رسول صفایی
یکی از کهنترین جشنهای ایرانی جشن مراسم شب یلداست. البته در کرهشمالی هم که مصادف با اختلاف زمستانی است این شب را گرامی میدارند. شب یلدا را باید به لحاظ زبان فارسی شب «چله» نام برد. زیرا برگزاری این جشن یک آیین ایرانی است و (یلدا) یک واژه بیگانه است، پس باید واژه پارسی (چله) را به کار ببریم. به هنگام غروب آفتاب که بیشترین زمان نزول آفتاب در سیام آذر اتفاق میافتد آخرین روز فصل پاییز به پایان میرسد و تا طلوع آفتاب که در اول ماهدی (نخستین روز زمستان) گفته میشود خانوادههای ایرانی در این شب که به شب یلدا معروف شده معمولاً شامی فاخر و انواع میوهها و رایجتر از همه هندوانه و انار مهیا کرده و دور هم و با نشاط فراوان مصرف میکنند.
قصه وتخمه و آجیل و انار
صحبت از خوب و بد و گوش و کنار
خواندن حافظ و تفسیر غزل
وه چه زیباست تو از آن مگسل
پس از مصرف تنقلات و شاهنامه خوانی و قصهگویی بزرگان خانواده برای دیگران و اعضای فامیل، رسم دیگری که رایج است غزلیات حافظ را خواندن و به اصطلاح فالگیری برای حاضران است.
زیر کرسی یا شوفاژ مسئله نیست
تو به هندوانه ده نمره بیست
دوره ما شب رؤیایی بود
تو ندانی که چه غوغایی بود
آداب و رسوم شب یلدا (چله) البته شب بیاد ماندنی و فراموش نشدنی برای ایرانیان است که البته در هر کجای جهان باشند این مراسم را برپا میکنند.
سالی یکبار رسیدیم به هم
روی چشمم به همه جا بدهم
یک شب است این شب یلدا و خدا
لطف و شادی و طرب داده به ما
چند هزار سال است که آخرین شب پاییز یا همان (شب چله) شبی متفاوت با دیگر شبهای کرهزمین طبق سنت دیرینه میباشد.
تو مبادا که سیه چرده شوی
امشب افسرده و آزرده شوی
بعد یکسال خدا امشب را
به تو بخشیده پر از شور و نوا
بخت بد را تو گزارش به کنار
نکند پای گذاری به فرار
شاهان ایرانی تاج و تختشاهی را زمین میگذاشتند و با لباس سفید به سمت صحرا میرفتند و بر روی فرش سفید در میان صحرا مینشستند و در آن روز بسیاری از بردهها را آزاد میکردند. البته تاریخ شروع این جشنها دقیق و به درستی معلوم نیست ولی گفتهاند تاریخ شروع این مراسم به حدود 500 سال قبل از میلاد میرسد و عجیب است که هنوز این شب رؤیایی را مردم بسیاری از کشورهای جهان به شادی و اجرای برخی مراسم شیوه فرهنگ خودشان میپردازند.
همه امشب به هوای تو خوشند
مزه شادی و شورت بخشند
شادباش امشب وخوش باش و بخند
نکند با دل آزرده روند
تو اگر شاد کنی شاد شوی
او عروس است و تو داماد شوی
شب یلدا شب طولانی سال
صبح فرداست همان صبح وصال