زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

ورم دست و پا در بارداری

ورم پاها و زانوها یا به عبارت علمی «ادم» اتفاق شایعی است كه در دوران بارداری در خانم‌ها بروز می‌كند و علت آن نیز تجمع مایعات بیشتر در بدن است. با رشد جنین در رحم مادر، رحم فشار بیشتری را به عروق خونی لگن وارد می‌كند. این اتفاق خصوصاً در سیاهرگ بزرگ كه در سمت راست بدن است بیشتر اثرگذار می‌شود.

این فشار باعث كندتر شدن روند جریان خون در بدن می‌شود و البته خون درون رگ‌ها جمع می‌شود.

فشار ناشی از تجمع خون باعث می‌شود آب بدن به سمت پایین هل داده شود و از رگ‌های بسیار ریز خارج شده و وارد بافت پاها و زانوها شود. این آب به‌طور طبیعی توسط بدن جذب می‌شود اما در دوران بارداری، آب بیشتری در بدن باقی می‌ماند و باعث افزایش تورم می‌شود. تورم پاها و یا حتی دست‌ها باعث سخت‌تر شدن روند بارداری خصوصاً در هفته‌های پایانی می‌شود. این اتفاق در ساعات پایانی روز تشدید می‌شود و به اوج می‌رسد. مثلا حلقه ازدواج‌تان صبح‌ها انگشت‌تان را اذیت نمی‌كند ولی شب‌ها فشار زیادی به دست‌تان وارد می‌كند.

میزان شیوع ورم دست و پا در دوران بارداری در میان خانم‌ها

متاسفانه، اِدم یا ورم دست و پا در این دوران بسیار شایع است مخصوصاً در سه ماهه آخر بارداری بین 80-50 درصد از زنان سالم، این وضعیت دیده می‌شود و البته در آب‌وهوای مناطق گرم شدت آن بیشتر است. اگر تورم دست و پا در این دوران بسیار شدید باشد و به نظر غیر عادی برسد، باید هرچه سریع‌تر به پزشك مراجعه كنید چرا كه ممكن است نشان‌دهنده وضعیت خاص باشد و به جنین آسیب برسد.

برای كاهش ورم دست و پا در دوران بارداری چه باید كرد؟

مصرف داروهایی كه باعث دفع نمك و آب بیشتری از بدن و با كمك كلیه‌ها می‌شوند، در دوران بارداری توصیه نمی‌شود. اما می‌توان از طریق برخی كارها این ورم را كنترل كرد و به حداقل رسانید:

 تا جائیكه ممكن است پاها را بالا نگه دارید. اینكار به جریان بهتر خون كمك می‌كند. سعی كنید بیشتر به پهلو دراز بكشید تا فشار كمتری به سیاهرگ بزرگ وارد شود.

 سعی كنید تا جائیكه ممكن است برای مدت زمان طولانی سرپا نمانید و در بین انجام كارهای سرپائی به خودتان فرصت كوتاهی برای استراحت كردن بدهید.

 به طور مرتب ورزش كنید مخصوصاً پیاده‌روی و شنا

 اگر قرار است به مسافرت طولانی (مسافت زیاد) بروید، حتماً در بین راه كمی فرصت به خودتان بدهید و پاها را دراز كنید.

 اگر پوست‌تان زیاد سفت نیست و درد نمی‌كند، از همسر یا اطرافیان خود بخواهید كه پاها و زانوهایتان را ماساژ بدهند حركت دست‌ها به هنگام ماساژ باید از پایین به بالا (مچ پابه سمت زانوها) باشد.

 شما می‌توانید از سایر روش‌های درمانی (روش‌های طبیعی) نیز استفاده كنید تا از میزان تورم پاها كم شود.

 تجمع مایعات در بدن در دوران بارداری ایجاد برخی ناراحتی‌ها و دردسرها می‌كند اما با این وجود نقش مهمی را در مورد بارداری و زایمان ایفا می‌كند. وقتی كه بدن مایعات بیشتری را در خود حفظ می‌كند، نرم‌تر می‌شود و همین مسئله به رشد بیشتر جنین در رحم كمك می‌كند در ضمن كمك می‌كند تا لگن و سایر بافت‌ها و مجراهای مربوط به خروج جنین از رحم مادر باز شوند. ممكن است در دوران بارداری صورت و دست‌ها نیز باد كند. روند تورم بدن در دوران بارداری باید روند كند داشته باشد. تورم ناگهانی و یكباره بدن مخصوصاً ‌در ناحیه صورت و دست‌ها می‌توانند نشانه اصلی «پره اكلامپسی» محسوب شوند. تورم پا اگر فقط در یكی از پاها رخ دهد و همراه درد باشد می‌تواند نشان دهنده لخته شدن خون باشد.

