری را به حداقل رساند. از جمله تست‌های غربالگری ضروری در دوران بارداری، تست غربالگری دوگانه و سونوگرافی تعیین شاخصNT (شاخصی ازحداکثر ضخامت منطقه شفاف بین پوست و بافت نرم پوشاننده مهره‌های گردن که با سندرم داون و برخی دیگر از ناهنجاری های کروموزومی همراه است)، استخوان بینی جنین در سه ماهه‌اول (هفته‌های 14-11) و تست‌های غربالگری سه گانه یا چهارگانه که در سه ماهه دوم بارداری (هفته‌های20-15) انجام می‌شود.

تکنیک‌های تشخیصی پیشرفته‌تر شامل نمونه‌برداری از پرزهای جفتی (هفته 14-11 بارداری) یا آمنیوسنتز (نمونه برداری از مایع آمنیوتیک با سوزن از طریق دیواره شکم تحت هدایت سونوگرافی در هفته 20-  15 بارداری) در مادران 35 ساله یا مسن‌تر پیشنهاد می‌شود. بدیهی است بر اساس نتیجه تست‌ها، در مورد ادامه یا ختم بارداری تصمیم گرفته خواهد شد.

کلام آخر 

حاملگی در زنان بالای 35 سال جزء بارداری‌های پرخطر محسوب می‌شود. لذا مستلزم توجه و مراقبت‌های ویژه هم از سوی مادر و هم از جانب مراقبین بهداشتی است با این وجود با رعایت نکات کاربردی ذکر شده در بالا، مراجعه منظم در ویزیت‌های تعیین شده از سوی پزشک، درخواست و انجام به موقع آزمایشات، تکنیک‌های تصویربرداری و سایر روش‌های تشخیصی، می‌توان شاهد حداقل عوارض و پیامد‌های نامطلوب مادری، جنینی و نوزادی در این گروه سنی بود.