موژان زرگرزاده؛ دانشجوی کارشناسی ارشد تغذیه
دیابت بارداری در 8-3 درصد بارداری‌ها ایجاد می‌شود. در ایران به طور متوسط7 درصد خانم‌ها در دوران بارداری مبتلا به دیابت بارداری می‌شوند. این بیماری به علت تغییر سطح هورمون‌ها در بدن به وجود آمده و گاهی اوقات برای درمان آن نیاز به تزریق انسولین می‌باشد.
دیابت بارداری در اکثر موارد بعد از تولد نوزاد از بین خواهد رفت. این مطالب اطلاعاتی در مورد مصرف غذای سالم در زمان ابتلا به بیماری دیابت بارداری در اختیار شما قرار خواهد داد.
یک برنامه غذایی سالم را با اهداف زیر پیگیری نمایید:
.کنترل میزان قند خون با هدف دستیابی به سطح قند‌خون در محدوده طبیعی
.تامین تغذیه مناسب برای شما و همچنین برای جنین در حال رشد
.دستیابی به تغییرات مناسب وزن در طول دوران بارداری
چه غذاهایی باید مصرف کنم ؟
.کربوهیدرات غذاهای حاوی کربوهیدرات به گلوکز تبدیل شده و برای تامین انرژی بسیار مفید می‌باشند. کربوهیدرات برای شما و فرزندتان بسیار مفید می‌باشند. برای کمک به تنظیم میزان قند خون خود لازم است مواد حاوی کربوهیدرات را در 3 وعده غذایی اصلی و 3-2 میان وعده در روز تقسیم کنید. مواد غذایی حاوی کربوهیدرات عبارتند از:
.نان و غلات صبحانه
.ماکارونی، برنج و رشته فرنگی
.سیب زمینی و ذرت
.حبوبات مانند لوبیا و عدس
.میوه‌ها
.شیر، ماست؛ شیر سویا غنی شده با ویتامین D
در بعضی از موارد علی رغم تنظیم میزان مصرفی کربوهیدرات توسط خانم‌های باردار، سطح قند خون بالاتر از حد طبیعی می‌باشد. در این موارد نباید کربوهیدرات را از برنامه غذایی حذف کرد. در این موارد در روند درمان دیابت بارداری نیاز به استفاده از انسولین برای تنظیم میزان قند خون می‌باشد.
چربی: همواره سعی کنید تا میزان چربی مصرفی خود را کم کنید.به خصوص چربی‌های اشباع. از چربی‌های سالم مانند روغن کانولا، زیتون و انواع روغن‌های اشباع نشده، مارگارین، آواکادو و روغن تهیه شده از مغز‌های خوراکی استفاده کنید.
به منظور محدود کردن میزان مصرفی چربی‌های اشباع در رژیم غذایی، گوشت مصرفی خود را از نوع کم چرب، مرغ بدون پوست و لبنیات کم چرب انتخاب نموده و از مصرف غذاهای آماده (بازاری) و فست فود خودداری نمائید. مصرف چربی بیش از اندازه باعث ایجاد اضافه وزن شده در نتیجه به صورت غیرمستقیم باعث بالارفتن سطح قند خون خواهد شد.
پروتئین: روزانه مصرف 2 واحد پروتئین برای شما توصیه می‌شود. مواد غذایی حاوی پروتئین عبارتند از: گوشت، مرغ، ماهی، تخم مرغ، پنیر کم چرب، این مواد غذایی به طور مستقیم باعث تغییر در میزان قند خون شما نمی‌شوند. شیر، ماست و حبوبات نیز منابع مهمی برای پروتئین می‌باشند. به خاطر داشته باشید که آنها حاوی کربوهیدرات نیز می‌باشند.
کلسیم و آهن: نیاز به مصرف کلسیم و آهن در طول دوران بارداری افزایش می‌یابد. سعی کنید 3-2 وعده مواد غذایی کم چرب حاوی کلسیم در روز مصرف کنید. ( ا واحد = 250ml شیر یا شیر سویا غنی شده، 200 گرم ماست و یا 2 برش پنیر) آهن در گوشت قرمز، مرغ و ماهی به آسانی جذب می‌شود. به هر حال اگر شما گیاهخوار بوده و یا تمایلی به استفاده از این مواد غذایی ندارید می‌توانید طبق نظر پزشک از مکمل‌های حاوی کلسیم و آهن استفاده کنید.