به طور معمول، باد كردن نشان‌دهنده شرایط خاص از جمله بارداری است. وقتی كه بدن باد می‌كند پوست كشیده می‌شود و براق‌تر به نظر می‌رسد. ممكن است در نواحی متورم شده احساس گرما نیز داشته باشید. تورم وقتی كه با علائم دیگر همراه باشد، می‌تواند نشان‌دهنده شرایط ویژه‌ای باشد.

ممكن است تورم با یكی از این علائم همراه باشد

 قرمز شدن

 درد به هنگام خم شدن پا

 خطوط راه راه قرمز روی پوست پا كه نشان‌دهنده عفونت است.

 ضعیف شدن پوست (علامت لخته شدن خون)

 تورم برخی نقاط پوست كه به رنگ ارغوانی شبیه است (نشان‌دهنده جریان نامناسب خون در بدن و دیابت است).

نكته: ممكن است برخی مشكلات و بیماریهای دیگر مثل نارسایی قلب و كلیه نیز باعث تورم دست و پا شود. تورم در اثر بارداری امری شایع و متداول در میان خانم‌هاست. در این دوران بدن خانم‌ها حدود 50 درصد بیشتر از قبل خون و مایعات تولید می‌كند تا به جنین مواد مغذی مورد نیازش را برساند، اما بیماری پره اكلامپسی، آب و هوای گرم بخصوص در روزهای مرطوب یا تغییر ارتفاع، كمبود پتاسیم در برنامه غذایی، استفاده بسیار زیاد از نمك در برنامه غذایی و مصرف بسیار زیاد كافئین نیز می‌تواند عامل آن باشد. بیماری پره اكلامپسی در دوران بارداری، شرایط حاد و جدی را ایجاد می‌كند.

پره اكلامپسی معمولا در هفته بیستم بارداری رخ می‌دهد و تا یك هفته بعد از وضع حمل نیز ادامه دارد. پره اكلامپسی روی فشارخون، عملكرد كلیه‌ها و سیستم عصب مركزی اثر می‌گذارد. از علائم آن افزایش فشارخون، پف كردن صورت، دست و پاها (میزان تورم صبح‌ها بسیار بیشتر و شدیدتر است) و افزایش زیاد وزن است. سایر علائم این بیماری شامل، تاری دید، سردرد، احساس سوزش و درد و دردهای شكمی است. برای تشخیص دقیق‌تر انجام آزمایش ادرار لازم است. پره اكلامپسی معمولا در میان خانم‌های باردار در سنین بالای 40 سال و كمتر از 20 سال شایع است. در ضمن مادرانی كه در طول دوران بارداری بسیار چاق می‌شوند و یا جنین بیشتر از یك قلو دارند، بیشتر در معرض خطر هستند.

چگونه می‌توان از تورم دست و پا در دوران بارداری جلوگیری كرد؟

 تا جائیكه ممكن است استراحت كنید.

 پاها را بالا نگه دارید.

 مقدار كافی آب بنوشید.

 مصرف نمك و سدیم را كاهش دهید.

 به تغذیه سالم و ورزش اهمیت دهید.

 از محیط‌های گرم و مرطوب پرهیز كنید.

 سعی كنید در محیط‌های خنك بمانید.

 از كمپرس سرد مخصوصاً در نواحی متورم استفاده كنید.

 از كفش‌های راحتی استفاده كنید و كفش پاشنه بلند پا نكنید.

 در طول دوران بارداری، پاها نیاز به توجه و مراقبت ویژه دارند. افزایش وزن به علت بارداری باعث افزایش فشار بدن روی پاها می‌شود و ممكن است برخی مشكلات مربوط به پاها را ایجاد نماید. برخی از متخصصان استفاده از روغن‌های مخصوص معطر درمانی را در چنین شرایطی بسیار مفید و موثر می‌دانند. این روغن‌ها باعث شادابی و طراوت مجدد پاها می‌شوند، خاصیت ضد التهابی دارند و از طرفی حاوی مواد آرامش بخش نیز می‌باشند و به كاهش تورم پاها و رفع خستگی‌شان كمك می‌كنند. بهتر است كه در حین استفاده از روغن‌ها، پاها را ماساژ دهید تا خون به خوبی جریان یابد.