حضرت عباس علیه‌السلام در حادثه کربلا، سِمت پرچمداری سپاه حسین(ع) و سقایی خیمه‌های اطفال و اهل بیت امام را بر عهده داشت و در رکاب برادر، غیر از تهیه آب، نگهبانی خیمه‌ها و امور مربوط به آسایش و امنیت خاندان حسین(ع) نیر برعهده او بود و تا زنده بود، دودمان امامت، آسایش و امنیت داشتند.
عباس(ع) مظهر ایثار و وفاداری و گذشت بود. وقتی وارد فرات شد، با آنکه تشنه بود، اما بخاطر تشنگی برادرش حسین(ع) آب نخورد شهادت عباس، برای امام حسین(ع)بسیار ناگوار و شکننده بود. جمله پر سوز امام، وقتی که به بالین عباس رسید، این بود: «الآن انکسر ظهری و قلت‌حیلتی و شمت بی عدوی» نشان از ناراحتی حضرت از شهادت ایشان دارد.
حضرت عباس(ع) مقام بلندی دارد؛ تعابیر بلندی که در زیارتنامه اوست، گویای همین مطلب است. در زیارت ناحیه مقدسه نیز امام زمان(ع) از شخصیت ایشان تجلیل نمود. امام سجاد(ع) فرمود: عمویم عباس حقیقتاً ایثار و جانبازی نمود و جانش را فدای برادر نمود تا آنجا که دست‌هایش قطع شد. همچنین امام صادق(ع) فرمود: شهادت می‌دهم که تو برای خدا و رسولش و برادرت خیر خواهی نمودی، پس تو چه نیکو برادر فداکار بودی.
درخصوص شهید قبل از شهادت عباس(ع)، در برخی مقاتل آمده است: قبل از شهادت عباس(ع) طفلی از آل امام حسین(ع) به شهادت رسید.
حضرت عباس(ع) چندبار به تهیه آب اقدام نمود. از جمله طبری نقل می‌کند: چون تشنگی بر امام حسین(ع) و یارانش شدت گرفت، امام حضرت عباس را با بیست نفر پیاده و سی نفر سواره مأمور نمود که آب بیاورد، حضرت بیست مشک را برداشت و به سوی شریعه رهسپار شد. نافع بن هلال نیز همراه حضرت عباس بود. میان آنان و سپاه عمر سعد گفت‌وگوی تندی به عمل آمد، حضرت عباس و نافع به گروه پیاده‌نظام خود، دستور دادند که مشک‌ها را از آب پر کنند. آنان رفتند و مشک‌ها را از آب پر کردند.
چون دشمن خواست به آنان حمله نماید، حضرت عباس(ع) و یارانش در برابر دشمن ایستادند و به گروه پیاده‌نظام دستور دادند که مشک‌ها را به چشمه ببرید. ما در برابر دشمن می‌ایستیم، میان دو نیرو درگیری به وجود آمد و هلال بن نافع بجلی مجروح شد و یاران امام حسین(ع) مشک‌های پر از آب را به خیمه‌ها رساندند. بدین سان عظمت ابوالفضل(ع) و فداکاری وی درکربلا باعث شده است تا بیشتر مردم برای ایشان عزاداری نمایند و یک روز(تاسوعا) به عنوان یادبود ایشان نامگذاری شود.
پی‌نوشت‌ها:
1. جواد محدثی فر هنگ عاشورا، قم، نشر معروف، 1378، چاپ چهارم، 293.
2. همان.
3. بحارالانوار، ج44، ص 298.
3. فر هنگ عاشورا، همان.
4. مفاتیح الجنان، زیارتنامه حضرت عباس(ع).
5. شیخ عباس قمی، منتهی الامال، قم، انتشارات موسسه هجرت، 1378، چاپ سیزدهم، ص 706.
6. شیخ عباس قمی، دمع السجوم، ترجمه نفس المهموم، ذوی القربی، 1378، چاپ اول، ص 232 ـ 233.