دیگر ملاحظات رژیم غذایی:
.مواد غذایی که باعث افزایش اضافه وزن نمی‌شود و یا سطح قند خونتان را افزایش نمی‌دهند را می‌توانید آزادانه مصرف کنید. به عنوان مثال: توت‌فرنگی، لیمو، لیمو ترش، خیار، کاهو، سبزیجات (به جز سیب زمینی، ذرت، حبوبات)
.سعی کنید در روز 2 واحد از سبزیجات استفاده نمائید.
چه نوشیدنی‌هایی را می‌توانم مصرف کنم؟
در اغلب اوقات سعی کنید آب را به عنوان نوشیدنی انتخاب کنید. گاهی اوقات با اضافه نمودن لیموترش می‌توانید طعم متفاوتی برای خود ایجاد کنید.
نظرتان در مورد تغذیه نوزاد با شیر مادر چیست؟
تغذیه نوزاد با شیر مادر به همه خانم‌های باردار توصیه می‌شود. این یکی از بهترین روش‌هایی است که به شما در رسیدن به وزن قبل از بارداری کمک خواهد کرد.
آیا من در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 هستم؟
در حالی که سطح قند خون بعد از تولد نوزاد به میزان طبیعی خواهد رسید اما 50-30 درصد خانم‌هایی که در طول دوران بادراری خود مبتلا به دیابت بوده‌اند در 15-13 سال آینده مبتلا به دیابت نوع 2 خواهند شد.
برای کاهش ریسک ابتلا به دیابت نوع 2 چه کارهایی می‌باید انجام دهم؟
حفظ یا رسیدن به وزن سالم با رعایت تعادل در مصرف مواد غذایی و نیز انجام فعالیت فیزیکی (ورزش) مناسب به منظور کاهش وزن اضافی.
نکاتی برای مدیریت برنامه غذایی در دوران ابتلا به دیابت بارداری:
- میان وعده‌ها می‌توانند در کاهش قند خون به شما کمک کنند. اگر شما بین وعده‌های اصلی غذایی خود از میان وعده‌ها استفاده نکنید ممکن است به علت پایین آمدن قند خون دچار ضعف و سرگیجه شده و در نتیجه برای از بین بردن این حالات مجبور به استفاده از مواد غذایی با حجم بیشتری شوید. پس می‌بینید که داشتن 3 وعده غذایی اصلی و 3 میان وعده به شما در کنترل صحیح قند خون کمک خواهد کرد.
- وعده‌های غذایی بیشتر با حجم کم بسیار مناسب است.
- در برنامه غذایی خود ترکیبی از انواع گروه‌ها را داشته باشید. به عنوان مثال کربوهیدرات نباید تمام برنامه غذایی شما را پر کند چرا که باعث بالا رفتن سریع قند خون خواهد شد. خوردن کربوهیدرات به همراه پروتئین می‌تواند این اثر را کاهش دهد.
- کنترل قند خون در منزل: میزان قند خون را قبل از غذا و نیز 1 و 2 ساعت بعد از غذا اندازه‌گیری نمایید. با این روش متوجه خواهید شد چه مواد غذایی در بالا رفتن قند خونتان موثر است. و در نتیجه بهتر می‌توانید رژیم غذایی خود را رعایت کنید.
در زمان ابتلا به دیابت بارداری علاوه بر نوع و حجم مواد غذایی زمان غذا خوردن نیز بسیار مهم است. داشتن 6 وعده غذایی (3وعده غذای اصلی: صبحانه، نهار و شام و 3 میان وعده (10صبح، 4 عصر و قبل از خواب) به تقسیم مناسب کالری در بدن و در نتیجه جلوگیری از افزایش یا کاهش قند کمک خواهد کرد.
