زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

زهره محمودی؛ كارشناس ارشد مامایی

یك خانم در طول دوران بارداری و شیردهی، به مواد غذایی اساسی‌ای مانند پروتئین‌ها، مواد معدنی، ویتامین‌ها و كربوهیدرات‌ها نیاز دارد. رژیم غذایی ایده‌آل، شامل تركیبی صحیح و میزانی مناسب از همه‌ این مواد است. ماهی یكی از مواد غذایی‌ای است كه شامل بسیاری از مواد لازم برای بدن به ویژه در این دوران است.

از جمله، منبع بسیار خوبی برای پروتئین، ویتامین D، ویتامین A و ... است بنابراین ماهی باید در فهرست رژیم غذایی خانم باردار و شیرده قرار گیرد، زیرا اثرات بسیار سودمندی را برای مادر و نوزاد به همراه دارد كه در این جا برخی از این اثرات را بررسی می‌كنیم.

سلامت روان

طی تحقیقات انجام شده بر روی خانم‌هایی كه ماهی مصرف می‌كردند، این نتیجه حاصل شد كه بین مصرف ماهی و سلامت روانی، یك خط ارتباطی وجود دارد و به ویژه تا حدودی اثری مهار كننده بر افسردگی پس از زایمان دارد. هم‌چنین پس از تحقیق و بررسی در 23 كشور، این نتیجه نیز به دست آمد كه در كشورهای با مصرف ماهی كم‌تر، میزان افسردگی بعد از زایمان بالاتر بوده است.

جلوگیری از زایمان زودرس

نتایج آخرین بررسی‌های به عمل آمده حاكی از آن است كه متوسط افزایش وزن نوزادان و هم‌چنین افزایش مدت زمان حاملگی، به طور مستقیم با میزان مصرف ماهی توسط خانم باردار ارتباط دارد.

پروفسور پوستون، رئیس بخش تحقیقات سلامت مادر و جنین در بیمارستان لندن، در مورد اثر ماهی در جلوگیری از زایمان زودرس می‌گوید: مهم‌ترین ماده‌ی شیمیایی كه در ماهی وجود دارد یك نوع اسید چرب به نام DHA است كه در واقع می‌تواند باعث توقف انقباض رحم توسط پروستاگلندین‌ها شود و از طریق ممانعت از انقباض‌های رحمی در دوران بارداری، در واقع از زایمان زودرس جلوگیری می‌كند.

البته عوامل مهم دیگری كه می‌تواند باعث زایمان زودرس و تولد نوزاد نارس شود، عفونت‌ها هستند كه به‌عنوان مثال وجود یك عفونت خاموش در رحم می‌تواند باعث پارگی زودرس كیسه‌ی آب و به دنبال آن، زایمان قبل از موعد شود. گفته می‌شود كه به احتمال زیاد، رژیم غذایی كه شامل ماهی است، می‌تواند این اثر عفونت را تا حدی خنثی كند و از این طریق نیز باعث جلوگیری از زایمان زودرس شود.

كاهش خطر تولد نوزاد زودرس

اما اثر بسیار مهم دیگر مصرف ماهی، در كاهش خطر تولد نوزاد نارس است. اگر دوران بارداری را 42 هفته در نظر بگیریم، به تولد نوزاد قبل از هفته 37 حاملگی، نوزاد نارس اطلاق می‌شود. سالانه در بسیاری از كشورها به خصوص در كشورهای در حال توسعه، حدود 13 میلیون نوزاد نارس به دنیا می‌آید.

اغلب مرگ‌هایی كه در مدت زمان كوتاهی بعد از تولد اتفاق می‌افتد و هم‌چنین بیماری‌هایی مانند فلج مغزی، كوری، كری و برخی اختلالات مغزی، به علت نارس بودن نوزادان است. البته این به آن معنی نیست كه هر نوزاد نارس، دچار این مشكلات است. ولی به هر حال در طی بررسی‌های انجام شده و بر طبق آمار گرفته شده، این مسائل در نوزادان نارس بیشتر از نوزادان رسیده (ترم) است.

در تحقیقی كه در دو گروه از زنان انجام شد، میزان تولد نوزاد نارس در بین زنانی كه حداقل یك بار در هفته ماهی، مصرف كرده بودند، 9/7 درصد بوده در حالی كه این رقم در زنانی كه هرگز ماهی مصرف نكرده بودند (به خصوص در این دوران) به میزان 1/7 درصد افزایش یافته بود. به همین دلیل به خانم‌هایی كه در دوران بارداری و شیردهی هستند، مصرف ماهی برای حداقل هفته‌ای یك‌بار توصیه می‌شود و در صورت تمایل نداشتن به مصرف ماهی، می‌توانند از روغن ماهی به‌عنوان مكمل استفاده كنند.

هوش و بینایی

از سوی دیگر شیر مادرانی كه به میزان كافی، ماهی مصرف كرده‌اند حاوی مقادیر بالایی از مواد لازم برای توسعه سلول‌های عصبی و چشم است و به‌طور كلی، مصرف ماهی برای رشد و سلامت مادر و كودك بسیار موثر و مفید است. فرزندان زنانی كه در دوران بارداری، ماهی یا روغن ماهی مصرف می‌كنند از بهره هوشی و بینایی بهتری برخوردار هستند و در این نوزادان رشد و توسعه بخش‌های مرتبط با بینایی سریع‌تر انجام می‌گیرد.

در بررسی دیگر، در شیر این مادران، پروتئین‌هایی را پیدا كرده‌اند كه باعث توسعه و پیشرفت مغزی كودكان می‌شود و به گفته دكتر ویلیامز، برای اولین مرتبه است كه یك رژیم غذایی در دوران بارداری را به پیشرفت بینایی در نوزاد مرتبط دانسته‌اند.

در ماهی و روغن ماهی موادی از جمله، اسیدهای چرب وجود دارند كه برای ساختن سلول‌های عصبی و غشاء‌های مغزی، لازم هستند و این مواد به میزان بالایی در شیر این مادران یافت می‌شود و حال آن كه این اسیدهای چرب در فرمول شیر خشك نیست ولی احتمال دارد در آینده این مواد را به فرمول شیر كودكان اضافه كنند.

هم‌چنین مطابق آخرین تحقیقاتی كه در كلینیك تغذیه آمریكا انجام شده است، روغن ماهی به‌عنوان یك رژیم غذایی خوب و تكمیلی برای دوران بارداری و شیردهی و هم‌چنین برای كاهش خطر بیماری قلبی شناخته شده است.

اثرات مصرف ماهی در یك نگاه

مصرف ماهی در دوران بارداری و شیردهی را می‌توان به این صورت بیان كرد:

توسعه سلول‌های عصبی و چشم

افزایش قدرت بینایی در نوزادان

پیش رفت مغزی نوزادان

ساختن سلول‌های عصبی و غشاءهای مغزی

جلوگیری از تولد نوزاد نارس و در نتیجه كاهش مرگ و میرهای پس از تولد

افزایش وزن نوزادان

كاهش خطر بیماری‌های قلبی در افراد بالغ

رشد و سلامت مادر و كودك