دكتر منصور شهركی و هدیه کفعمی خراسانی
همه مادران خواهان داشتن فرزندی سالم هستند و به دوران بارداری اهمیت ویژه‌ای می‌دهند. دوران بارداری تغییرات زیادی در زنان ایجاد می‌کند، بسیاری از زنان در دوران بارداری به غذاهایی علاقه‌مند می‌شوند که شاید در حالت عادی علاقه‌ای به مصرف آنها نداشته، یا حتی از آنها متنفر بوده‌اند.
پاره‌ای اوقات نیز به غذاهایی تنفر نشان می‌دهند که قبلا جزء غذاهای مورد علاقه آنها بوده‌اند. دلایل این تغییرات به خوبی مشخص نیست. تحقیقات نشان می‌دهند تغییرات هورمونی و حتی روانی در سه ماه اول بارداری باعث این تغییر در ذائقه خانم‌های باردار میگردد. این تغییر ذائقه در اصطلاح ویار نامیده می‌شود.
تمایلات غذایی خانم‌ها در دوران بارداری
محصولات لبنی از جمله مواد غذایی هستند که خانم‌های باردار تمایل به مصرف آن دارند. مثل بستنی و شیر، مواد غذایی شیرین مانند انواع شیرینی‌ها و شکلات نیز در میان خانم‌های باردار طرفداران بی‌شماری دارند. بعضی از خانم‌ها در طی دوران بـارداری به مواد غـذایی ترش مانند لواشــک، قره قوروت و انواع ترشیجات ویار دارند.
تنفرات غذایی خانم‌ها در دوران بارداری
گوشت‌ها مخصوصاً گوشت گاو جزء مواد غذایی هستند که خانم‌های باردار از خوردن آنها پرهیز می‌کنند. قهوه و نوشیدنی‌های کافئین‌دار نیز از جمله مواد تنفرزا در خانم‌های باردار محسوب می‌گردند. همچنین غذاهای محلی به دلیل عطر و طعم ویژه‌ای که دارند معمولا در اکثر خانم‌های باردار ایجاد تنفر می‌کنند.
چه زمانی ویار خطرناک می‌شود؟
از نظر علمی ویار به مواد غیرخوراکی و یا موادی که ارزش تغذیه‌ای پایینی دارند، تحت عنوان «پیکا» یاد می‌شود. پیکا معمولا به دو نوع ژئوفاژی(خوردن مواد غیر خوراکی مثل خاک، گچ، آشغال و...) و آمیلوفاژی (خوردن مواد نشاسته‌ای غیرخوراکی مثل پودر ماشین رختشویی) تقسیم بندی میگردد.
دلایل بروز پیکا
بروز پیکا می‌تواند به دلایل تغذیه‌ای(کمبود آهن و کلسیم)، محیطی (قرارگرفتن در محیط‌های مختلف و به وجود آمدن احساس تمایل به خوردن موادی مثل گچ یا خاک)، فرهنگی( در بعضی کشورها مثل هندوستان خوردن مواد غیر خوراکی نوعی فرهیختگی و عرفان بوده و همچنین درمان بیماری‌ها را به دنبال دارد) و روانی(بروز استرس ناشی از بارداری، ترس و بیماری‌های عصبی) باشد.
پیامدهای پیکا
پیامدهای پیکا به صورت‌های مختلف بروز می‌نمایند، از جمله سوء‌تغذیه (که به دلیل جایگزین شدن مواد غیرخوراکی به جای وعده‌های غذایی به وجود می‌آید مهم‌ترین پیامد پیکا است)، چاقی که ناشی از خوردن بی‌رویه مواد نشاسته‌ای انرژی‌زا است، تداخل در جذب مواد معدنی و انسداد روده ناشی از خوردن خاک، گل و آشغال.
تهوع و استفراغ
یکی دیگر از مشکلات شایع دوران بارداری که به دلیل بروز تمایلات و تنفرات (ویار) به وجود می‌آید، تهوع و استفراغ است که در 50 تا 90 درصد زنان در سه ماه اول بارداری دیده می‌شود و تقریبا تا هفته 17 بارداری بهبود می‌یابد. نوع خطرناک تهوع و استفراغ بارداری، Gravidrum Hyperemesis است که دلیل مشخصی ندارد، ولی آن را به افزایش هورمون جفت HCG نسبت می‌دهند.
علائم و نشانه‌های تهوع و استفراغ بدخیم بارداری
از جمله علائم و نشانه‌های تهوع و استفراغ بدخیم بارداری(H.G) می‌توان دهیدراسیون (از دست دادن آب بدن)، تهوع و استفراغ شدید، تنفر شدید غذایی، کاهش وزن شدید، گیجی و سر درد، کاهش فشار خون و افزایش شدید ضربان قلب را نام برد.
پیامدهای تهوع و استفراغ بدخیم بارداری
از جمله پیامدهایH.G می‌توان به سندرم آنسفالوپاتی ورنیک، پارگی مری، نارسایی حاد کلیوی، زوال بینایی و برداشتن طحال اشاره نمود.
راهکارهای تغذیه‌ای در راستای برطرف نمودن تهوع و استفراغ بارداری
خوردن وعده‌های کوچک غذایی و افزایش وعده‌ها، خوردن بیسکوییت خشک در حالت ناشتا قبل از ترک رختخواب، پرهیز از غذاهای پرچرب و سرخ کردنی، خوردن مایعات سرد، استفاده از مواد غذایی حاوی پروتئین و کربوهیدرات، تجویز مکمل‌های ویتامین B6 در موارد شدید، پرهیز از استشمام رایحه‌های آزار دهنده و باز گذاشتن پنجره در هنگام آشپزی، استراحت و غذا خوردن در حالت آرامش، مصرف زنجبیل، استنشاق بوی لیمو ترش، استفاده از مچ بندهای آرامش بخش، در موارد بدخیم تغذیه با لوله به تغذیه وریدی ارجحیت دارد.
