دكتر محمدحسین صالحی سورمقی؛ دکترای فارماکوگنوزی
تعدادی از گیاهان با مكانیسمهای مختلف و اكثرا از طریق تحریك غدد تولید شیر باعث افزایش شیر مادران شیرده میشوند. بعضی گیاهان معطر خاصیت ضدنفخ داشته و با ورود به شیر مادر از دلدرد كودك جلوگیری میكنند؛ مانند سبزیجات خوراكی، از جمله ریحان، ترخون، زیره، رازیانه و گشنیز. از گیاهانی كه در دسترس عموم قرار دارند و مصرف آنها محدودیتی ندارد، میتوان به چند گیاه زیر اشاره كرد:
بادام زمینی
قسمت مورد استفاده گیاه دانههایآن است كه در بازار به صورت خام یا نمكزده و یا بوداده به فروش میرسد. این گیاه ضد چسبندگی پلاكتها (كه برای رقیق شدن خون مؤثر است)، ضد اكسیدان، افزایشدهنده قوای جنسی، ضد قارچ، مسكن دردهای سینه و شیرافزا میباشد. تاكنون عارضهای از بادام زمینی گزارش نشده، ولی ممكن است بعضی افراد نسبت به آن حساسیت داشته باشند.
ریحان
ریحان از خانواده نعناع است. قسمت مورد استفاده گیاه برگهای آن است. ریحان، جزء گیاهان معطر و دارای خاصیت ضدنفخ برای مادر و كودك میباشد. این گیاه نیز شیرافزاست.
رازیانه
با توجه به اینكه دانهها حاوی اسانس معطری میباشند، این گیاه خاصیت ضدنفخ دارد كه میتواند برای مادر و كودك مفید باشد. رازیانه دارای هورمونهای گیاهی است كه از طریق تحریك غدد مترشحه شیر باعث افزایش شیر مادران شیرده میشود. میزان مصرف روزانه در حد 5 گرم یا یك قاشق مرباخوری از دانه است. برای تأثیر بیشتر، بهتر است دانهها را پودر كرد و روی غذا ریخت و یا آن را با شیر یا آب مخلوط نمود. همچنین میتوان آن را با ماست مخلوط و مصرف كرد. مصرف آن در دوران حاملگی توصیه نمیشود.
سیاهدانه
قسمت مورد استفاده آن دانهها میباشند. سیاهدانه نیز از گیاهان معطر است و مصرف خوراكی آن باعث رفع نفخ در مادران شیرده و كودكان میشود. همچنین سیاهدانه، ضد درد، ضد سرطان، ضد حساسیت، هضمكننده غذا، ادرارآور، كاهشدهنده پرفشاری خون، كاهشدهنده اوره خون، محرك سیستم ایمنی بدن، مقوی معده و شیرافزاست. روزانه مصرف 2 گرم سیاهدانه بلامانع است. بهتر است دانهها له شوند تا اثر آنها بیشتر گردد. گرچه عوارض جانبی از سیاهدانه گزارش نشده است، ولی توصیه میگردد این گیاه در دوران بارداری مصرف نشود.
سیبزمینی
قسمت مورد استفاده سیبزمینی در حقیقت ساقههای زیرزمینی متورم شده آن است كه حاوی مقدار زیادی نشاسته میباشد. مهمترین اثرات سیبزمینی شامل اثرات ضد درد، ضد میكروب، تقویتكننده قلب، ادرارآور، پایینآورنده پرفشاری خون، خوابآور، خلطآور، تقویتكننده عضلات، اشتهاآور و شیرافزا میباشد.