دكتر لادن سیفی؛ متخصص زنان
تیروئید غده‌ای است پروانه‌ای شكل در وسط گردن و زیر حجره و از هفته 10 زندگی داخل رحمی (جنین) شروع به فعالیت می‌كند و دو هورمون T3, T4 ترشح می‌كند پس جنین از این سن وابسته به هورمون تیروئید خودش است. دو هورمون تیروئید در مصرف و ذخیره انرژی نقش دارند.
در پركاری تیروئید چون این دو هورمون بالا می‌رود سوخت و ساز در بدن بیشتر می‌شود. حدود 1/3 درصد افراد اجتماع بطور كلی مبتلا به پركاری تیروئیداند این شیوع در زنان پنج برابر مرد است.
علل
1- بیماری Graves 2- تیروئیدیت پس از زایمان
3- پركاری گذاری نیمه اول حاملگی 4- پركاری در اثر استفراغ شدید حاملگی
Grares: در این بیماری تیروئید پركار می‌شود چون بر علیه گیرنده‌های هورمون تیروئید پادتن به وجود می‌آید و تیروئید بزرگ می‌شود و ممكن است چشم‌ها به بیرون زده شود. این بیماری در بعضی از خانواده‌ها شایع‌تر است.
سن شیوع در زنان، 20-40 سالگی است. 1 - 5 درصد مادران مبتلا حتی پس از درمان، نوزادانی با پركاری تیروئید به دنیا می‌آورند كه البته معمولاً پركاری خفیف است.
علایم پركاری تیروئید در جنین شامل ضربان قلب بالای 160 در دقیقه، بزرگی تیروئید (گواتر جنینی)، سن استخوانی بیشتر از سن واقعی، تأخیر رشد، بسته شدن زودرس ملاج و در موارد شدید ابتلای جنینی نارسایی قلبی و ورم جنین (هیدروپس) می‌باشد. اگر مادری بیماری Grares یا سابقه آن را دارد باید در هفته
20-24 حاملگی TRAb (پادتن ضد تیروئید) در خونش اندازه‌گیری شود و اگر بیش از 3 برابر طبیعی بود جنین تحت مراقبت ویژه باشد. یعنی ضربان قلب و رشدش بررسی شود. اگر او هم علائم پركاری تیروئید داشت بدون توجه به وضعیت تیروئید مادر، مادر باید تیونامید مصرف كند.
تیروئیدویت پس از زایمان: ممكن است تا چندین ماه پس از زایمان ظاهر شود و با توجه به اینكه علایم آن شامل خستگی، درد عضلانی، چاقی علایمی غیراختصاصی‌اند و در بسیاری از مادران شیرده و زحمت‌كش شایع است ممكن است دیر تشخیص داده شود. گاه تیروئیدویت ویروسی هم داریم كه تیروئید بزرگ دردناك و حساس می‌شود و با برطرف شدن بیماری ویروسی خوب می‌شود.
پركاری گذاری نیمه اول حاملگی: با لانه‌گزینی تخم هورمون جفتی hcc بالا می‌رود و در هفته 12 به حداكثر میزان خود می‌رسد سپس شروع به پائین آوردن می‌كند تا هفته 18 و از هفته هجده تا آخر حاملگی در حد مشخصی می‌ماند ساختمان شیمیایی این هورمون جفتی شباهت‌هایی به هورمون محرك تیروئید دارد و خودش هم فعالیت ضعیف محرك تیروئید دارد لذا تیروئید را پركار می‌كند.
این حالت در افرادی كه حاملگی چند قلویی دارند و یا حاملگی بچه خوره (مول) شایع‌تر است امروزه چون تشخیص بچه‌خوره با سونوگرافی زودتر شده است شیوع این حالت كم شده این پركاری معمولاً نیاز به درمان ندارد و در نیمه دوم حاملگی بهبودی خود به خودی حاصل می‌شود.
پركاری در اثر استفراغ شدید حاملگی: در خانم‌های حامله‌ای كه میزان hcc و استرادیول خونشان بالاتر است استفراغ حاملگی شدت بیشتری دارد و hcc این افراد فعالیت محرك تیروئیدی بیشتری دارد. این مورد نیز در چندقلویی‌ها و مول شایع‌تر است و درمان ضد تیروئیدی لازم ندارد.
علائم
بعضی‌ها بدون علامت‌اند ولی بیشتر افراد علائمی دارند. از قبیل:
1- اضطراب 2- تحریك‌پذیری 3- لرزش دست‌ها 4- اختلال خواب 5- ضعف عضلانی در بازوها و ران (بعضی‌ها به این علت نمی‌توانند چیزی را از زمین بلند كنند یا از پله بالا بروند). 6- عدم تحمل به گرما 7- تعریق 8- افزایش ضربان قلب 9- احساس خستگی 10- كم‌شدن وزن علی‌رغم داشتن اشتهای خوب 11- دفع مزاج مكرر 12- اختلال قاعدگی معمولاً به صورت قطع قاعدگی یا تأخیر در قاعدگی 13- اختلال در حاملگی
عوارض
سقط مراحل اولیه، زایمان زودرس، جنین با وزن كم، مرگ داخل رحمی جنین، مسمومیت حاملگی، افزایش فشار خون و نارسایی قلبی.
تشخیص
1- علایم بالینی 2- آزمایش خون 3- آزمایش تكمیلی در صورت صلاحدید پزشك
درمان
هدف درمان در حاملگی این است كه با حداقل میزان دارو هورمون T4 Free تیروئید آزاد خون را به حداكثر نرمال برسانیم كه معمولاً حدود 5/1 برابر فرد غیرحامله است. درمان دارویی كمی شامل بتا‌بلوكر‌ها مثل پروپرانول است كه طپش قلب و لرزش دست‌ها و اضطراب را كاهش می‌دهد. معمولاً 2-6 هفته این دارو را می‌دهیم چون شانس عوارض جنینی دارو در بیش از 6 هفته مصرف بالاتر می‌رود.
درمان دارویی ضد هورمون تیروئیدی مثل تیونامیدها كه البته این‌ها از جفت عبور می‌كنند ولی بهر حال بهترین داروی موجود هستند. حین درمان باید هر ماه تست‌های تیروئیدی را بررسی كنیم. مصرف ید رادیو اكتیو كه از درمان‌های خوب پر كاری تیروئید است در مواردی بكار می‌رود كه فرد به درمان‌های دیگر جواب نداده باشد ولی بهرحال این دارو در حاملگی نباید مصرف شود به‌ویژه پس از 2 ماهگی چون شانس سقط، نقص خلقتی و از كار افتادن تیروئید جنین را بالا می‌برد.
اگر خانمی قبل از حاملگی برای درمان ید خورده است باید حداقل شش ماه پس از مصرف ید برای حاملگی اقدام نكند تا اثر درمان معلوم شود و وقتی با كمك دارو، هورمون‌های در حالت نرمال تنظیم شد با صلاحدید پزشك برای حاملگی اقدام كند.
با توجه به مطالب گفته شده حتماً توصیه می‌شود كه پركاری تیروئید قبل از حاملگی درمان شود و سپس اقدام به حاملگی صورت گیرد. كلیه علایم و عوارض بیماری پركاری تیروئید در افراد سیگاری شدیدتر می‌شود.
